64چند تن از انبياى الهى مدفون‌اند، ¹ كه البته بايد در انتهاى حجر اسماعيل كنونى به سمت ديوار حجر دفن شده باشند؛ زيرا تا سه متر از كعبه در صورت پذيرش آن روايات كه قبلاً از آن در موضوع حطيم سخن گفتيم در زمان قريش جزو كعبه بود و كسى را داخل كعبه دفن نمى‌كردند.

13. چاه زمزم، تاريخچه و فضيلت آن

هنگامى‌كه ابراهيم(ع)، هاجر و تنها فرزندش اسماعيل را به وادى خشك و سوزان مكه آورد، همراه مادر اسماعيل مشك آبى بود و هيچ‌گونه زاد و توشه‌اى غير از آن نداشت. حضرت ابراهيم آن دو را كنار درختچه‌اى نشاند و سپس از مكه خارج شد و آنان را به خدا سپرد ( رَبَّنٰا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي بِوٰادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ ). ² پس از اندك زمانى آبِ همراه هاجر تمام و شيرش نيز خشك شد. هاجر در پى آب، فاصله ميان كوه صفا و مروه را دوان دوان، هفت بار پيمود. جبرئيل(ع) بر زمين كوبيد و به قدرت الهى آب از همان‌جا به روى زمين فوران زد. مادر اسماعيل(ع) با مشاهده آن آب روان گفت: «زَمْزَمْ»؛ يعنى بايست. خود نيز مقدارى خاك و شن اطراف آن ريخت تا مبادا پيش از آن كه آب را در مشك بريزد، به زمين فرو رود. گويند اگر هاجر چنين نمى‌كرد، شايد زمزم رود روانى مى‌شد. هاجر مشك را پر كرد و به