آینه آثار( فهرست آثار منتشر شده بعثه)

مشخصات کتاب

نام کتاب: آینه آثار( فهرست آثار منتشر شده بعثه)
نویسنده: مرکز تحقیقات حج
موضوع: مرجع
زبان: فارسی
تعداد جلد: 1
ناشر: نشر مشعر
مکان چاپ: تهران
سال چاپ: زمستان 1387
نوبت چاپ: 1
ص:1

اشاره

ص:7

پیشگفتار

به کعبه رفتم و آنجا هوای کوی تو کردم‌جمال کعبه تماشا به یاد روی تو کردم
چو حلقه در کعبه به صد نیاز گرفتم‌دعای حلقه گیسوی مشکبوی تو کردم
به موقف عرفات ایستاده، خلق دعاخوان‌من از دعا و لب خود بسته گفتگوی تو کردم
مرا به هیچ مقامی نبود، قدرت گام‌طواف سعی و حرم را به جستجوی تو کردم
عبدالرحمن جامی
زائران خانه خدا و عتبات عالیات و مشاهد مشرفه و اماکن متبرکه، لازم است که پیش از سفر، آگاهی‌های لازم را کسب کنند، از آداب سفر گرفته تا موقعیت جغرافیایی، تاریخی، آداب زیارت، فلسفه و اسرار

ص: 8
حج، اطلاع از مبانی اعتقادی مذاهب مختلف، پاسخ‌یابی به پرسش‌هایی که احیاناً در سفر با آن مواجه می‌شوند و بالاخره شناخت احکام و مناسک حج و غیره.
نظر به اهمیت و ضرورت آگاهی‌های یادشده، یکی از فعالیت‌های مستمر و ارزشمند بعثه مقام معظم رهبری، چاپ و نشر و پخش آثاری درباره حج و ابعاد گوناگون فقهی، تاریخی، عرفانی، سیاسی و اجتماعی آن و عتبات عالیات و نیز تنقیح و بازکاوی و بازچاپ آثار پیشین است. کار آماده‌سازی و تولید این آثار را که با احتساب میقات‌ها به حدود 400 عنوان می‌رسد، نشر مشعر با همکاری و همیاری محققان «مرکز تحقیقات حج» در قم بر عهده دارد.
مجموعه حاضر، فهرستی از آثار منتشر شده این مرکز توسط نشر مشعر است که در آن معرفی کوتاهی از کتاب‌ها نیز آمده است.
اما چند نکته درباره تدوین این کتابشناخت:
1- کتاب حاضر در یازده فصل، تدوین شده است:
فصل اول: قرآن و تفسیر.
فصل دوم: آداب، اخلاق، اسرار و معارف حج.
فصل سوم: احکام و مناسک.
فصل چهارم: اعتقادات.
فصل پنجم: آثار تاریخی.
فصل ششم: ادعیه و زیارات.
فصل هفتم: سفرنامه‌ها و خاطرات.
فصل هشتم: حج در آینه شعر و ادب.
ص: 9
فصل نهم: نشریاتِ امور اجرایی حج.
فصل دهم: آثار متفرقه.
فصل یازدهم: کتب و نشریات به زبان‌های خارجی
قابل ذکر است که موضوع بندی فقط در بخش آثار فارسی انجام گرفته است و آثار غیر فارسی، از جمله عربی در فصل «کتب و نشریات به زبان‌های خارجی» آمده است که موضوع بندی آن‌ها مدّنظر نبوده است.
2- در بدو امر و در نگرش اولیه ممکن است برخی از عناوین، خارج از موضوعِ کتابشناخت حج به نظر رسد مثل عنوان «آیین وهابیت» ولی بر اهل فن پوشیده نیست که هر زائری که به حرمین شریفین بار می‌یابد، با مسائلی روبرو می‌گردد که پاسخ برخی از پرسش‌ها و شگفتی‌ها و ابهاماتش را باید در لابه‌لای آثاری از این دست بیابد.
3- منبع عمده و اصلی و مستقیم در معرفی توصیفی کتاب‌ها، مقدمه آثارِ ارائه شده است.
4- انگیزه تدوین کتابشناخت حاضر، برای زمینه‌سازی جهت دستیابی به اهداف والای حج است تا در گام اول، روحانیون و معین‌ها و معینه‌های کاروان‌های حج برای آگاهی خود در این زمینه بیفزایند و آنگاه آن را به زائران حج و عمره منتقل نمایند.
5- برای مزید فایده، کتابشناخت عتبات عالیات عراق و اماکن متبرکه سوریه نیز در این مجموعه معرفی شده است.
در پایان، از خداوند سبحان توفیق تشرف به بیت عتیقش را برای
ص: 10
همه آرزومندان نیل به کوی دوست، مسألت و آرزو می‌کنیم.
در خصوص تدوین این اثر و در مراحل مختلف چاپ آن نیز برخی از دوستان، همت گماردند از جمله: حجج اسلام محمدرضا نعمتی، غلامحسین خدادادی و سید حسن مطلبی در معرفی بخشی از کتاب‌ها، حجةالاسلام والمسلمین سید عباس حسینی کتابدار محترم و برادر گرامی جناب آقای موسوی و همکاران ارجمندشان که کار تایپ و مراحل پس از آن را برعهده داشتند؛ شکراللَّه مساعیهم.
والسلام علیکم
معاونت آموزش و تحقیقات
بعثه مقام معظم رهبری
ص: 11

فصل اول: قرآن و تفسیر

اشاره

ص: 13

1- القرآن الکریم‌

قم، نشر مشعر، 1372، 1375، 610 صفحه، (خط عثمان طه)، وزیری.

2- با قرآن در سرزمین وحی‌

محسن قرائتی، قم، نشر مشعر، 1387، 228 صفحه، پالتویی.
مؤلف که از چهره‌های قرآنی و کارشناسی کارآمد در تفسیر قرآن به شمار می‌روند، از اثر «تفسیر نور» خود برخی از آیات را برای زائران و روحانیون محترم گزینش کرده و این اثر را سامان داده‌اند.
نموداری از مباحث کتاب، این عناوین است: قبل از سفر، اهمیت و ضرورت حج، اخلاص، حکمت‌های حج، مدینه، اهل بیت علیهم السلام مسجدالنبی و مساجد دیگر، میقات و احرام، مکه، مسجدالحرام و کعبه، مقام ابراهیم، سعی صفا و مروه، عرفات و مشعر، منی و قربانی و حلق، بازگشت به مکه، پایان حج.

3- حج در قرآن‌

محمد علوی مقدّم، قم، نشر مشعر، 1381، 183 صفحه، رقعی.
در این کتاب، آیات مربوط به حج گرد آمده و نظریه برخی از قدمای مفسران در ذیل آن آورده شده است.

ص: 14

4- حج و حرمین شریفین در تفسیر نمونه‌

سیدعلی قاضی‌عسکر، قم، نشر مشعر، 1382، 728 صفحه، وزیری.
در تفسیر نمونه، تمام لطایف و ظرایف مربوط به حج و اعمال آن و بنای کعبه توسط حضرت ابراهیم و مراسم قربانی فرزند و مانند آن آمده است، ولی به‌طور پراکنده- به تناسب آیات- در مجلدات مختلف.
گردآوری و تهذیب و تنقیح این مباحث سبب می‌شود خوانندگان احاطه کاملی بر مسائل حج از دیدگاه قرآن مجید پیدا کنند.
مباحث این کتاب بدین قرار است:
1- زندگانی حضرت ابراهیم علیه السلام بنیانگذار حج ابراهیمی.
2- حج و مسائل مربوط به آن.
3- مکه و رویدادها و موضوعات مرتبط به آن.
4- مدینه، رویدادها، جنگ‌ها و حوادثی که در آن رخ داده است.

5- تحریف ناپذیری قرآن‌

فتح اللَّه نجّارزادگان (محمدی)، تهران، نشر مشعر، 1384، 256 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر در دو بخش و به صورت پرسش و پاسخ سامان یافته است. بخش اول مشتمل بر یک مقدمه و 47 پرسش در سه گفتار و بخش دوم تحت عنوان «بررسی و نقد تردیدها و افتراها» در دو گفتار تنظیم شده است. مطالعه این کتاب برای جواب به اشکال تحریف قرآن اطلاعات خوبی به خواننده می‌دهد.

ص: 15

6- پدیده قرآنی‌

مالک بن نبی، مترجم: علی حجّتی کرمانی، قم، نشر مشعر، 1371، 417 صفحه، وزیری.
«الظاهرة القرآنیه» نوشته مالک بن نبی، محقّق شهیر الجزائری است که با عنوان «پدیده قرآنی» به فارسی برگردانده شده است. مؤلّف در این کتاب این موضوعات را نقد و بررسی کرده است: تحقیقی مقدّماتی پیرامون پدیده قرآنی، پدیده دینی، حرکت نبوی، مبدأ نبوّت، اصول اسلام، کیفیت وحی، موقعیّت و شخصیت محمّد صلی الله علیه و آله، در پرتو پدیده وحی، ویژگی‌های وحی، ارتباط میان قرآن و کتاب مقدّس و ...
مقایسه میان داستان یوسف در قرآن و کتاب مقدّس و بررسی نتایج این مقایسه.
مقدّمه دکتر محمّد عبداللَّه و «فصلی در اعجاز قرآن» از استاد محمود محمّد شاکر در آغاز، زینت‌بخش کتاب است. همچنین فهرست‌های فنّی در آخر کتاب نیز بهره‌وری از آن را آسان ساخته است.

7- پیمان پارسایی‌

ابوالفضل بهرام‌پور، قم، نشر مشعر، 1387، 125 صفحه، رقعی.
انسان باید همواره قرآن را امام و راهنمای فکری و عملی خود قرار دهد. انسان مؤمن، خود را بر قرآن عرضه می‌کند و اعمال و رفتار خود را با آن مطابقت می‌دهد. یکی از موضوعاتی که قرآن برای آن اهمیّت خاصّی قائل شده، حج است که مؤلف محترم در این نوشتار،

ص: 16
سعی نموده تا با استفاده از آیات قرآنیِ مرتبط با حج، نکات زیبا، قابل استفاده و بعضاً تازه‌ای را در اختیار مشتاقان معارف اسلامی قرار دهد.
از آنجایی که قدم به قدمِ اعمال حج، پیمان خاصّی با خداوند است، کتاب، «پیمان پارسایی» نام گرفت.
ص: 17

فصل دوم: آداب، اخلاق، اسرار و معارف حج‌

اشاره

ص: 19

8- آداب سفر حج‌

سید علی قاضی عسکر، قم، نشر مشعر، 1382، 91 صفحه، پالتویی.
راهیان سفر حرم کبریایی، پیش از آن باید خود را برای راهیابی به حریم محبوب آماده کنند تا زمینه برگزاری حجّی مقبول و تحوّلی شگرف در روح و جانشان مهیّا شود.
این کتاب با استفاده از آیات و روایات می‌تواند، کسانی را که به چنین حجّی می‌اندیشند، در این سفر روحانی یاری رساند.

9- آشنایی با اسرار عمره، ویژه دانشجویان‌

نجف نجفی روحانی، قم، نشر مشعر، 1382، 96 صفحه، جیبی.
حضور در کاروان عمره که «حج اصغر» به شمار می‌آید برای همگان به‌ویژه دانشجویان، فرصت مغتنمی است برای تعمّق در آیین اسلام و فرایض و مناسک مختلف آن و نیز برای آشنایی بیشتر و پیوندی محکم‌تر و ایمانی راسخ‌تر و قوی‌تر نسبت به آن.
کتاب حاضر- که به سفارش ستاد عمره دانشجویی نگاشته شده- تلاشی است برای آشنایی این نوسفران گرانقدر به لطائف، دقایق، اسرار، رموز عرفانی و معنوی عمره مفرده.

ص: 20

10- ابعاد سیاسی و اجتماعی حج‌

محمدتقی رهبر، قم، نشر مشعر، 1377، 264 صفحه، رقعی.
حج، الگوی جامعه‌ای به‌دور از رذائل مادّی و معنوی و دارای تمام ابعاد سیاسی و اجتماعی است. این اثر نگرشی است نو، به ابعاد گوناگون این فریضه الهی که به طور محقّقانه مورد بحث قرار گرفته است.

11- اخلاق و آداب در حج و زیارت‌

محمدتقی رهبر، قم، نشر مشعر، 1382، 159 صفحه، رقعی.
رسیدن به کمال انسانی، تزکیه نفس، تخلّق به اخلاق فاضله و تأدّب به آداب حسنه از آموزه‌های حجّ و بلکه روح حج است. در این زمینه منابع روایی، رهنمودهای بسیار ارزنده‌ای را ارائه داده‌اند که این کتاب با استناد به آنها می‌تواند راهنمای خوبی برای زائران بیت اللَّه الحرام باشد.

12- برکات سرزمین وحی‌

محمد محمدی ری‌شهری، قم، نشر مشعر، 1383، 144 صفحه، جیبی.
سرزمین وحی، نقطه مرکزی و اصلی نزول برکات الهی است.
مسافران و زائران آن دیار، خاطرات شیرین و مشاهدات جالب و آموزنده‌ای از برکات و کرامات این سرزمین دارند.
مؤلف ارجمند به دلیل مسؤولیت خویش (نمایندگی محترم ولی فقیه در امور حج و زیارت) و ارتباط با زائران خانه خدا به گزارش‌های

ص: 21
فراوانی از کرامات سرزمین وحی دست یافته و بخشی از آن را در این مجموعه گرد آورده است. در این مجموعه خاطراتی آورده شده که برای شخص گزارشگر اتفاق افتاده، یا او شاهد داستان بوده و یا شخص مورد وثوق و اطمینانی آن را برای مؤلف نقل کرده است.
کتاب حاضر، زائران خانه خدا را با برکات سرزمین وحی آشنا می‌سازد و راه و روش دستیابی به برکات این سرزمین را نشان می‌دهد.
نشر این کرامات می‌تواند در تقویت مبانی اعتقادی جامعه، به‌خصوص نسل جوان مفید و مؤثر و سازنده باشد.

