326
3. اعتبار حكم حاكم
اماميه؛ هلال با حكم حاكم ثابت مى‌شود، در صورتى كه خطاى او و يا خطاى مستند او محرز نباشد.
مذاهب چهارگانه؛ مانند مشهور اماميه، اگر حاكم حكم به ثبوت هلال كرد، به هر طريق كه حكم كرده باشد، بر عموم مسلمانان روزه واجب است ولو از جهت مذهب مختلف باشند. ولى در ثبوت هلال حكم حاكم شرط نيست. امّا به نظر شافعيه شرط ثبوت هلال، حكم حاكم است. 1
4. اعتبار قول منجّمان
مذاهب اسلامى؛ در رؤيت هلال، قول منجّمان اعتبارى ندارد، چون شارع ملاك را رؤيت هلال قرار داده است و آراى منجمان نيز در رؤيت‌پذيرى هلال متفاوت است و قواعد دقيق و منضبطى ندارد. اگرچه شافعيه معتقدند: قول منجّم براى خودش و كسى كه او را تصديق كند، معتبر است.
فقهاى اماميه تصريح كرده‌اند كه اگر با قول منجّم يقين و اطمينان به رؤيت هلال حاصل شود، حجت است. 2
5. راه‌هاى اثبات هلال
اماميه؛ 1. تواتر 2. شياع مفيد علم 3. شهادت عدلين، راه‌هاى اثبات هلال رمضان و شوال است، ولى عدل واحد و شهادت نساء كافى نيست و در اعتبار بيّنه فرقى ندارد كه هوا ابرى باشد يا نه.