79حِجْر اسماعيل(ع) را از اين رو به اسماعيل(ع) منسوب كردهاند كه وقتى ديوارهاى كعبه برافراشته شد، او براى پناه بردن از گرماى خورشيد، در سايه و پناه (حجر) اين ديوار مىنشست.
چاه زمزم، همواره نزد مردم مكه قِداسَت و اهميت فراوانى داشته است. پيامبر(ص) بيشتر از آب زمزم مىنوشيدند و در هر جا كه بودند، از اصحاب مىخواستند آن را براى آشاميدن و وضو ساختن ايشان فراهم آورند. آن حضرت زمزم را از چشمههاى بهشت و از آيات خداوندى در حرم الله و بهترين آب روى زمين دانستهاند.
گفتهاند هنگامى كه حضرت آدم صفىالله(ع) از بهشت رانده شد، نخست بر كوهى كنار بيتالله الحرام فرود آمد، لذا آن كوه را «صفا» ناميدند. حوّا(س) نيز بر كوهى مقابل صفا فرود آمد و لذا آن را «مروه»؛ (زن) ناميدند. جبرئيل(ع) بر آنان نازل شد و اعمال حج را آموخت و آن دو به طواف بيتالله پرداختند. حاجيان فاصله اين دو كوه را كه نزديك 377 متر است بايد هفت مرتبه طى كنند كه به محل آن مسعى گفته مىشود.
مسجدالحرام بر اساس روايت ابوذر از پيامبر خدا(ص)، نخستين مسجد بر روى زمين است. بر اساس روايات ثواب يك ركعت نماز در مسجدالحرام، به اندازه يكصد هزار ركعت در مساجد ديگر است.
مسجدالحرام در عصر خليفه مهدى عباسى داراى 19 در بود. در دوران ملك عبدالعزيز سعودى به 26 در افزايش يافت. در دوران فهدبن عبدالعزيز، در توسعه اول 51 درِ اصلى و فرعى گشوده شد و در توسعه