13- جرعه‌ای از بیکران زمزم‌

عبداللَّه جوادی آملی، مترجم: علی حجّتی کرمانی، تهران، نشر مشعر، 1371، 177 صفحه، رقعی.
تمام عبادات- و از جمله حج- را باطن و سرّی است، ظاهر حج را مردم می‌شناسند و می‌دانند، امّا به باطن آن، تنها عارفان نایل می‌شوند.
انسان، ظاهر عبادات را با قالبِ خود می‌یابد و باطن آن را با قلب خویش. برای بحث از هرکدام، دانشی ویژه است. ظاهر را فقه درست می‌کند و باطن را عرفان.
کتاب حاضر، گوشه‌ای از اسرار حج را نمایانده و مقداری از لذایذ معنوی حج را تقدیم خوانندگان کرده است.

14- جرعه‌ای از صهبای حج‌

عبداللَّه جوادی آملی، قم، نشر مشعر، 1383، 287 صفحه، وزیری.
پرسش‌های برخی معرفت‌پژوهان و مراجعان به کتاب «صهبای

ص: 22
حج» حضرت استاد، چنین می‌نمود که بعضی از مطالب آن نیازمند تبیین و توضیح بیشتر است. از این رو آن موارد به حضرت استاد ارائه و از ایشان درباره آن استفسار شد. پاسخ‌های کتبی معظم‌له به آن پرسش‌ها، همچنین نکات بدیع و لطیفی که در بازنگری نهایی مباحث تفسیری آیات 125 و 126 سوره بقره مرقوم داشته‌اند با تحفظ بر اصول معارف موجود در اصل اثر، به تلخیص آن اقدام و با نام «جرعه‌ای از صهبای حج» در چهار بخش تدوین و چاپ شد.

15- حج، نماز بزرگ‌

غلامعلی حداد عادل، قم، نشر مشعر، 1382، 112 صفحه، پالتویی.
نویسنده در این کتاب پا به پای مناسک پیش رفته و در حدّ توان سعی کرده باطن حج و رمز آن را بشناساند و بگشاید. در این کتاب حج به نمازی بزرگ تشبیه شده که حج گزار باید آن نماز بزرگ را الگوی نمازهای واجب روزانه خود قرار دهد.

16- چهل حدیث حج‌

حسین انصاریان، قم، نشر مشعر، 1374، 140 صفحه، رقعی.
پیشوایان معصومین علیهم السلام و اولیای دین راهنمایی‌ها و سفارش‌های فراوانی را در کیفیت مناسک، ثواب اعمال این سفر معنوی، ارائه داده‌اند. برای بیان شمه‌ای از این رهنمودها و احادیث و در راستای عمل به سنت حسنه نگارشِ «چهل حدیث»، کتاب حاضر به رشته تحریر در آمده و با توضیحاتی ساده و روان امکان استفاده عموم حاجیان از آن را فراهم آورده است.

ص: 23

17- چهل حدیث حج‌

جواد محدّثی، قم، نشر مشعر، 1375، 94 صفحه، پالتویی.
در این کتاب از دل دریای روایات نغز و زیبای معصومان: چهل روایت، گزیده شده و برای هر حدیث، توضیحی آمده است که خواننده را با اسرار و معارف نهفته حج آشنا می‌سازد.

18- حج‌

محسن قرائتی، قم، نشر مشعر، 1371، 288 صفحه، رقعی.
نویسنده کتاب، خواننده را به اهمیت حج و اعمال آن و معنای شرک آگاه می‌کند، وی با خواننده کتاب، به قبرستان بقیع و شهدای احد سر می‌زند.
در دو بخش پایانی، به بحث «لزوم هدایا» و «چند نکته مهم» می‌پردازد.

19- حج در اندیشه اسلامی‌

سیدعلی قاضی‌عسکر، قم، نشر مشعر، 1375، 376 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر برای دستیابی به معرفت و شناخت اسرار حج و اماکن و ویژگی‌های سرزمین وحی تحریر شده و در آن مباحثی چون: حج در اندیشه اسلامی، آداب سفر حج و اسرار و معارف آن، طواف و پیشینه و اهمیت آن، مقام ابراهیم، صفا و مروه، عرفات و مزدلفه بحث و بررسی شده است. این کتاب پیشتر به صورت مقالاتی در فصلنامه «میقات حج» منتشر شده بود.

ص: 24

20- حجّ عارفان‌

رحیم کارگر، قم، نشر مشعر، 1377، 199 صفحه، رقعی.
این اثر سرگذشت‌ها، دستورالعمل‌ها و نکته‌های باریک‌تر از مو را در قالبی عرفانی و دلپسند و آمیخته با شهد آیات و روایات و اشعار، در فصل‌های ذیل عرضه می‌کند:
در ره عشق، عزم کوی دوست، در میقات، در مسجدالحرام، در مشاعر مقدس و زیارت عارفان.

21- حجّ مقبول‌

سید ابوالحسن حسینی ادیانی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 215 صفحه، رقعی.
در روایات اسلامی، ضمن تأکید فراوان بر شناخت اسرار و شگفتی‌های حج، از مردم خواسته شده است که این فریضه بزرگ الهی را با توجه به اسرار و آثار آن انجام دهند.
کتاب حاضر، گوشه‌ای از اسرار و رموز بی‌شمار این سفر معنوی را نشان می‌دهد.

22- در بارگاه نور

حسین انصاریان، قم، نشر مشعر، 1375، 104 صفحه، وزیری.
بعثه مقام معظّم رهبری در سال 1375 در مراسم حج، پرسش‌های گوناگونی درباره مناسک حج و ابعاد مختلف این برنامه عبادی، سیاسی و معنوی در اختیار مؤلّف می‌گذارد و این کتاب پاسخ به پرسش‌های یاد شده است که عمدتاً با بهره‌گیری از آیات و روایات انجام گرفته است.

ص: 25

23- در حریم کعبه‌

سید محمدباقر حجّتی، قم، نشر مشعر، 1377، 224 صفحه، رقعی.
حجّاج با احرام و لبیک گفتن، خویش را موظّف می‌سازند تا از حریم محرمات احرام دور باشند و در نتیجه بتوانند به دنبال پاسخ مثبت خود، با گفتن لبّیک به حضرت باری تعالی، تأیید این پاسخ را دریافت کنند و بدین وسیله خویش را شایسته چنین ضیافتی سازند.
کتاب حاضر گامی در جهت آشنا ساختن این میهمانان الهی با وظایف و اعمالی است که در خور حریم کبریایی او است.

24- در راه برپایی حجّ ابراهیمی‌

عباسعلی عمید زنجانی، قم، نشر مشعر، 1375، 223 صفحه، رقعی.
در میان مراسم عبادی- سیاسی اسلام، حج از جمله کانون‌های قدرت‌زا و اهرم‌های انتقال نیرو است که می‌تواند قدرت لازم را برای جهانی کردن رسالت اسلام و رها نمودن مسلمانان از سلطه استکبار جهانی به وجود آورد. البته وقتی که روح حج، حاکم بر مراسم حج باشد.
کتاب حاضر، گامی است در جهت تحقق اهداف حج و شناخت راهکارهای نیل به آن هدف.
مباحث این کتاب از این قرار است: بررسی فلسفه حج، بازگرداندن حج به شیوه ابراهیمی، فلسفه سیاسی برائت از مشرکان، تحقیقی درباره جدال ممنوع در حج و حرم و آینده آن و ...
این کتاب پیشتر به صورت مقالاتی در سمینارهای گوناگون ارائه شده بود.

ص: 26

25- راهنمای حجّاج بیت‌اللَّه الحرام‌

حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 75 صفحه، پالتویی.
کتاب حاضر، علاوه بر رهنمودهای حضرت امام قدس سره، و مقام معظم رهبری (دام ظلّه)، شامل تذکرات بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت در مورد نحوه رفتار حجاج در ایّام حج و بعضی از مسائل مورد نیاز آنان است.

26- ره توشه حج‌

[جمعی از نویسندگان] قم، نشر مشعر، 1378، سه مجلد (160+/ 333+/ 263 صفحه)، وزیری.
حج فریضه‌ای است مهم و دارای ویژگی‌ها و ابعاد گوناگون فردی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی واقتصادی که اگر حج گزاران با آگاهی و بصیرت در این راه قدم بگذارند، به یقین دست‌آوردهای فراوانی برای آنها در پی خواهد بود. ره‌توشه در مجموعه‌ای سه جلدی، جهت رسیدن به اهداف فوق تهیه گردیده است.

27- ره توشه زائر

محمود کارآموزیان و سید جواد ورعی، تهران، نشر مشعر، 1379، 72 صفحه، پالتویی.
سفر حج، ایجاب می‌کند که راهیان این سفر معنوی از جهات

ص: 27
مختلف خود را آماده کنند و زاد و توشه‌ای مناسب با آن برگیرند. در این کتاب به پاره‌ای از موارد که حجّاج محترم را در این سفر یاری می‌رساند، اشاره شده است.

28- رهنمودهای حضرت امام خمینی قدس سره به زائرین بیت اللَّه الحرام‌

محمود کارآموزیان، قم، نشر مشعر، 1382، 107 صفحه، پالتویی.
مجموعه حاضر گزیده‌ای از پیام‌های ارزشمند و گرانسنگ امام راحل رحمه الله به میهمانان خانه خداست.

29- سوژه‌های سخن (در مکه و مدینه)

قم، نشر مشعر، 1372، 115 صفحه، وزیری.
انتخاب سوژه‌هایی در یک موضوع و شرح و تفسیر آنها می‌تواند مقدمه‌ای برای آشنایی وسیع‌تر و عمیق‌تر باشد. شرح و بیان سیمای مکه و مدینه، سیمای ابراهیم، پیامبر اسلام، ابو طالب و ائمه معصومین علیهم السلام، نوشتن از توبه، دعا، عبادت و ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها و ... همه سوژه‌هایی هستند که در «سوژه‌های سخن» مورد مطالعه و تفسیر قرار گرفته‌است.

30- صهبای صفا

عبداللَّه جوادی آملی، قم، نشر مشعر، 1371، 243 صفحه، رقعی.
این اثر از دو نوشتار و چند گفتار مؤلف فراهم گشته و سرشار از آیات قرآن و احادیث معصومان علیهم السلام است. تأمل در دریای ژرف این

ص: 28
اثر، خواننده را با دستی پر و جانی سیراب از نکات نابِ اسرارِ حج به ساحل معرفت می‌رساند.

31- صحیفه حج‌

معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبری، تهران، نشر مشعر، 1382، 2 مجلد (360+/ 351 صفحه)، وزیری
مجموعه حاضر در راستای نیل به بخشی از اهداف بزرگ حج است که به همت معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبری در دو مجلد فراهم آمده است؛ جلد نخست، مجموعه سخنان و پیام‌های رهبر کبیر انقلاب اسلامی امام خمینی قدس سره است و جلد دوم، مجموعه سخنان و پیام‌های مقام معظم رهبری مدّ ظله العالی است.
آخرین پیام چاپ شده در این مجلد، پیام به حجاج بیت اللَّه الحرام در تاریخ 18/ 11/ 1381 هجری شمسی است.
نمایه‌های چاپ شده در آخر هر جلد بر کارآمدی و سهولت استفاده از آن افزوده است.

32- عرفان حج‌

عبداللَّه جوادی آملی، قم، نشر مشعر، 1378، 108 صفحه، رقعی.
غیر از اعمال و مناسک ظاهری حج، آن را حقیقتی است که دستیابی به آن، تنها با بُعد عرفانی حج امکان‌پذیر است و این کتاب با نگاهی محقّقانه به این بُعد حج، راهیان این سفر را در رسیدن به این هدف یاری می‌رساند.

ص: 29

33- عرفان عمره‌

عبداللَّه جوادی آملی، قم، نشر مشعر، 1384، 199 صفحه، رقعی.
این کتاب برگرفته از کتاب «جرعه‌ای از صهبای حج» است که به لحاظ اصلاحات و اضافات صورت گرفته در آن و گاه اضافه نکاتی بدیع از حضرت استاد تنظیم شده که از آغاز تا انجام سفر عمره را در برمی‌گیرد و در آن جایگاه، فضیلت عمره، معارف، اسرار، شرایط، اوصاف و مراتب عمره‌گزاران بیان شده است.

34- عمره‌

محسن قرائتی، قم، نشر مشعر، 1376، 153 صفحه، پالتویی.
مؤلف محترم، قبل از این کتابی در مورد حج نوشته بود که چاپ شد و بعدها قسمت‌هایی که مخصوص اعمال حج بود از کتاب حذف کرده و قمست‌های مربوط به عمره را با افزودن نکاتی جدید در این کتاب آورده تا زائران خانه خدا که برای عمره مشرف می‌شوند با گوشه‌ای از آداب و اسرار و برکات این سفر معنوی آشنا شوند.

35- قداست و امنیت حرم‌

عبداللَّه جوادی آملی، قم، نشر مشعر، 1367، 49 صفحه، وزیری.
این کتابِ کم حجم و پرمحتوا، در سال 1407 ق. مصادف با 1366 ش. همزمان با پرواز ملکوتی و شهادت احرام پوشان تدوین شده و آخرین بخش‌های آن، حال و هوای همان فضای خونین را دارد.

ص: 30
این اثر درباره فرق انسان با فرشته و حیوان، اساس وحدت، چگونگی وحدت، اوصاف موحدان وحدت طلب، اهتمام به حرم و ...
بحث می‌کند.

36- همراه با زائران خانه خدا

محمدتقی رهبر، قم، نشر مشعر، 1375، 144 صفحه، پالتویی.
کتاب حاضر، مروری بر اخلاق و آداب معاشرت، معیشت در سفر و نگاه اجمالی بر پاره‌ای از اسرار معنوی حج و اشاراتی درباره مناسک و اماکن زیارتی مکّه و مدینه دارد.

