9تقويت بنيان آن كمك نمىكند، بلكه به تدريج آن را به سراشيب سقوط مىكشد.
گرچه وهابيگرى در شروع حركت خود توانست با به كارگيرى برخى از عناصر جاذب فكرى، شيفتگانى براى خود بيابد، ليكن استمرار نعرههاى خشن طائفى گرى و استبداد ورزىهاى فكرى در دورانى كه نسل كنونى جهان اسلام بيش از هر زمان تشنۀ اعتدال مذهبى، تعامُل فكرى و وحدت و همدلى است، جُز به دميدن حسِّ نفرت بر عليه خويش كمك نمىكند.
امروزه فرهيختگان و جوانان پرشور جهان اسلام به درستى پى بردهاند«گفتمان وهابيت» چاره ساز معضلات فكرى و اجتماعى جهان اسلام نيست. حاميان سياسى و مالى هم به مدد قدرت و مال، بيش از اين نخواهند توانست به حفظ و تقويت جايگاه آن كمك كنند.
به اميد روزى كه بنيان اعتدال، تعاطف و تراحم وبردبارى مذهبى در دل و جان عالمان و مبلغان مذاهب و در گسترۀ جوامع اسلامى ريشه يابد و خشونتورزىها و رفتارهاى نابردبارانه براى هميشه مطرود شود.
محمّد تقى فخلعى
استاديار دانشگاه فردوسى مشهد