7

پيشگفتار

يكى از فرايض بسيار مهم در اسلام، فريضه‌ى حج است كه بر انسان مستطيع انجام اين عمل عبادى لازم است. قرآن كريم مى‌فرمايد: «وَ لِلّٰهِ عَلَى النّٰاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطٰاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً». ¹

فريضه‌ى حج هم از نظر زمانى داراى شرافت ويژه‌اى است؛ زيرا در ماه حرام اين مراسم انجام مى‌شود؛ «اَلْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُومٰاتٌ» ²، و ماه ذى الحجه از ماه‌هاى داراى حرمت است و بر طبق برخى از احاديث هيچ زمانى در نزد خداوند متعال از نظر پاداش دهى مانند دهه‌ى اول ذى الحجه نيست.

«ما من ايام العمل الصالح فيها احبّ الى الله عزّ و جلّ من أيام العشر»؛ يعنى عشر ذى الحجه و هم از نظر مكانى داراى شرافت است؛ زيرا قسمتى از اعمال حج در مسجد الحرام كه بافضيلت‌ترين مسجد است انجام مى‌شود.

حج از جامعيت ويژه‌اى برخوردار است؛ زيرا مركز و محل عبادت است؛ «وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنٰا مَنْسَكاً» ³، علاوه بر آن مركز سياست و برائت از مشركان است؛ «بَرٰاءَةٌ مِنَ اللّٰهِ وَ رَسُولِهِ إِلَى الَّذِينَ عٰاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ» ⁴، و نيز مركز دورى از شهوت و معصيت است؛ «فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ فَلاٰ رَفَثَ وَ لاٰ فُسُوقَ وَ لاٰ جِدٰالَ فِي الْحَجِّ». ⁵

مهم تر از همه‌ى اين‌ها مركز تجلّى عدالت و فضيلت است؛ «سَوٰاءً الْعٰاكِفُ فِيهِ وَ الْبٰادِ». ⁶

حج تجسم اصول اعتقادى هر انسان مسلمان است؛ زيرا حج از آغاز تا پايان نمونه‌اى از تجلى توحيد و طرد شرك است؛ «وَ لِلّٰهِ عَلَى النّٰاسِ حِجُّ الْبَيْتِ» ⁷ و «وَ إِذْ بَوَّأْنٰا لِإِبْرٰاهِيمَ مَكٰانَ الْبَيْتِ أَنْ لاٰ تُشْرِكْ بِي شَيْئاً» ⁸، و نيز حج محل حضور به مقام شامخ نبوت و رسالت است؛ «وَ أَذِّنْ فِي النّٰاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجٰالاً وَ عَلىٰ كُلِّ ضٰامِرٍ يَأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ» ⁹ چه اين كه حج تجديد عهد و پيمان با مقام بسيار ارزشمند ولايت و