37- مبانی دینی و سیاسی برائت از مشرکان‌

سید جواد ورعی، قم، نشر مشعر، 1379، 166 صفحه، پالتویی.
برائت از مشرکان از اجزای انفکاک ناپذیر مراسم عبادی- سیاسی حجّ ابراهیمی است. کتاب حاضر تلاشی ارزشمند در جهت تبیین مبانی دینی و سیاسی این اصل مسلّم است.

38- مصباح الحرمین‌

عبدالجباربن زین‌العابدین شکویی، تهران، نشر مشعر، 1384، 459 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر که در نیمه اول قرن چهاردهم هجری تألیف و چاپ سنگی شده، با همت و تصحیح و ... سید جواد طباطبایی تجدید چاپ شده است. این کتاب را می‌توان تاریخ نگار حرمین دانست. مطالب کتاب در قالب سه بخش مرتب شده است؛ بخش اول: درباره

ص: 31
مکه مکرمه و زیارتگاه‌ها و عبادت‌های مخصوص به آن. بخش دوم: مدینه منوره و زیارتگاه‌های آن و مختصری از زیارتگاه‌های شام و فلسطین و تاریخ آن دیار. بخش سوم: تطبیق مقایسه‌ای بین مکه مکرمه و اعمال حج با امام حسین علیه السلام و وقایع عاشورا. این کتاب به لحاظ مطالب متنوعی که دارد برای روحانیون کاروان‌ها مفید است.

39- راهنمای حرمین شریفین (جلد اول)

ابراهیم غفاری، انتشارات اسوه، 1370، 398 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر جلد اول از مجموعه 5 جلدی راهنمای حرمین شریفین می‌باشد. مؤلف در این کتاب که در 14 بخش تنظیم شده است در مورد اهمیت حج، اسرار و حکمت‌ها، عظمت کعبه و شرافت آن، مشاعر و اماکن، امتیازات مکه و آغاز آبادانی آن، نقش اجداد پیامبر گرامی اسلام، آیین‌های جاهلیت و گوشه‌ای از زندگی پیامبر اسلام بحث شده است.

40- راهنمای حرمین شریفین (جلد دوم)

ابراهیم غفاری، انتشارات اسوه، 1370، 226 صفحه، وزیری.
در این جلد که مشتمل بر 14 بخش است مؤلف بحث‌های مفصلی درباره مسافرت از نظر اسلام، وظائف معنوی، شرعی و اخلاقی حاجی، جغرافیای عربستان، تاریخ آل سعود و فرقه وهابیت و آشنایی با واژگان عربی را آورده است.

ص: 32

41- راهنمای حرمین شریفین (جلد سوم)

ابراهیم غفاری، انتشارات اسوه، 1370، 248 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر مشتمل بر 14 بخش است. مؤلف، مسائل و احکام وجوب حج معنای استطاعت، میقات، نیت، محرمات احرام، احکام مصدود و محصور آداب ورود به حرم و مکه و مسجدالحرام، طواف تا پایان اعمال عمره تمتع را به طور مبسوط مورد بحث قرار داده است.

42- راهنمای حرمین شریفین (جلد چهارم)

ابراهیم غفاری، انتشارات اسوه، 1370، 184 صفحه، وزیری.
این کتاب جلد چهارم از مجموعه پنج جلدی راهنمای حرمین شریفین می‌باشد که مرحله دوم حج تمتع را توضیح می‌دهد و در 14 بخش تنظیم شده است که با بحث درباره «یوم الترویه» شروع و احکام حج تمتع، وقوف در عرفات، مشعر، منی، رمی، قربانی، تقصیر و حلق، طواف حج همراه با فلسفه و مستحبات مورد توجه قرار گرفته است.

43- راهنمای حرمین شریفین (جلد پنجم)

ابراهیم غفاری، انتشارات اسوه، 1370، 344 صفحه، وزیری.
این جلد که آخرین مجلد از این مجموعه است، اختصاص به مدینة النبی صلی الله علیه و آله دارد و 14 بخش دارد که درباره فضیلت زیارت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام، شرافت مدینه منوره، جغرافیای مدینه، مسجدالنبی و حرم شریف، وظائف زائرین و آداب زیارت، بقیع، اماکن مقدسه مدینه، ادعیه و زیارات می‌باشد.

ص: 33

44- حج از میقات تا میعاد

احمد صادقی اردستانی، تهران، نشر مشعر، 1385، 304 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر اسرار احکام و مسائل حج را از نیت و احرام در میقات تا پایان اعمال در 15 فصل بررسی می‌کند و توضیحات نسبتاً خوبی می‌دهد. زائر با مطالعه آن اطلاعات مناسبی به دست می‌آورد.

45- حج در آیینه عرفان‌

حسین انصاریان، قم، نشرمشعر، 1386، 223 صفحه، رقعی.
هدف از آفرینش و خلق انسان، شناخت خداوند و رسیدن به مرتبه دوستی و قرب به اوست. یکی از راه‌های آن، مناسک و اعمال مربوط به حج است. حجّاج و زائرین گرامی در این راستا، باید به فلسفه اصلی اعمال آشنا گردند. این کتاب، توسط مؤلف، با هدف یاد شده تألیف گردیده است.

46- فرهنگ زیارت‌

جواد محدّثی، قم، نشر مشعر، 1386، 360 صفحه، وزیری.
این کتاب، «زیارت» رامورد مطالعه، بررسی و تحلیل قرار داده است تا برای اهلش، نسیمی باشد جان فزا و چشمه‌ای باشد زلال و گوارا و برای منتقدان این عرصه نیز دلیل و حجّتی محکم. خواننده محترم در این کتاب با مباحث زیر آشنا می‌شود:
- زیارت و فلسفه تربیتی آن؛

ص: 34
- زیارت و ابعاد اجتماعی، سیاسی و تاریخی آن؛
- زیارت و محتوای اعتقادی آن؛
- زیارت و موقعیّت زائر و مکانتِ مکان‌های زیارتی؛
- زیارت و آداب آن.

47- پلی به سوی ملکوت (راهنمای معنوی زائران)

فاطمه کریمی، تهران، نشر مشعر، 1386، 210 صفحه، پالتویی.
خواننده در این کتاب با اهمّ آداب و برنامه‌های روزانه حج به طور مفصّل آشنا می‌شود. مقدّمات معنوی و مادّی سفر حج، تقویم حج، تصحیح و بازشناسی وضو و غسل، تصحیح قرائت نماز، اعمال و آداب در مدینه و مکه مکرمه و دعاهای وارده در اماکن و زمان‌های خاص، از جمله مواردی هستند که نویسنده محترم به آنها اهتمام ورزیده و خواننده را در هرچه بهتر انجام دادن اعمال حج یاری می‌کند.

48- روح حج‌

جواد محدثی، قم، نشر مشعر، 1383، 126 صفحه، رقعی.
این اثر با قلمی شیوا و روان و جذاب و به روز نگاشته شده و همان طور که از نام آن پیداست به روح حج و شمه‌ای از آداب باطنی آن پرداخته و برخی از عناوین آن عبارتند از: روح زیارت، در حریم حرم، بقیع خاموش، عرفات خلوت با خویش، مشعر وادی شعور، پیوند حج و رهبری، بعد درونی مناسک، از «حرا» تا «ثور» و حفظ ره‌آوردهای معنوی حرم.

ص: 35

49- مجموعه مقالات هم‌اندیشی زیارت‌

جمعی از نویسندگان، قم، نشر مشعر، 1387، 2 مجلد (1160 صفحه)، وزیری.
معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبری، با همکاری سازمان اوقاف و امور خیریه و دفتر امور حج و زیارت سازمان صدا و سیما، با انگیزه اشاعه فرهنگ زیارت‌ء تصمیم به برگزاری هم‌اندیشی «زیارت» گرفت، تا صاحب‌نظران و محققان بتوانند ابعاد اعتقادی، اجتماعی و اخلاقی زیارت را بعد از پژوهش، و ارائه نمایند.
نتیجه این فراخوان، 49 مقاله برگزیده بود که در دو جلد به نام «مجموعه مقالات هم‌اندیشی زیارت» به چاپ رسید و در اختیار همگان قرار گرفت. مقالات در هفت محور: کلیات؛ مبانی فکری و اعتقادی؛ آداب؛ آثار؛ آسیب‌شناسی، آثار هنری و مباحث مرتبط به زیارت است.

50- اسرار عرفانی حج‌

محمدتقی فعالی، قم، نشر مشعر، 1386، 536 صفحه، وزیری.
حج دو گونه است، حجّی که به قصد رفتن به کوی دوست انجام می‌گیرد و حجّی که تنها به خاطر دوست انجام می‌گیرد. افراد با توجّه به فراخور روحی‌شان، به یکی از این دو حج می‌روند. افرادی که فقط به خاطر محبوب به دیار حجاز می‌روند در پی عمل به اسرار عرفانی حج

ص: 36
هستند و در پسِ عمل به مناسک ظاهری حج، با شهد شیرینِ اسرار حج روح و جان‌شان را سیراب می‌کنند.
نوشته حاضر در این راستا نگاشته شده که در سه بخش اسرار حرم امن الهی، اسرار معنوی و عرفانی مناسک و مباحثی پیرامون فضائل شهر پیامبر صلی الله علیه و آله، مسجدالحرام و بقیع، تدوین شده است.
ص: 37

فصل سوم: احکام و مناسک‌

اشاره

ص: 39

51- احکام فقهی- اجرایی حج‌

محمد حسین فلاح زاده، تهران، نشر مشعر، 1386، 120 صفحه، پالتویی.
کتاب حاضر اختصاص به کارگزاران حج دارد و در چهار بخش گردآوری شده است؛ بخش اول، ویژه روحانیون کاروان‌هاست. بخش دوم، ویژه عوامل اجرایی کاروان‌ها. بخش سوم، نکات فقهی عمره و حج و بخش چهارم، احکام کلی در حج می‌باشد.

52- احکام عمره مفرده (مطابق با فتاوای حضرت آیة اللَّه العظمی فاضل لنکرانی)

قم، نشر مشعر، بی‌تا، 256 صفحه، رقعی.
این رساله شامل 13 فصل است:
1. آیات و روایات فضیلت عمره و عمره‌های پیغمبر صلی الله علیه و آله. 2. اقسام، مسائل و صورت عمره مفرده. 3. واجبات و مکروهات و مسائل متفرقه احرام. 4. محرّمات و مستحبّات احرام. 5. طواف. 6. نماز طواف واجب. 7. سعی. 8. تقصیر. 9. طواف نساء و طواف وداع. 10. مسائل

ص: 40
زنان در احرام عمره مفرده 11. مسائل متفرّقه 12. حکم مصدود و محصور. 13. احرام اطفال و کودکان و زیارات.

53- احکام ویژه بانوان در حج‌

محمدحسین فلاح زاده، قم، نشر مشعر، 1371، 86 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر مطابق با فتاوای امام خمینی قدس سره بوده و در موارد اختلاف فتوا، فتاوای مراجع و آیات عظام: اراکی، گلپایگانی و خوئی نیز ذکر شده است. این کتاب، احکام بانوان در مکه، مدینه، منا، عرفات، مشعر و همچنین مقدمات حج را بیان کرده است.

54- استفتاآت ویژه حج‌

معاونت آموزش و تحقیقات بعثه مقام معظم رهبری، قم، نشر مشعر، 1375، 156 صفحه، رقعی.
به جهت اهمیت فراگیری مسائل حج و سهولت دسترسی زائران به فتاوای مراجع عظام تقلید و اختلاف نظرها در برخی از فروع مناسک حج، از محضر مراجع عظام گلپایگانی و اراکی قدس سرهم سؤال‌هایی در باره برخی از مهمترین مسائل حج صورت گرفت و فتاوای حضرت امام قدس سره هم به آنها ضمیمه شد. بار دیگر همان مجموعه با افزودن سؤالات جدید و فتاوای مراجع موجود تکمیل شده، در اختیار زائران عزیز قرار گرفت.
همزمان با فراهم آمدن این مجموعه، تعداد 122 مسأله درباره حج که از محضر مقام معظم رهبری حضرت آیةالله خامنه‌ای- مد ظله

ص: 41
العالی- استفتا و معظم‌له به آنها پاسخ داده بودند، برای اولین بار در آغاز این کتاب چاپ شد. این مجموعه کوچک و سهل الوصول برای زائران و روحانیان بسیار کارساز است.

55- استفتاآت ویژه حج‌

معاونت آموزش و تحقیقات بعثه مقام معظم رهبری، قم، نشر مشعر، 34 صفحه، پالتویی.
این اثر حاوی اهم مسائل عمره و حج است که از محضر مراجع عظام استفتا شده و واجد فتاوای مراجع معظم: امام راحل، آیةاللَّه گلپایگانی، آیةاللَّه خویی و اراکی قدس سرهم است.
این کتابچه کم حجم و پرمحتوا، پیش از نشر مناسک محشّی، با حواشی متعدد منتشر شده و در آن زمان یکی از نیازهای ضروری به حساب می‌آمده است.

56- حج از دیدگاه مذاهب اسلامی‌

محمدابراهیم جناتی، مترجم: حسینعلی محمدی نژاد، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 224 صفحه، وزیری.
بعضی از عالمان برای آشنایی مسلمانان از آرای فقهی مذاهب یکدیگر، کتاب‌هایی را با عنوان «فقه مقارن» نوشته‌اند؛ از جمله آنها، کتاب «دروس فی‌الفقه المقارن» تألیف آیةالله جناتی است.
از آن جا که در حج ارتباط و مراوده بین مسلمانان- از مذاهب مختلف- بیشتر و تنگاتنگ است، جهت آشنایی حجاج، بخش حج

ص: 42
کتاب مزبور ترجمه شد که در آن نظریات فقهی مذاهب مختلف: شیعی، حنفی، مالکی، حنبلی، شافعی و ... درباره مناسک حج بیان شده است.
در این کتاب بیشتر نظریات فقهی علمای مشهور سنی و شیعه آمده است.

