53اما فوق تمامى مراتب بهشت، بهشت عدن است:

جَنّٰاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدَ الرَّحْمٰنُ عِبٰادَهُ بِالْغَيْبِ . ¹

«بهشت‌هايى جاويد كه خداى رحمان در غيب به بندگان خويش وعده كرده است.»

ولى شايد بتوان گفت كه فوق آن هم بهشتى وجود دارد كه به تعبير عرفا جنة الذات است. يعنى بهشتى كه بنده در آن فقط از حضور خدا متنعم مى‌شود. چنان كه فرمود:

فَادْخُلِي فِي عِبٰادِي وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. ²

«و در زمرۀ بندگان من داخل شو و به بهشت من در آى.»

ابن عربى مكه را كه شريف‌ترين بقاع روى زمين و محل ظهور و تجلى خدا روى زمين است، به بهشت عدن تشبيه مى‌كند. او حتى معتقد است كه مكه قطعه‌اى از بهشت، روى زمين است؛ مكه سراى پادشاه است و پادشاه مكه خداست. بنابراين هر كس به اين شهر وارد شود؛ به طور مستقيم و خاص به مملكت الهى قدم نهاده و از امداد الهى بهره برده است. مهمترين امداد الهى فتح و فتوحات است. فتح حالت حضور حق است. اگر فتحى نصيب كسى شود، اين بنده به درك حضور خدا نايل آمده است. دقيقاً به همين دليل است كه ابن‌عربى يكى از مهمترين كتاب‌هاى خود را به نام «فتوحات مكه» ناميده است.

چهار) نخستين عبادتگاه

نخستين خانه‌اى كه براى عبادت بنا شده در مكه (بكه) قرار دارد. اين شهر دو خصوصيت دارد: يكى اين كه داراى بركت است و ديگر آن كه سبب هدايت مى‌باشد و هر دو ويژگى براى تمامى انسان‌هاست. مكه اولين پرستشگاه خدا بر روى زمين است و به