42ثالثاً: اشكال مبتنى بر آن است كه مقصود از «دين» در آيۀ شريفه، احكام شرعيه و مراد از «اكمال» آن، بيان تمام احكام باشد. كه هر دو تفسير باطل است، زيرا اين معنا براى آيه مبتنى بر دو امر است:

اوّل اين كه آيه در روز 18 ذى‌حجّه بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل نشده باشد و دوّم اين كه بعد از نزول آيه، حكمى بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل نشده است، كه هر دو اشكال دارد:

امّا ادعاى اوّل قطعاً خلاف واقع است زيرا:

1 - در مقابل قول به نزول آيه در هجدهم ذى‌حجّه، قول ديگرى است كه معتقد است: آيه در نهم ذى‌حجّه بر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نازل شده است، اين قول را به عمر بن خطاب، معاوية بن ابى سفيان، عبداللّٰه بن عباس، على بن ابى طالب و سمرة بن جندب نسبت داده‌اند، كه تمام سندهاى آن ضعيف است.

2 - در مقابل، تعداد بيشترى از صحابه قائل‌اند آيه در هجدهم ذى‌حجّه بر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نازل شده است.

3 - قول به نهم ذى حجّه مخالف قول اهل بيت عليهم السلام است كه عِدل قرآنند.

ادعاى دوّم نيز باطل است، زيرا بنابر نقل مفسّرين، بعد از نزول آيۀ «اكمال» فرائض ديگرى نيز بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد.

طبرى از براء بن عازب نقل مى‌كند كه: آخرين آيه‌اى كه بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد «آيۀ كلاله» بوده است. خداوند متعال مى‌فرمايد: يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اَللّٰهُ يُفْتِيكُمْ فِي اَلْكَلاٰلَةِ ¹«اى پيامبر! از تو دربارۀ كلاله فتوا مى‌خواهند بگو خدا براى شما چنين فتوا مى‌دهد» . ابوحيان اندلسى مى‌گويد: «جمهور مفسّران مى‌گويند: كمال دين يعنى اظهار دين و بيان معظم فرائض دين. . .» مفسران مى‌گويند: بعد از اين آيه، آيات بسيادى از فرائض بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد، از قبيل آيات ربا و كلاله و آياتى ديگر.

نتيجه آن است كه آيۀ «اكمال» در روز هجدهم ذى حجّه بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد، و مقصود از دين، احكام و فروع دين نيست. و اكمال آن نيز به معناى بيان تمام مسائل فرعى