57- حج بانوان (مطابق با فتاوای حضرت آیة اللَّه العظمی امام خمینی قدس سره با حواشی مراجع عظام تقلید)

حمزه اسفندیاری شیرازی، نشر مشعر، 1371، شومیز، 171 صفحه، رقعی.
در این مجموعه، کلیه احکام ویژه بانوان جمع‌آوری و تنظیم شده که می‌تواند راهنمای بانوان محترم و نیز روحانیون بزرگوار کاروان‌های حج باشد. این مجموعه دو ویژگی مهم دارد:
1- طرح مسائل به صورت پرسش و پاسخ.
2- آوردن فتاوای مراجع عظامِ کنونی که تا به حال نظرات ایشان مطرح نشده است.

58- راهنمای مصور حجاج‌

محمدحسین فلاح زاده، قم، نشر مشعر، 1375، 120 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر، دفتر مصوری است که اعمال و مناسک حج را بیان می‌کند تا راهنمای زائران حرمین شریفین باشد. این کتاب در چهار بخش، همراه با تصویر به شرح اعمال عمره، حج و محرمات احرام و آداب و مستحبات این سفر می‌پردازد. متن این نوشته مطابق با فتاوای امام خمینی قدس سره تنظیم گردیده و در موارد اختلاف

ص: 43
فتوا، فتاوای مراجع عظام: اراکی، گلپایگانی و خوئی قدس سرهم نیز در پانوشت آمده است.

59- احکام دین (مطابق با فتاوای مراجع بزرگ تقلید)

محمد حسین فلاح زاده، تهران، نشر مشعر، 1372، 228 صفحه، رقعی.
ضرورت شناخت احکام و دسترسی آسان مکلّفان بدانها، تدوین رساله‌ای به زبان ساده و روان را که حاوی فتاوای مراجع باشد، می‌طلبید، بدین منظور «احکام دین» تدوین شده و هدف آن دستیابی آسان حجاج بیت‌اللَّه الحرام به احکام ضروری و کلّی است.
کتاب حاضر مطابق با فتاوای امام خمینی قدس سره بوده و در موارد اختلاف فتوا، فتاوای مراجع بزرگ و آیات عظام: اراکی، گلپایگانی و خوئی در حاشیه ذکر شده است.

60- جشن تکلیف‌

محمد محمدی ری‌شهری، تهران، نشر مشعر، 1373، 211 صفحه، رقعی.
بلوغ، نشانه رشد آدمی است و انسان آگاه از این موقعیت، به نحو نیکو بهره می‌برد. این کتاب که آگاهی‌های ارزشمندی را به خوانندگان، به خصوص جوانان می‌دهد در شش بخش فراهم آمده است. عناوین بخش‌ها چنین است: فلسفه جشن تکلیف، مراسم جشن تکلیف؛ هدیه‌های جشن تکلیف؛ شرایط تکلیف؛ ویژگی‌های تکلیف؛ دانستنی‌های تکلیف.

ص: 44

61- زیارت خانه خدا

محمدحسین فلاح‌زاده، تصویرگر: کمال محمدی مجد (ملقّن)، قم، نشر مشعر، 1382، 24 صفحه، خشتی.
این کتاب به قلمی ساده و روان و همراه با تصاویر رنگی برای آشنایی کودکان با عمره مفرده تدوین شده است.

62- مناسک حج (مطابق با فتاوای حضرت آیة اللَّه العظمی امام خمینی قدس سره با حواشی مراجع معظّم تقلید)

گروه فقه مرکز تحقیقات حج، قم، نشر مشعر، 1378، 543 صفحه، وزیری.
از نیازهای مهم و جدّی روحانیون محترم کاروان‌های حج، آگاهی یافتن آنها از مسائل و فروع مناسک حج و اختلاف فتاوای مراجع عظام تقلید است و از آنجا که زائران محترم از مراجع مختلف تقلید می‌کنند و روحانیون باید پاسخ گوی سؤالات زائران باشند، در این مناسک نظرات حضرت امام خمینی قدس سره به صورت متن و آرای مراجع عظام دیگر به صورت حواشی، در پاورقی درج شده است.

63- مناسک حج (مطابق با فتاوای مقام معظم رهبری دامت برکاته)

دفتر مقام معظم رهبری، قم، نشر مشعر، 1385، 168 صفحه، جیبی.
در این کتاب که در نه فصل تنظیم شده است مسائل مورد نیاز حجاج محترم، طبق فتاوای رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیة اللَّه العظمی خامنه‌ای آورده شده است.

ص: 45

64- مناسک حج (ویژه بانوان)

محمدحسین فلاح زاده، قم، نشر مشعر، 1379، 142 صفحه، پالتویی.
در سال‌های اخیر گام‌های ارزشمندی در زمینه تبیین مناسک و معارف حج و عمره برداشته شده، لیکن در این میان جای مناسک ویژه بانوان که آموزش اعمال را برای آنان تسهیل کند، خالی بود، از این رو این کتاب به مناسک مخصوص بانوان اختصاص یافت.

65- مناسک عمره مفرده‌

محمد حسین فلاح زاده، قم، نشر مشعر، 1377، 246 صفحه، رقعی.
پیشتر مناسکی مطابق با فتاوای دوازده تن از مراجع برای حجّ تمتع تهیه شد. با توجه به ضرورت آن در عمره مفرده، کتاب حاضر نیز تدوین گردید که مطابق با فتاوای امام خمینی قدس سره است و موارد اختلاف فتاوای آیات عظام: خامنه‌ای، خوئی، بهجت وسیستانی درپانوشت، ذکر شده است.
این کتاب، در قطع پالتویی به زبان اردو هم منتشر شده است.

66- مناسک عمره مفرده ویژه بانوان (مطابق با فتاوای حضرت آیةاللَّه العظمی امام خمینی قدس سره با حواشی مراجع معظم تقلید)

محمدحسین فلاح‌زاده، قم، نشر مشعر، 1382، 142 صفحه، پالتویی.
این نوشته شامل سه بخش است: 1- اعمال عمره مفرده.
2- محرمات احرام. 3- عمره کودکان و برخی مسائل مورد نیاز دیگر

ص: 46
که برای استفاده بانوان نگاشته شده و دربردارنده مسائلی است که غالباً بانوان در عمره مفرده به آنها نیاز دارند.

67- مناسک مختصر حج‌

محمدحسین فلاح زاده، قم، نشر مشعر، 1378، 128 صفحه، جیبی.
از آنجا که حفظ و آموزش همه مطالب کتاب‌های مناسک پر حجم، برای همگان میسّر نیست، در این مناسک، فشرده‌ای از مطالب مورد نیاز، گردآوری شده است.

68- مناسک مصوّر حج‌

محمدحسین فلاح زاده، قم، نشر مشعر، 1377، 151 صفحه، پالتویی.
این مجموعه کوچک با ارائه تصویر صحیح اعمال حج و بیان احکام آن، آموزش‌های لازم را در این زمینه به زائران محترم ارائه می‌دهد.

69- مناسک مصوّر عمره مفرده‌

محمدحسین فلاح زاده، قم، نشر مشعر، 1379، 128 صفحه، پالتویی.
این کتاب احکام عمره را همراه با تصاویر گویا آورده است.

70- مناسک نوین (مطابق با فتاوای مراجع معظّم تقلید)

عبدالرحیم انصاری و مصطفی آخوندی، قم، نشر مشعر، 1376، 200 صفحه، رقعی.
مسائل فراوان حج و تعدد مراجع عظام تقلید وعدم دسترسی

ص: 47
روحانیون محترم کاروان‌ها به تمام فتاوای آنان، انگیزه تدوین این مناسک شده است که در آن مناسک حج حضرت امام خمینی قدس سره به عنوان متن و فتاوای 14 تن از مراجع تقلید در حاشیه تنظیم شده است.

71- منتخب مناسک حج (مطابق با فتاوای حضرت آیةاللَّه العظمی امام خمینی قدس سره با حواشی مراجع معظم تقلید)

مرکز تحقیقات حج، قم، نشر مشعر، 1380، 312 صفحه، رقعی.
این مناسک در پاسخ به نیاز مهم و اساسی روحانیون محترم کاروان‌های حج، تدوین شده که متن آن مطابق با فتاوای حضرت امام‌خمینی قدس سره و با حواشی حضرات آیات عظام: بهجت، تبریزی، خامنه‌ای، سیستانی، شبیری زنجانی، صافی، صانعی، مکارم شیرازی و نوری همدانی دامت برکاتهم است.

72- جامع الفتاوی (مناسک حج)

سید مرتضی موسوی شاهرودی، قم، نشر مشعر، 1385، 267 صفحه، وزیری.
با توجّه به ویژگی‌های خاصِّ مناسکِ حج برای عموم مسلمانان، محققین محترم در مجموعه‌های مختلف، آرای مراجع را جمع‌آوری و در اختیار حجّاج و به خصوص روحانیون محترم قرار داده‌اند.
امّا از آنجایی که حجم بیش از حدّ کتاب بیشتر به خاطر ثبت احتیاطات و آوردن فتاوای مراجع به صورت مجزا بود؛ مؤلف محترم، با تدوین این مجموعه، تلاش نموده است تا در هر مسأله‌ای فتوای مشهور

ص: 48
را بیان کرده و از نقل احتیاط واجب یا مستحب صرف نظر کند؛ مگر در جایی که غالبِ در مسأله احتیاط بوده است که این کار جهت کاربردی‌تر شدن مسأله و نیز آسان‌تر شدن کار حجّاج و روحانیون محترم است.

73- عمره مفرده (بروشور)

معاونت آموزش و تحقیقات بعثه مقام معظم رهبری، تهران، نشرمعشر، بروشور.
آداب سفر، محرمات احرام، آموزش اعمال مفرده به صورت تصویری و تذکرات لازم برای حجاج، از مطالب این بروشور می‌باشد.

74- عمره مفرده (بروشور)

حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، تهران، نشرمشعر، بروشور.
در این بروشور حجّاج با اعمال عمره مفرده به صورت تصویری و اجمال، آشنایی پیدا می‌کنند؛ البته در پایان، توصیه‌های مفیدی نیز شده است.

75- عمره تمتّع (بروشور)

حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، تهران، نشرمشعر، بروشور.
در این بروشور، حاجی با اعمالی که قبل از نهم ذی‌حجّه و پس از عمره تمتّع باید انجام دهد، به صورت تصویری و اجمال، آشنا می‌شود.
در پایان، محرّمات احرام نیز ذکر شده است.

76- دروس احکام و مناسک حج‌

محمد حسین فلاح زاده، قم، نشرمشعر، 1386، 216 صفحه، رقعی.
یکی از مباحث مورد نیاز زائران بیت اللَّه الحرام، احکام دین و

ص: 49
مناسک عمره و حج است. نوشته حاضر یکی از متون آموزشی حج تمتع است که به احکام عمومی و مناسک حج پرداخته و در دو بخش تدوین شده است:
بخش اول، حاوی احکام عمومی مورد نیاز زائران محترم.
بخش دوم، احکام اختصاصی و مناسک حج.
این کتاب می‌تواند مخاطب عمومی داشته باشد؛ روحانیون محترم کاروان‌ها نیز می‌توانند با مطالعه و با استفاده از تدوین و دسته‌بندی آن، به پاسخگویی سؤالات حجّاج محترم بپردازند.

77- مناسک مختصر عمره مفرده‌

محمد حسین فلاح زاده، قم، نشرمشعر، 1383، 96 صفحه، نیم جیبی.
از آن‌جا که همراه داشتن کتاب‌های پرحجم و حفظ همه مطالب آن برای زائر مشکل است، مؤلف محترم فشرده‌ای از مطالب مورد نیاز زائران را در این مجموعه گردآوری کرده است؛ تا در مراحل عمره، راحت‌تر بتوانند اعمال و آداب را بجای آورند.

78- آراء المراجع فی الحج‌

علی افتخاری، قم، نشرمشعر، 1428 ق، دو مجلد (312+/ 663 صفحه)، وزیری.
به منظور دسترسی روحانیون محترم کاروانها و زائران حج و عمره، به فروع و مسائل گوناگون مناسک و فتاوای مراجع عظام تقلید، این اثر تدوین شده است.

ص: 50
از ویژگی‌های این اثر، عنوان بندی مفصل و مشروح ریز مسائل حج و مناسک عمره است. مؤلف ارجمند این کتاب، خود از علمای متخصص فقه حج است و تعداد تشرف حج و عمره صاحب اثر از رقم 50 گذشته است، لذا شرح و تفصیل و تبویب آن، کاربردی و قابل استفاده زائرین، به ویژه روحانیون کاروانها می‌باشد. زبان اکثر مسائل مندرج در جلد اول عربی و در جلد دوم بیشتر فارسی است. دلیل یکسان نکردن زبان این اثر، وفاداری به اصل و متن فتاوا و استفتاءات موجود بوده است.

79- مناسک عمره مفرده‌

محمدرضا محمودی خمینی، قم، نشر مشعر، 1387، 180 صفحه، پالتویی.
کتاب حاضر، مجموعه مناسک عمره مفرده است که سعی شده به گونه‌ای نگاشته شود که برای همگان قابل استفاده باشد. احکام شرعی عمره‌گذاران از قبیل: تقلید، نحوه اصلاح حمد و سوره، وضو، نماز مسافر و غسل در این مجموعه آمده است.
در بخش مناسک نیز، محرّمات و واجبات احرام به طور تفصیلی، حکم عمره بانوان معذور و احرام و عمره کودکان آمده است.
در بخش پایانی نیز برخی از زیارات، ادعیه و نمازهای مربوط به مکّه و مدینه را آورده است که قابل استفاده است.

