76
ديدگاه محققان در اين موضوع
براى بررسى مطالبى كه طبرى از سيف نقل كرده، نظر خوانندۀ محترم را به چهار نكته جلب مىكنيم.
1. افسانهاى دور از واقعيت
آنچه تاريخ طبرى از اين داستان روايت كرده، بهگونهاى است كه جز به عفريتهاى اسطورهاى و ناقلان اخبار جن نمىتوان نسبت داد؛ زيرا چگونه مىشود كسى تصديق كند كه يك يهودى از صنعا آمده و در دورۀ عثمان اسلام آورده و توانسته است بزرگان صحابه و تابعان را بفريبد. آنگاه براى نشر دعوت خود، به سرزمينهاى اسلامى برود و گروهى را ضد عثمان بسيج كند و آنان را به مدينه بفرستد تا به خلافت اسلامى حمله كنند و خليفه را در برابر ديدگان صحابيان عادل و پيروانشان بكشند. اين چيزى است كه حتى براى عقلهاى مأنوس با عجايب نيز پذيرفتنى نيست.
اين داستان، كرامت مسلمانان و صحابه و تابعان را زير سؤال مىبرد و آنان را شخصيتهاى سادهاى نشان مىدهد كه از يك يهودى فريب خوردند. درحالىكه ميان آنها پيشوايان، عالمان و انديشمندان حضور داشتند.
2. تأثير عملكرد عثمان در قتل او
مطالعۀ موضوعى سيره و تاريخ، ما را به تأمّل در سيرۀ عثمان و معاوية بن ابوسفيان فرا مىخواند. آن دو، معارضان خويش را كيفر