43حتى جزئى از كعبه نيز در حجر نيست.
فقيهان به اين روايات توجه كردهاند و از اينروست كه آيت اللّٰه حكيم در المستمسك پس از ذكر كلام صاحب عروة مبنى بر داخل نبودن چيزى از حجر اسماعيل در كعبه، گرچه بايد در طواف قرار گيرد، مىفرمايد: اين كلام بيشتر فقيهان است، و دليل آن صحيحۀ معاوية بن عمار است كه ذكر شد، و پس از آن مىگويد: و از همينجا ضعف آنچه كه از نهاية الاحكام و تذكره و ذكرى مبنى بر داخل بودن حجر در كعبه نقل شده است روشن مىشود. 1 اهل سنت در اين مسئله اختلاف نظر دارند. بر طبق آنچه در مستمسك العروة الوثقى از ذكرى نقل شده است، آنان سه دستهاند:
الف. عدهاى بر آناند كه تمامى حجر جز كعبه است؛
ب. عدهاى ديگر كه بعضى از حجر را جزء كعبه مىدانند؛
ج. عدهاى مىگويند كه هيچ جزئى از حجر جزء كعبه نيست.
و مستند ايشان چند امر مىتواند باشد؛ از جمله:
1. قريش هنگام بازسازى كعبه چون با كمبود اموال پاك و هدايا و نذورات مواجه شد؛ مقدارى از فضاى آن را كم كرد و اين مقدار بيرون از كعبه واقع شد، و بدين صورت حجر اسماعيل بيرون كعبه قرار گرفت. 2 از اينرو نقل كردهاند كه پيامبر نيز قصد داشت كه حجر را داخل كعبه سازد، و بعدها ابن زبير آن را داخل كعبه نمود كه پس از آن، حجاج ثقفى آن را خارج ساخت. 3