ص: 51

فصل چهارم: اعتقادات‌

اشاره

ص: 53

80- آیین وهابیت‌

جعفر سبحانی، ویراستار: علی ورسه‌ای، قم، نشر مشعر، 1375، 367 صفحه، رقعی.
محمد بن عبدالوهاب، با توجه به عقاید و فتاوای ابن‌تیمیّه و شاگرد معروفش ابن‌قیّم، آیین وهابیت را بنیان نهاد و با هر مسلمانی که تفکّر و عقاید او را قبول نمی‌کرد، معامله کافر حربی می‌کرد و تاکنون بر اثر آن، کشتارها و غارت‌هایی صورت گرفته است. با گسترش و نشر آیین وهابیت، علمای اهل سنّت و تشیّع به مخالفت با او برخاستند و وی را بدعت گذار و فاسق و کافر نامیدند.
کتاب حاضر، پاسخ به شبهاتی است که از ناحیه او و شاگردانش به شیعه نسبت داده شده است.
«وهابیان و تعمیر قبور اولیای خدا»، «زیارت قبور مؤمنان از نظر کتاب و سنّت» و «توسّل به اولیای الهی» از فصول این کتاب است.

81- الحیاة البرزخیة

جعفر سبحانی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 100 صفحه، رقعی.
پژوهشی است در زندگانی پس از مرگ، که با بهره گیری از قرآن و

ص: 54
حدیث صورت گرفته است. کتاب دارای هشت فصل است که عبارتند از:
1- روح یا حقیقت انسان. 2- بقای روح پس از مرگ. 3- رابطه حیات دنیوی و اخروی. 4- زندگانی در عالم برزخ. 5- حیات برزخی در کلمات علما. 6- بهره‌گیری اموات از اعمال خیر زندگان. 7- در عالم برزخ. 8- اشکالات مطرح شده.

82- بحث‌هایی از فقه تطبیقی‌

مهدی پیشوایی و حسین گودرزی، قم، نشر مشعر، 1376، 124 صفحه، رقعی.
اختلاف میان مذاهب اسلامی در مسائل و مناسک فرعی و جزئی حج، زمینه رنجش و سوء تفاهم بین پیروان مذاهب مختلف را فراهم می‌کند. تبیین وجوه اختلاف و دیدگاه‌های فقهی علمای شیعه و سنی، می‌تواند این سوء تفاهم‌ها را کم کند، برای دستیابی بدین منظور، کتاب حاضر نگاشته شده است.
بررسی مقایسه‌ای فتاوا و نگرش‌های مختلف علمای شیعه و سنی در مسائلی چون: اذان و اقامه، نماز جماعت، گفتن آمین، قنوت، سلام نماز، طواف و رمی جمره، از مباحث این کتاب است.

83- بزرگداشت اولیای خدا

یعقوب جعفری، قم، نشر مشعر، 1372، 124 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر گامی است در جهت روشن شدن اذهان عموم مسلمانان نسبت به زیارت قبور اولیای دین و توسل به ایشان و ....

ص: 55

84- پاسخ‌های ما

(پاسخ به چند پرسش فقهی و اعتقادی)
علی عطایی اصفهانی، قم، نشر مشعر، 1383، 276 صفحه، جیبی.
مؤلف محترم که توفیق مکرّر تشرف به حج و عمره را جهت پاسخگویی به مسائل شرعی داشته در این کتاب، مسائل محل خلاف بین شیعه و سنی را که چشمگیر و مورد توجه عموم است، بررسی کرده است.

85- تاریخ وهّابیان‌

ایّوب صبری، مترجم: علی‌اکبر مهدی‌پور، قم، نشر مشعر، 1377، 160 صفحه، رقعی.
مؤلّف از چهره‌های برجسته سیاسی و مذهبی اهل سنّت در عهد خلافت عثمانی است. او در این تألیف، گوشه‌ای از جنایات دَدْمنشانه وهابی‌ها را گزارش و آمار وحشتناکی از قتل زنان وکودکان بی‌پناه و غارت حرمین شریفین را ارائه کرده است.

86- تجلّی وحدت (تبیین حکم امام قدس سره بر حضور شیعیان در نمازهای حرمین شریفین)

محمّدصادق نجمی، قم، نشر مشعر، 1379، 80 صفحه، پالتویی.
نماز، ستون دین و رکنی از ارکان اسلام است، زائر پیامبر و امامان معصوم علیهم السلام با خروج نابهنگام خویش به هنگام نماز از مسجدالحرام یا مسجدالنبی، سبب می‌شود بدخواهان، مکتب حقّ «تشیّع» را زیر سؤال ببرند. در این راستا، مؤلّف محترم با تکیه بر روایات و نیز فتواهای حضرت امام قدس سره، رهنمودهایی را به زائران ارائه می‌دهد.

ص: 56

87- در ساحل تقریب‌

جعفر سبحانی، قم، نشر مشعر، 1379، 99 صفحه، پالتویی.
نقدهای دلسوزانه، سیمای حقیقت را چنانکه هست نشان می‌دهد و غبار ابهام را از اصول عقیدتی برطرف می‌نماید. این رساله کوچک که حاصل دو سخنرانی است، به مشترکات میان مذاهب ارج نهاده و ویژگی‌های عقیدتی شیعه را با برهان و دلیل روشن می‌سازد.

88- شیعه پاسخ می‌دهد

سید رضا حسینی نسب، ویراستار: علی ورسه‌ای، قم، نشر مشعر، 1379، 248 صفحه، جیبی.
در موسم حج، بسیاری از زائران خانه خدا که از یک سو با انقلاب اسلامی آشنا گردیده و از سوی دیگر تبلیغات سوء دشمنان، ذهن آن‌ها را مشوب کرده، به هنگام ملاقات با حجّاج ایرانی، پرسش هایی را مطرح می‌کنند. به منظور پاسخگویی به این نیاز، قسمت اعظم این پرسش‌ها- که غالباً جنبه دینی و فرهنگی دارد- در این کتاب جمع‌آوری و پاسخ داده شده است.

89- شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات‌

علی اصغر رضوانی، قم، نشر مشعر، 1382، 2 مجلد (696+/ 656 صفحه)، وزیری.
مؤلف برای خنثی سازی توطئه‌های دشمنان و پاسخگویی به

ص: 57
شبهات شبهه‌افکنان کوشیده است با بهره‌گیری از منابع شیعه و سنی، به برخی از اتهامات مطرح شده به شیعیان پاسخ گوید.
فهرست اجمالی جلد اول و دوم به ترتیب بدین شرح است:
جلد اول: شیعه‌شناسی، اعتقادات، صفات الهی، نبوت، قرآن، امامت، صفات امام و امام علی علیه السلام.
جلد دوم: اهل‌بیت علیهم السلام، مهدویت، مرگ و معاد، احکام اذان، احکام نماز و مقدمات آن، متعه حج تمتع- متعه زنان، وهابیت، حکمت‌ها، متفرقات که شامل مبحث سنت و بدعت، حصر اجتهاد، برپایی مراسم جشن و تقیه در اسلام است.

90- فتنه وهابیت‌

سید احمد زینی دحلان، مترجم: همایون همّتی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 71 صفحه، جیبی.
مؤلف این کتاب که مفتی مکه است، از آن گروه عالمانی می‌باشد که مصیبت بزرگ وهابیّت را به درستی درک کردند و به ردّ و نقد این بدعت پرداختند. دحلان در این کتاب به اختصار به بررسی برخی از اندیشه‌های بنیانگذار وهابیت پرداخته و آنها را در بوته نقد گذارده است.

91- مجموعه گفتمان‌های مذاهب اسلامی‌

محمدتقی فخلعی، قم، نشر مشعر، 1383، 360 صفحه، وزیری.
نوشته حاضر، دفتر اول از مجموعه گفتمان‌های مذاهب اسلامی است که در دو فصل گفتمان تقریب و گفتمان عقیده تدوین شده است.

ص: 58
عناوین کلی کتاب عبارتند از: گفتمان تقریب، گفتمان امامت و خلافت، ویژگی‌های امام، اهل‌البیت محل تلاقی است، گفتمان اثناعشریت، گفتمان مهدویت، گفتمان عدالت صحابه و تحریف‌ناپذیری قرآن.

92- مرزهای توحید و شرک در قرآن‌

جعفر سبحانی، مترجم: مهدی عزیزیان، قم، نشر مشعر، 1380، 237 صفحه، رقعی.
مسأله توحید و شرک از مسائل مهم عصر ما به شمار می‌رود، این کتاب شامل مباحث فشرده‌ای درباره توحید و شرک در قرآن کریم و گامی است که در زمینه وحدت برداشته شده و از جهت جامعیت مطالب، اتقان استدلال‌ها با استفاده از منابع شیعی و سنی و نیز اختصار و حجم کم، پیراسته بودن از نیش و طعن و استخفاف و آراسته بودن به زبان شیرین آیات و روایات، نویسنده را در رسیدن به هدفش که رفع سوءتفاهم‌ها و نزدیک ساختن دل‌های مسلمانان به یکدیگر است کامرواتر ساخته است.

93- منتخب احادیث حج‌

سیدعلی قاضی عسکر، قم، نشر مشعر، 1382، 96 صفحه، پالتویی.
روایات رسول خدا صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام که مفسران راستین آموزه‌های وحی‌اند، همچون گهرهای درخشان بر تارک اعصار می‌درخشند.
مجموعه حاضر، جرعه‌هایی از آن آموزه‌هاست که معصومان علیهم السلام به عنوان راهنمایی زائران خانه خدا بیان فرموده‌اند.

ص: 59

94- منتخب احادیث عمره‌

سیدعلی قاضی عسکر، قم، نشر مشعر، 1382، 84 صفحه، پالتویی.
این اثر، گزیده‌ای از روایات درباره عمره است. مضمون برخی از معارفی که با مروری بر کتاب می‌توان از آن بهره جست عبارتند از:
عمره، حج اصغر است؛ عمره کفاره هر گناهی است، عمره کسی که پول آن را از راه حرام، فریب، ربا و خیانت به دیگری به دست آورد پذیرفته نیست، بهترین عمره در ماه رجب است، پاداش عمره در ماه رمضان پاداش حج است، عمره و حج کامل به این است که انسان زبانش را جز به نیکی نگشاید و ....

95- نقد کتاب وحدت و شفقت صحابه و اهل‌بیت علیهم السلام با یکدیگر

جعفر سبحانی، قم، نشر مشعر، 1385، 188 صفحه، جیبی.
این کتاب در نقد کتاب آقای شیخ صالح درویش است که از ایشان چاپ و منتشر شده و شخصی با نام عبداللَّه حیدری آن را با ضمیمه مقدمه‌ای به فارسی برگردانده و با نام وحدت و شفقت صحابه و اهل‌بیت چاپ و در حرمین شریفین بین زائران توزیع کرده است.

96- وهابیت در ترازوی نقد

علی محمدی آشنانی، قم، نشر مشعر، 1380، 103 صفحه، جیبی.
شناخت مسلک وهابیت اگرچه برای همه به ویژه نسل پرسشگر دانشجو یک ضرورت است، برای دانشجویانی که به سرزمین وحی سفر می‌کنند بدان جهت که بنیان نظام فکری، مذهبی و سیاسی

ص: 60
عربستان بر آیین وهابیت پی‌ریزی شده است اهمیتی افزون‌تر دارد؛ این اثر که با همکاری ستاد عمره دانشجویی سامان یافته در پاسخ به این ضرورت است.

97- بهائیان‌

سید محمد باقر نجفی، تهران، نشر مشعر، 1383، 826 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر بررسی محققانه و عالمانه‌ای است در مورد بهائیت و بهائیان و مؤلف گرانقدر مسأله بهائیت را به صورت ریشه‌ای بررسی نموده و تأثیر این فرقه ضاله را در فرهنگ اسلامی و ایرانی به اتکای منافع خارجی و استعمارگران مورد تحقیق و دقت قرار داده است.
مطالعه آن برای محققان و مبلغان بسیار سودمند خواهد بود.

98- پاسخ‌های ما

علی عطایی اصفهانی، تهران، نشر مشعر، 1385، 276 صفحه، پالتویی.
کتاب حاضر پاسخ به پرسشهای فقهی و اعتقادی و بعضی از مناظرات مؤلف محترم را با اهل سنت در بر دارد و توانسته است جواب بسیاری از اشکالات رایج اهل سنت و به خصوص وهابیون را با زبانی ساده بدهد.

99- افشای یک توطئه‌

علی آل محسن، مترجم: حمید رضا آژیر، تهران، نشر مشعر، 1385، 357 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر ترجمه الرد الوجیز علی کتاب (للَّه ثم للتاریخ) که به

ص: 61
فارسی برگردانده شده به عنوان (اهل بیت از خود دفاع می‌کند).
مؤلف محترم علاوه بر این‌که اصل کتاب را مفصلًا پاسخ داده و به نام (للَّه للحقیقه) چاپ شده پاسخ خلاصه‌ای هم داده که به نام (افشای یک توطئه) ترجمه شده است و کتابی مستدل و خواندنی می‌باشد.

100- شیعه و پاسخ به چند پرسش‌

رضا استادی، تهران، نشر مشعر، 1385، 164 صفحه، رقعی.
در این کتاب به بیش از 20 اشکال که از طرف وهابی‌ها بر مکتب تشیع و بر اذهان شیعیان وارد کرده‌اند پاسخ داده شده است. آشنا بودن زائرین با اینگونه مطالب قبل از سفر حج و عمره، بسیار مناسب است.

101- سیمای عقاید شیعه‌

جعفر سبحانی، مترجم: جواد محدّثی، قم، نشر مشعر، 1386، 456 صفحه، وزیری.
حضرت آیةاللَّه سبحانی با توجه به این که امروزه، یکی از اساسی‌ترین نیازهای مسلمانان جهان، همدلی و وحدت است کتابِ «دلیل المرشدین إلی الحق الیقین» را نگاشته است که در آن به بعضی از ابهامات مهمّی که مسلمانان دیگر مذاهب درباره شیعه داشته‌اند پرداخته است. امّا از آنجایی که این کتاب به زبان عربی بود، جناب حجة الاسلام و المسلمین استاد جواد محدثی به سفارش مرکز تحقیقات حج، آن را به زبان فارسی ترجمه کرده است، تا مورد استفاده حجّاج و عموم مشتاقان به معارف اسلامی قرار گیرد.

ص: 62

102- کنگره عبادی سیاسی حج‌

مرکز تحقیقات حج، قم، نشر معشر، 1405 ق، 2 مجلد (175+/ 207 صفحه)، وزیری.
تحولّات اخیر حج، دستاورد عظیم انقلاب اسلامی است که با رهبری امام راحل آغاز شد. امام راحل، طیّ سالیانی دراز با سخنرانی‌ها و پیام‌های بسیار مهم، رهنمودهای ارزشمند خود را در زمینه‌های مختلف بیان نمودند که در این مجموعه گرد آوری شده است.
پیام‌های امام به حجاج ایرانی، دیدار با روحانیون کاروان‌ها، سخنرانی‌های امام در عید قربان و ... در این مجموعه آمده است.

103- راهنمای حقیقت‌

جعفر سبحانی، قم، نشر مشعر، 1385، 659 صفحه، وزیری.
پرسش‌ها و پاسخ‌ها، مثل برخورد دو فکر مثبت و منفی است که از لابه‌لای آن، برق روشنی تولید می‌شود و دل و جان آدمی را روشنی می‌بخشد. سؤال‌ها و پرسش‌هایی که دراین مجموعه آمده است، توسط برخی از مسلمانان و زائران بیت‌اللَّه الحرام، پیرامون مذهب تشیع مطرح گردید. معاونت آموزش و پژوهش بعثه حجّ مقام معظم رهبری، پس از جمع آوری، آن‌ها را در اختیار مؤلف محترم قرار داده و ایشان به پاسخ آن‌ها پرداخته است.

ص: 63

104- گزیده راهنمای حقیقت‌

جعفر سبحانی، قم، نشرمشعر، 1386، 271 صفحه، رقعی.
مرکز تحقیقات حج با توجه به اهمّیت بعضی پرسش‌ها و برای سهولت و دستیابی آسان‌تر به آن‌ها، بعضی از پرسش و پاسخ‌ها را از کتاب راهنمای حقیقت گزینش نموده و در اختیار علاقه‌مندان قرار داده است.

105- ملکوت اخلاق‌

سیّد حسین اسحاقی، قم، نشرمشعر، 1385، 327 صفحه، رقعی.
یکی از منابع شناخت اسلام، سیره و روش زندگانی حضرت محمد صلی الله علیه و آله است که قرآن مجید او را اسوه و الگوی کامل برای جهانیان معرفی کرده است.
این کتاب در دو بخش تدوین شده است: بخش اول به روزشمار زندگی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پرداخته است و بخش دوم نیز 114 سخن و سیره پیامبر صلی الله علیه و آله را بر شمرده است.

106- حج و عمره در قرآن و حدیث‌

محمد محمدی ری‌شهری، مترجم: جواد محدّثی، تهران، نشرمشعر، 1386، 420 صفحه، وزیری.
حج از جمله موضوعات مهمّ اسلامی است که درباره آداب و اسرار آن کتاب‌هایی نوشته شده است.

ص: 64
نویسنده محترم، با بهره‌گیری از آیات قرآن کریم و احادیثی که محدّثان شیعه و سنّی نقل کرده‌اند بخشی از مهم‌ترین مسائل حج را با شیوه‌ای نو در اختیار امّت اسلامی قرار داده‌است. این کتاب از پانزده فصل و سه بخش: مکّه مکرمه، حج و عمره و مدینه منوره، تشکیل شده است.

107- شیعه و سابقه تاریخی آن‌

محمد حسین مظفّر، مترجم: سیّدمحمد باقر حجتی، قم، نشرمشعر، 1387، 32 صفحه، پالتویی.
این کتاب در چند بخش به سابقه تاریخی شیعه پرداخته است:
- سابقه اختصاص عنوان «شیعه» به پیروان ائمه علیهم السلام؛
- دعوت به تشیع از چه زمانی آغاز شد؟
- انتشار تشیع؛
- علنی شدنِ دعوتِ به تشیع.

108- پاسخ به شبهات در شبهای پیشاور

نیره سادات صانعی و سید حسن صانعی، تهران، نشرمشعر، 1385، 248 صفحه، وزیری.
نوشتار حاضر با بهره‌گیری و تأثیرپذیری از کتاب ارزشمند «شبهای پیشاور» گرد آوری شده و ضمن پاسخگویی مستند به پاره‌ای از سؤالات و شبهات مطرح شده، تلاش شده است تا تحریف‌ها و برداشت‌های نادرستِ دشمنان اسلام و تشیع، برای همگان روشن شود تا با مطالعه چنین کتاب‌هایی، این اختلاف را به قضاوت بنشینند.

ص: 65

109- خمس‌

جعفر سبحانی، قم، نشرمعشر، 1387، 138 صفحه، پالتویی.
وهّابیت به عنوان دشمن همه مسلمانان، اعمّ از شیعه و سنّی و مهمترین عامل تفرقه میان مسلمانان به جنگ با همه مذاهب اسلامی رفته و در این راستا، دست به تألیفاتی در رد و نقد آنان زده است.
از جمله کتابی به نام «الخمس بین الفریضة الشرعیة و الضریبة المالیة» که به قلم یک مبلّغ وهابی در ریاض منتشر شده که در آن «خمس» که یکی از فرائض الهی است را زیر سؤال برده است. مؤلف محترم، کتاب «خمس» را جهت روشنگری افکار مسلمانان و در ردّ بر آن کتاب نگاشته است.

110- تأملی در معنای مناسک حج‌

محمد نقی زاده، قم، نشر مشعر، 1386، 232 صفحه، رقعی.
مؤلف محترم، آنچه در طول سفر روحانی حج، به ذهنش رسیده و یا با آن برخورد نموده را در این نوشتار، با قلمی شیوا و ادبی به رشته تحریر درآورده است. مطالب به پنج بخش اصلی تقسیم شده‌اند:
- کلّیّاتی درباره مکان و زمانی خاص و سابقه آن؛
- معرفی اجمالی مکان‌هایی که حاجی در آن‌ها حاضر می‌شود؛
- شناخت اجمالی مناسکِ حج؛
- مختصری درمورد مدینه؛
- ذکر ویژگی‌های پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و زیبایی آن حضرت.

ص: 66

111- شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام‌

تقی الدین الفاسی المکّی، مترجم: محمد مقدّس، تهران، نشر معشر، 2 مجلد (664+/ 455 صفحه)، وزیری.
این کتاب از معتبرترین کتاب‌ها در تاریخ مکّه مکّرمه است که برای نخستین بار به صورتی نو و در قالبی آراسته، چاپ شده و در اختیار محققان و پژوهشگران قرار گرفته است. اخبار مکّه با تفصیل بسیار و فراگیر و دقّت نظر فراوان در آن گردآوری شده به طوری که پس از کتاب «ازرقی» و «فاکهی»- که درباره اخبار مکّه نگاشته‌اند- از منابع مهم، درموضوع خود به شمار می‌آید. دراین کتاب موضوعات ارزشمندی چون:
- حجر الأسود و وقایع مربوط به آن؛
- بررسی مقام ابراهیم خلیل علیه السلام؛
- جرهمی‌ها و تاریخچه و نسب آنان؛
- خاندان حضرت اسماعیل علیه السلام؛
- شرح حال قریش در عصر جاهلیت و آغاز ولایت آنان بر کعبه؛
- تاریخچه حج‌گزاری پس از اسلام؛
- بت‌ها و بازارهای مکه درجاهلیت واسلام و ... به چشم می‌خورد.

112- عطر عفاف (بروشور)

حوزه نمایندگی ولیّ فقیه در امور حج و زیارت، تهران، نشرمعشر، بروشور.
این بروشور حاوی نوشته‌ای زیبا از حجةالاسلام و المسلمین

ص: 67
استاد جواد محدّثی، درباره مسأله حجاب است که با قلمی شیوا و ادبی به رشته تحریر درآمده است.

113- جرعه‌های رسالت‌

سید حسین اسحاقی، قم، نشرمشعر، 1385، 200 صفحه، رقعی.
سخنان گهربار پیامبراکرم اسلام صلی الله علیه و آله درآداب و سنن الهی به صورت زیبایی در این کتاب آورده شده که به صورت الفبایی موضوع بندی شده است. موضوعات کتاب تقریباً جامع می‌باشد.

114- پاسخ جوان شیعی به پرسش‌های وهابیون‌

محمد طبری، قم، نشرمشعر، 1386، 378 صفحه، رقعی.
دشمنان اسلام و استعمارگران که غالباً انسان‌های بی‌منطق و زورگویی هستند، چشم دیدنِ دینی را ندارند که با منطق و عدالت محوری، قدرت و ثروت نا مشروع آن‌ها را از آن‌ها سلب کند؛ لذا با پرورش اسلام و مسلمانان دروغین، سعی در بی اساس نشان دادن دین مبین اسلام دارند.
بعضی از این ادیانِ دروغین با شبهه‌افکنی، جدل و مغالطه تلاش می‌کنند اذهان مسلمانان را مشوش و شیعه را تضعیف نمایند. مؤلف محترم در این مجموعه به بسیاری از شبهات اصلی آن‌ها پاسخ داده است.

115- اتحاد ملی و انسجام اسلامی‌

(در سپهر فکری امام قدس سره و رهبری)
سید حسین اسحاقی، تهران، نشرمشعر، 1386، 216 صفحه، رقعی.
اهمّیت و جایگاه وحدت و اتحاد مسلمانان به عنوان یکی از

ص: 68
سیاست‌های راهبردی برکسی پوشیده نیست. در شرایط کنونی که جهان کفر هجوم گسترده‌ای را علیه اسلام و مسلمانان آغاز کرده است؛ اتحاد اسلامی از اهمّیت ویژه‌ای برخوردار است. مؤلف محترم، به سفارش معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبری، اندیشه‌ها و دیدگاه‌های حضرت امام رحمه الله و مقام معظم رهبری، در مقوله اتحاد اسلامی را- بویژه در موسم حج- در این مجموعه گردآوری کرده است.

116- توسل و رابطه آن با توحید

حسین رجبی، قم، نشر مشعر، 1387، 47 صفحه، پالتویی.
صاحب این اثر، کوشیده است باتوجه به آرا و نظرات فرقه‌های مختلف، عقلی و شرعی بودن توسل را ثابت بداند. در این راستا بعضی از شبهات و سؤالات را نیز مطرح نموده است که انتظار دارد شبه افکنان پاسخگوی آن باشند.

117- نقدی بر افکار ابن تیمیّه‌

علی اصغر رضوانی، تلخیص: مرتضی معلّم، قم، نشر مشعر، 1386، 99 صفحه، پالتویی.
در این کتاب، نویسنده، شبهاتی را که ابن تیمیّه بر شیعه و پیروان اهل بیت وارد کرده با استناد به روایات و تاریخ- سنی وشیعه- به خوبی پاسخ داده است.

ص: 69

118- وهابیت و بازنگری از درون‌

سید محمد بن علوی المالکی، مترجم: انسیه خزعلی، قم، نشرمشعر، 1386، 168 صفحه، پالتویی.
در این کتاب آرا و عقاید وهابیت به طور دقیق مورد بررسی قرار گرفته است و با کمک آیات و روایات، عقاید وهابیت را تخطئه نموده و مسائل مهمّی چون توسل به غیر خدا، تکفیر مسلمان، تبرک جستن به پیامبر و مباحثی در حیات پس از مرگ، تحقیق شده است.

119- خمس فریضه‌ای الهی‌

محمد مهدی نجف، مترجم: عبّاس جلالی، قم، نشر مشعر، 1386، 83 صفحه، پالتویی.

آینه آثار (فهرست آثار منتشر شده بعثه) ؛ ؛ ص69
خمس، یکی ازفرائض واجب مالی- عبادی است که خدای سبحان آن را بر بندگان خود واجب ساخته است. مؤلف محترم در این کتاب، خمس را از دیدگاه قرآن و روایات مورد بررسی قرار داده است.

120- پژوهشی درباره خمس و پاسخ به شبهات آن‌

حسین رجبی، قم، نشر مشعر، 1386، 47 صفحه، پالتویی.
بعضی شبهاتی که از طرف دشمنان اسلام وارد شده، درباره خمس اموال است، نویسنده محترم، دراین کتاب تلاش نموده است تا به صورت مستدل و از طریق منابع سنّی و شیعه، آن شبهات را دفع و تصریح نماید که خمس یکی از فرائض الهی است.

ص: 70

121- گزیده سیمای عقاید شیعه‌

جعفر سبحانی، مترجم: جواد محدّثی، قم، نشر مشعر، 1387، 272 صفحه، رقعی.
ضرورت و اهمیّت آشنایی با مبانی اعتقادی تشیع و آمادگی پاسخگویی به شبهات و سؤالاتی که از سوی دیگران مطرح می‌شود، بر کسی پوشیده نیست؛ مخصوصا"، اتهاماتی که از سوی وهّابیت، بر ضدّ شیعه و پیروان اهل بیت وارد می‌شود، این نیاز و ضرورت را دو چندان می‌کند. کتاب حاضر، خلاصه کتاب «سیمای عقاید شیعه» است که در آن به مهمترین شبهات وارده از سوی وهابیون پاسخ داده است.

122- غدیر در پرتو کتاب و سنّت‌

مجید معارف، قم، نشر مشعر، 1387، 84 صفحه، پالتویی
از شواهد قطعی که در آن بر امامت امیر مؤمنان علی علیه السلام تأکید شده است، واقعه غدیر خم است. کتاب حاضر بر آن است تا با تکیه بر شواهد قرآنی و روایی، به بررسی واقعه پرداخته و امامتِ حضرت علی علیه السلام را از این منظر، بر همگان آشکار سازد.

123- در پرتو شریعت‌

عباسعلی زارعی سبزواری، قم، نشر مشعر، 1386، 384 صفحه، وزیری.
از زمان‌های قدیم، دانشمندان و علمای علوم مختلف به تبادل آرا و نقد و بررسی نظرات یکدیگر می‌پرداختند که این قاعده در علوم

ص: 71
مذهبی و اعتقادی نیز جاری بود. با ظهور فرقه وهابیّت، این قاعده درهم شکست و پرسشگری معقول، جای خود را به شبهه‌افکنی مغرضانه داد. با این حال، همیشه روش انسان‌های آزاده این بوده که با آرامش و سعه صدر، پاسخگوی این‌گونه افراد باشند.
مؤلف محترم در این نوشتار، با بررسی دقیق در شبهات وهّابیت، اهمّ آن‌ها را گزینش کرده و با استفاده از منابع اهل سنت به آن‌ها پاسخ داده است. عناوین بعضی از شبهات بدین شرح است:
اسناد خیانت به جبرئیل، استفاده از مُهر در سجده، لعن و دشنام به صحابه، توسّل به اولیای الهی، تحریف قرآن کریم، نبودن نام امامان در قرآن.

124- الخمس مشروعیة و أحکامه فی الشریعة الإسلامیة

محمّدمهدی نجف، بی‌جا، نشر مشعر، 1429 ق، 69 صفحه، جیبی.
مؤلف محترم در این کتاب، به تبیین و تشریح خمس از دیدگاه قرآن و سنت پرداخته است. در بخش دیگری به چیزهایی که خمس به آن تعلق می‌گیرد و همچنین موارد مصرف آن را نام برده است.

125- شیعه در حجاز

محمدحسین مظفر، مترجم: سیّد محمدباقر حجّتی، قم، نشر مشعر، 1387، 24 صفحه، پالتویی.
مؤلف محترم در این جزوه، ابتدا به ظهور شیعه در حجاز اشاره می‌کند و در ادامه به وضعیّت فعلی شیعه در حجاز و شیوه برخورد آل‌سعود با آن‌ها می‌پردازد.

ص: 72

126- زیارت در نگاه شریعت‌

عباسعلی زارعی سبزواری، قم، نشر مشعر، 1387، 167 صفحه، پالتویی.
زیارت قبور، همواره محور شبهه‌افکنی و تبلیغات سوء وهابیّون، علیه شیعه می‌باشد. آن‌ها در راستای تبلیغ عقاید باطل خویش، دائماً پیروان اهل‌بیت علیهم السلام را به شرک و کفر متّهم می‌کنند.
مؤلف محترم در کتاب حاضر، به اهمّ شبهاتی که پیرامون زیارت، بر شیعه وارد شده است را پاسخ داده است.

127- وهابی کیست و چه می‌گوید؟

مرتضی فهیم کرمانی، قم، نشر مشعر، 1387، 144 صفحه، پالتویی.
جزوه حاضر، سیر کوتاه و فشرده‌ای است درباره برخی از مسائل مهمی که اخیراً وهابی‌ها در مکّه و مدینه به‌راه انداخته‌اند؛ آن‌ها با پخش جزوه و کتابچه‌هایی که حاوی شبهات بی‌اساس است، سعی در منحرف کردن اذهان مسلمانان و ایجاد شکاف بین آن‌ها و بزرگان دینی‌شان را دارند. مؤلف محترم ضمن توجّه دادن مسلمانان به این امر مهم، سعی کرده است بخشی از این شبهات را پاسخ دهد.

ص: 73

فصل پنجم: آثار تاریخی‌

اشاره

ص: 75

آثار تاریخی و مذهبی و اماکن حج‌

128- آثار اسلامی مکه و مدینه‌

رسول جعفریان، قم، نشر مشعر، 1371، 110 صفحه، رقعی.
حجّ واقعی هنگامی برگزار می‌شود که فلسفه و ابعاد و آثار و برکات آن شناسایی شود و حاجی با آگاهی کامل از راز و رمز آن مواقف کریمه گام نهد. برای دستیابی به این هدف، کتاب‌هایی تدوین شده است که هر کدام زاویه‌ای از آثار مشاهد یا اسرار حج را بازگو می‌کنند.
این اثر آشنایی و اطلاعات فشرده‌ای را در باره جزیرةالعرب، آثار مکه و مسجدالحرام، مسجدالنبی، بقیع و آثار و مساجد مهم مدینه و برخی از دانستنی‌هایی را که زائر به آن نیاز دارد، در اختیار جویندگان قرار می‌دهد. بخش آخر کتاب نقشه‌ها و تصاویر مفیدی را ارائه می‌دهد که بر جذابیت آن افزوده است.
این کتاب در سال 1379 با تجدید نظر و اضافات، در 312 صفحه به طور کامل‌تری به چاپ رسیده است.

129- آثار اسلامی مکه و مدینه‌

مرکز تحقیقات حج، قم، نشر مشعر، 35 صفحه+/ نقشه، جیبی.

ص: 76
این کتاب، وضع جغرافیایی و تاریخی شبه جزیره عربستان و اماکن متعددی را که در مکه و مدینه است می‌شناساند و خواننده با مسجدالحرام، کعبه، ارکان کعبه، صفا و مروه، غار حِرا، شعب ابی‌طالب و ... در مکه و مسجدالنبی صلی الله علیه و آله، صُفّه، بقیع و مساجد مدینه آشنا می‌شود.
نقشه‌های متعدد، فایده کتاب را دوچندان کرده است.

130- احد

قم، نشر مشعر، 16 صفحه، پالتویی.
احد نام مجموعه‌ای از کوه‌های بزرگ و کوچک در شمال مدینه است که دومین جنگ بزرگ میان مسلمانان و مشرکان در کنار آن، در سال سوم هجری رخ داد.
کتاب حاضر به معرفی موقعیت این کوه و شهدای این جنگ و زیارت آنان اختصاص یافته است.

131- اخبار مدینه‌

(ترجمه خلاصة الوفاء بأخبار دار المصطفی)
نورالدین سمهودی، مترجم: سید کمال حاج سید جوادی، قم، نشر مشعر، 1376، 597 صفحه، وزیری.
این کتاب از کتاب‌های مهم و معتبر اهل سنّت است که به عنوان مرجع نخست و اوّل مدینه‌شناسی، شناخته شده و در عین حال مورد توجه علمای معظم شیعه نیز قرار گرفته است و مطالب مندرج در آن عبارت است از: اسامی مدینه، فضیلت زیارت و فضل مسجد نبوی، اخبار ساکنان مدینه تا زمان ورود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به آن شهر، معماری

ص: 77
مسجد نبوی، مساجدی که پیامبر در آنها نماز خوانده، اسامی چاه‌ها، مساجدی که بین راه مکه در راه غزوات بود و پیامبر در آنها نماز خواند و جغرافیای مدینه که در هشت باب تنظیم شده است.

132- عرشیان‌

سید جعفر شهیدی، قم، نشر مشعر، 1371، 136 صفحه، رقعی.
در این کتاب موقعیت عربستان، مذهب مردمان آن سامان و اماکن متبرکه مکه و مدینه، همراه با تصاویری از آنها بیان شده است.

133- بقیع‌

حوزه نمایندگی ولیّ فقیه در امور حج و زیارت، تهران، نشر مشعر، 1376، 26 صفحه، پالتویی.
بقیع، مزار مطهّر چهارتن از پیشوایان معصوم شیعه، آرامگاه جمعی از صحابه و همسران و فرزندان پیامبر خدا صلی الله علیه و آله است و از این جهت شیفتگان مقام ولایت پس از زیارت پیامبر صلی الله علیه و آله به سوی بقیع برای زیارت پیشوایان خویش می‌شتابند.
این کتاب به منظور آشنایی زائران محترم با دفن شدگان در بقیع، به صورت مختصر تدوین گردیده است.

134- تاریخ حرم ائمه بقیع علیهم السلام و آثار دیگر در مدینه منوره‌

محمدصادق نجمی، قم، نشر مشعر، 1383، 375 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر پیش از این به صورت مقالات متعدد از سال 1371 تا

ص: 78
1379 در مجله میقات حج چاپ و منتشر شده است.
فهرست کلی مباحث مطرح شده در این اثر بدین شرح است:
وهابیت و انگیزه تخریب حرم‌ها، تاریخ حرم ائمه بقیع، بیت الاحزان، حرم جناب ابراهیم و عثمان بن مظعون، حرم همسران و دختران رسول خدا، بقاع پیشوایان اهل سنت در بقیع، بقعه اسماعیل فرزند امام صادق علیه السلام، بقعه جناب عبداللَّه پدر گرامی رسول خدا صلی الله علیه و آله، حرم حضرت حمزه علیه السلام.

135- تاریخ مدینه منوره‌

ابوزید عمر بن شبّه نمیری، تحقیق علی محمد دندل و یاسین سعدالدین بیان، مترجم: حسین صابری، قم، نشر مشعر، 1380، 676 صفحه، وزیری.
عمر بن شبّه نمیری محدث و مورّخ به سال 173 در بصره به دنیا آمد و در سال 262 ق. از دنیا رفت. وی آگاه از اخبار و آثار، راوی پرکار، ادیب و فقیه، دارای تصنیف‌ها و تألیف‌ها و خبره سیر و مغازی و تاریخ و احوال مردم بود.
«تاریخ المدینة المنوره» یکی از آثار اوست که در چند نوبت و با تحقیق‌هایی چند چاپ شده و شامل سه بخش است: بخش نخست به مدینه در روزگار پیامبر صلی الله علیه و آله اختصاص دارد؛ بخش دوم مربوط به مدینه در عصر خلافت عمر بن خطاب است؛ سومین بخش درباره مدینه در عصر خلافت عثمان بن عفان است و تصویری از رخدادهای این دوره را فراروی می‌نهد.
نظر به اهمیت بخش نخست کتاب و این که تاریخ ابن شبّه از کهن‌ترین آثار درباره مدینه است؛ این بخش به فارسی ترجمه شده

ص: 79
است. نسخه ترجمه شده، با تحقیق و پاورقی‌های آقایان علی محمد دندل و یاسین سعدالدین بیان، به سال 1417 ق. از سوی انتشارات دارالکتب العلمیه در بیروت منتشر شده است.

136- تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره‌

اصغر قائدان، قم، نشر مشعر، 1372، 377 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر، پژوهش و بررسی ای کامل و مستند برای شناسایی هویت تاریخی دو شهر مکه مکرمه و مدینه منوره است.
چاپ مجدد این کتاب در سال 1377، با تجدید نظر و اضافاتی مفید در 448 صفحه در اختیار عموم قرار گرفته است.

137- تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ‌

ناجی محمدحسن الانصاری، مترجم: عبدالمحمد آیتی، قم، نشر مشعر، 1378، 223 صفحه، رقعی.
مسجدالنبی پس از بنای آغازین، پیوسته دستخوش تغییرات و تعمیرات واقع شده است. تفصیل توسعه و تعمیرات آن در فصل‌های ششگانه کتاب، به صورت مستند بیان شده است.

138- حجاز در صدر اسلام‌

صالح احمدالعلی، مترجم: عبدالمحمد آیتی، قم، نشر مشعر، 1375، 608 صفحه.
حجاز، در تاریخ اسلام و دولت اسلامی، مکانتی ممتاز دارد. در

ص: 80
شناساندن سرزمین حجاز، تلاش‌های زیادی صورت گرفته و تألیفات گوناگونی در قالب سیره و انساب و تراجم و سفرنامه و ... پدید آمده است. کتاب حاضر، اثری محققانه و کم نظیر است. مؤلف، در تألیف آن، رنج فراوان برده و کوشیده، از منابع کهن تاریخی بهره برد، لذا اکثر منابع او مربوط به پیش از قرن چهارم است.
این کتاب، در شانزده فصل، به موضوعاتی مانند: حدود حجاز و راه‌های آن و آداب و رسوم مردم حجاز و نظام اداری آن سرزمین و ...
پرداخته است.

139- زمزم‌

محمدتقی رهبر، قم، نشر مشعر، 1382، 179 صفحه، پالتویی.
در گستره زمان چه تحولاتی بر زمزم گذشته است، آیا آنچه امروزه به نام آب زمزم در مکّه عرضه می‌شود برآمده از همان چشمه اسماعیل است یا منابع دیگری آن را تقویت می‌کند؟
نگارنده کتاب با مراجعه به روایات و متون تاریخی به نکته‌های جالب و شنیدنی و پاسخ‌های دلپذیر همراه نکته‌هایی عرفانی درباره زمزم دست‌یافته که پیشتر در فصلنامه «میقات حج» عرضه شده است.

140- ساختمان حرم نبوی، مدینه منوره‌

سلمی سمر دملوجی، مترجم: محمد رضا مروارید و بنیاد پژوهش‌های اسلامی، قم، نشر مشعر، 1377، 63 صفحه، رقعی.
بخش اول این کتاب به صورتی گزیده، تحوّلات تاریخی

ص: 81
مسجدالنبی را در عهد پیامبر صلی الله علیه و آله، خلفای نخستین، امویان، عباسیان، مملوکیان، عثمانی و سعودی تشریح می‌کند و در بخش دوم به آموزه‌ها و عناصر طرح توسعه جدید، طرح معماری و زیبایی‌های هنری و ...
معرفی زوایا و اطراف مسجد می‌پردازد. حجم کم و تصاویر متعدد و زیبای این اثر، بر جاذبه‌اش افزوده و خواننده را دلداده حرم پیامبر می‌سازد. نقص این اثر نپرداختن به مزار رسول‌خدا صلی الله علیه و آله و نقاط متبرک مسجد است، امید آن که در چاپ‌های بعد تکمیل گردد.

141- ساختمان مسجد الحرام، مکه مکرّمه‌

سلیم سمر دملوجی، مترجم: محمدرضا مروارید، قم، نشر مشعر، 1377، 63 صفحه.
شهر مکه مکرّمه در دل مجموعه‌ای از درّه‌ها و رشته کوه‌های حجاز و مسجد الحرام در میان درّه ابراهیم واقع است. در عهد پیامبر خدا صلی الله علیه و آله اطراف مسجد الحرام دیواری نداشت و از هر سو خانه‌های مکّیان آن را دربرگرفته بود، آنچه در این کتاب می‌خوانید، تاریخچه مختصری است از این دو که خواننده را در شناخت آنها یاری می‌رساند.

142- سرزمین یادها و نشانه‌ها

محمّد فرقانی، قم، نشر مشعر، 1379، 191 صفحه، پالتویی.
راهیان کعبه و میهمانان حضرت حق باید شیوه حضور در محضر یار را فراگیرند و رسم آن را بیاموزند و این کتاب، ضمن معرّفی اماکن و آثار این سرزمین مقدّس و شرحی کوتاه از رویدادهای تاریخی و

ص: 82
فضایل و آداب و رسوم آن، زائران گرامی را در این راستا یاری می‌رساند.

143- سیری در اماکن سرزمین وحی‌

علی اکبر حسنی، قم، نشر مشعر، 1371، 136 صفحه، رقعی.
این اثر برای آشنایی زائران ایرانی با کشور عربستان و مسائل حج و مواقف و مشاهد مشرفه و اماکن متبرکه تهیه شده، با حجم کوچکش پاسخ مناسبی است به بسیاری از سؤال‌ها و ابهام‌های زائران عزیز و در دو بخش مدینه و مکه تنظیم گشته است.
فهرست منابع و مآخذ کتاب، گویای اعتبار کتاب و استفاده مؤلف پرتلاش آن از منابع موثق و دست اول است.

144- شناخت عربستان‌

علی‌محمدی آشنانی، تهران، نشر مشعر، 1382، 151 صفحه، رقعی.
این کتاب در سه فصل به شناسایی عربستان سعودی، می‌پردازد:
فصل اول: درباره جغرافیای طبیعی، جغرافیای انسانی، جغرافیای سیاسی، جغرافیای اجتماعی و جغرافیای آموزشی و فرهنگی.
فصل دوم: تاریخ فراز و فرود حاکمان آن سامان از سال‌های 1140 تا عصر حاضر. مؤلف بیشتر از منابع وهابیان استفاده کرده و در بیان تاریخ نقلی است نه تحلیلی. ساختار سیاسی و ارکان حاکمیت عربستان و قوای حکومتی، اهرم‌های قدرت، قوه مجریه، مقننه و قوه قضائیه در این فصل آمده است.

ص: 83
فصل سوم: مذهب اهل حدیث (مذهب حاکم) و پیشینه وهابیت و همکاری رجال دین و دولت. در چاپ جدید این کتاب، تغییرات اصلاحاتی صورت گرفته است.

145- حمزه سید الشهداء علیه السلام‌

محمد صادق نجمی، قم، نشر مشعر، 1383، 215 صفحه پالتویی.
مؤلف در این کتاب به معرفی شخصیت والای حضرت حمزه عموی پیامبر پرداخته و کتاب را در پنج موضوع تنظیم نموده است:
1- حضرت حمزه در دیدگاه قرآن.
2- حضرت حمزه در کلام رسول خدا صلی الله علیه و آله و ائمه هدی علیهم السلام.
3- حضرت حمزه در جنگ‌ها.
4- تلاش فرهنگی در مخدوش کردن شخصیت آن حضرت.
5- حرم حضرت حمزه در بستر تاریخ.

146- فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام‌

جعفر سبحانی، قم، نشر مشعر، 1376، 536 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر، دوره‌ای کامل و گویا از زندگی پیامبر اسلام است که با استناد به معتبرترین مدارک تاریخی تهیه شده و با قلمی روان و شیوا نگارش یافته است.
یکی از مزایای مهمّ این کتاب، سعی نویسنده محترم بر تجزیه و تحلیل لازم درباره حوادث گوناگون است تا تاریخی آموزنده، تقدیم جامعه بشری شود.

ص: 84

147- کعبه و جامه آن از آغاز تاکنون‌

محمد الدّقن، ترجمه و تحقیق: دکتر هادی انصاری، قم، نشر مشعر، 1383، 303 صفحه، وزیری.
مؤلف کتاب، نخستین کسی است که به تحقیق ارزنده درباره «جامه کعبه در طول تاریخ» پرداخته و چگونگی و تغییرات آن از زمان حضرت ابراهیم علیه السلام تاکنون را نگاشته است. او خود از کارگاه جامه‌بافی قدیم، که در خرنفش قاهره بوده، بازدید کرده و قسمت‌های جالب توجهی از آن را به قلم آورده است. سپس در پایان، چگونگی بافت آن در کارگاه جامه‌بافی کنونی در مکه را که به نام «امّ الجود» است شرح می‌دهد.
این ترجمه پیش از این با عنوان «جامه کعبه در طول تاریخ» در فصلنامه «میقات حج» چاپ شده است. بیش از شصت صفحه از ابتدای کتاب درباره چگونگی ساخت و بنای کعبه است که در ترجمه، به اصل کتاب افزوده شده است.

148- کعبه و مسجد الحرام در گذر تاریخ‌

(گزیده التاریخ القویم بمکّة و بیت‌اللَّه الکریم)
محمدطاهر کردی مکی، مترجم: هادی انصاری، قم، نشر مشعر، 1378، 236 صفحه، رقعی.
این کتاب زوایای تاریخ کهن کعبه و مسجد الحرام و شهر مکه را به صورتی جالب بیان می‌کند و شامل پاره‌ای اطلاعات تاریخی است که در دیگر کتاب‌های تاریخ این سرزمین مقدّس نیامده است.

ص: 85

149- مسجد النبی صلی الله علیه و آله‌

نمایندگی ولیّ فقیه در امور حج و زیارت، قم، نشر مشعر، 24 صفحه، پالتویی.
شریف‌ترین مسجد پس از مسجد الحرام، مسجد النبی صلی الله علیه و آله در مدینه است. این مسجد با افزایش جمعیت مسلمانان، مراحل مختلفی از توسعه و تحوّل را، تا عصر کنونی پشت سر گذاشته است. این کتاب به طور فشرده، آگاهی‌های مفیدی درباره تاریخچه بنا و سیر گسترش آن تا زمان حاضر، در اختیار خوانندگان محترم قرار می‌دهد.

150- مسجد شریف نبوی‌

ناجی محمدحسن عبدالقادر الأنصاری، مترجم: عبدالمحمد آیتی، تلخیص: رضا مختاری، تهران، نشر مشعر، 1379، 215 صفحه، جیبی.
درباره مسجد شریف نبوی و توسعه آن در طول تاریخ، تاکنون آثار بسیاری نگاشته شده است که از جمله جدیدترین و کامل‌ترین آنها کتاب «عمارة و توسعة المسجد الشریف النبوی عبر التاریخ» نگاشته ناجی محمدحسن عبدالقادر الأنصاری است. مؤلف، متولد مدینه به سال 1363 قمری است و کتاب را در سال 1415 ق. در یک مقدمه، شش فصل و یک خاتمه، همراه با فهرست مآخذ و جدول‌ها و تصاویر زیبایی از مدینه و مسجدالنبی به پایان برده است.
بخش مهمی از این کتاب به توسعه مسجد شریف نبوی در عهد سعودی اختصاص یافته، ولی از نابود شدن بخشی از آثار مهم تاریخی مدینه منوره بر اثر توسعه مسجد، همچنین درباره بقیع سخنی در میان نیست.

ص: 86
با توجه به اهمیت موضوع و کتاب، توسّط استاد عبدالمحمد آیتی- به جز حدود یک سوم آن که برای خواننده فارسی زبان لازم نبوده- به فارسی ترجمه شده و با عنوان «تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ» منتشر شده است.
از آنجا که مطالبی ویژه اهل فن و متخصّصان دارد و عموم زائران را به کار نمی‌آید به منظور عام‌تر شدن فایده آن و استفاده بیشتر فارسی‌زبانان، فاضل ارجمند جناب آقای رضا مختاری آن را تلخیص کرده‌اند و از جمله مطالب محذوف، عمده مآخذ مطالب در پاورقی‌ها و فهرست مآخذ است.

151- مکه و مدینه‌

حوزه نمایندگی ولیّ فقیه در امور حج و زیارت، تهران، نشر مشعر، بی‌تا، 36 صفحه، پالتویی.
مکه، امّ‌القری و مرکز ظهور دین اسلام است و مدینه هجرتگاه پیامبرخدا صلی الله علیه و آله و مرکز تأسیس حکومت اسلامی. کتاب حاضر به معرفی این دو شهر مقدّس و آثار و اماکن آنها به صورت اختصار می‌پردازد.

152- فرهنگ اعلام جغرافیایی- تاریخی، در حدیث و سیره نبوی‌

محمّد محمّد حسن شُرّاب، مترجم: حمیدرضا شیخی، تحقیق:
محمدرضا نعمتی، قم، نشرمشعر، 1386، 435 صفحه، وزیری.
محققان و پژوهشگران در حدیث و سیره نبوی صلی الله علیه و آله گاهی به مواردی از أعلام تاریخی و یا جغرافیایی برخورد می‌کنند که از معنا و مفهوم آن

ص: 87
آگاهی کامل ندارند، از این رو نویسندگان و محققانی، با تلاش و سعی فراوان، از نزدیک به شناسایی و بررسی موقعیت‌ها و مکان‌های تاریخی و جغرافیایی می‌پردازند تا راه بر دیگر طالبان و پژوهشگران هموار سازند. کتاب حاضر با پی‌بردن و درک اهمیّت این موضوع، سعی کرده است به این نیاز و ضرورت پاسخ دهد.

153- مدینه شناسی‌

سید محمد باقر نجفی، تهران، نشرمشعر، 1386، دو مجلد (512+/ 640 صفحه)، وزیری.
مدینه‌شناسی، شناخت بافت اصلی شهر مدینه است که نویسنده محترم با حضور در جای‌جای مدینه و با تحقیق و پژوهش در آثار مشابهِ قدما، آن را نگاشته است. از آنجا که مدینه شهر پیامبر اکرم اسلام می‌باشد، شناخت صحیح از تاریخچه، اماکن و اطراف و اکناف آن می‌تواند ما را در مطالعه و پژوهشِ درست، درحوزه اسلامی مدینه کمک کند. بعضی از موضوعاتی که مؤلف محترم به آن پرداخته، چنین است:
مسجدهای مدینه، خانه‌های مدینه، چاه‌های مدینه، جنگ‌های پیامبر در مدینه و اطراف آن.

154- رقابت عباسیان و فاطمیان در سیادت بر حرمین شریفین‌

سلیمان الخرابشه، مترجم: رسول جعفریان، تهران، نشرمشعر، 1385، 144 صفحه، رقعی.

ص: 88
سرزمین حجاز، به علّت نزول وحی، ظهور رسالت نبوی و وجود کعبه در آن، اهمّیت ویژه‌ای برای عامّه مسلمانان دارد. این امر باعث می‌شد تا قبایل، سلسله‌ها و حکومت‌ها برای سیادت آن با هم اختلاف پیدا کرده و گاهی به نزاع بپردازند. پژوهش حاضر در صدد بیان این مطلب است که دو دولت عباسی و فاطمی، چگونه تلاش می‌کردند تا نفوذ و سیادت خود را در حرمین شریفین حفظ کرده و از مزایای معنوی و سیاسی آن بهره‌مند شوند.

155- قبرستان ابوطالب (بروشور)

حوزه نمایندگی ولی فقیه درامور حج و زیارت، تهران، نشرمشعر، بروشور.
حجّاج محترم در این بروشور با گزیده‌ای از تاریخ قبرستان ابوطالب و همچنین بزرگانی که در این قبرستان مدفون‌اند آشنا می‌شوند.

156- اطلس اماکن مکه مکرمه و مدینه منوره‌

معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبری، تهران، نشر مشعر، 1382، 42 صفحه، خشتی.
در این کتاب، خواننده به صورت تصویری با اماکن مکه و مدینه آشنا می‌شود، نقشه‌های شهر مکه و مدینه، مسجد الحرام و مسجد النبی، کعبه معظمه و گاهی نقشه‌های مراحل توسعه را نیز به تصویر کشیده است.

157- موزه و پرده بافی مکّه مکرّمه‌

عمار ابوطالبی، قم، نشرمشعر، 1387، 144 صفحه، خشتی کوچک.

ص: 89
این کتاب به معرفی موزه مکّه مکرمه، که در راستای حفظ اشیای قدیمی کعبه و مسجدالحرام بنا شده می‌پردازد که به شکل مصوّر و زیبایی طراحی شده است. در بخشی دیگری به خصوص به پرده کعبه پرداخته و با معرفی کارگاه پرده بافی، آیات نوشته شده روی آن را هم مشخص نموده است. کتاب حاضر در سال 85 با قطع پالتویی، به چاپ رسیده بود که در چاپ جدید، مطالب مفیدی به آن اضافه شده است.
ص: 90

اماکن متبرکه سوریه‌

158- تاریخ و اماکن سیاحتی و زیارتی سوریه‌

اصغر قائدان، قم، نشر مشعر، 1383، 390 صفحه، وزیری.
برای آشنایی ایرانیان و زائران مرقد حضرت زینب علیها السلام با اوضاع تاریخی و جغرافیایی سوریه، کتاب حاضر در دو بخش نگارش یافته است:
بخش اول به تاریخ و اماکن زیارتی و سیاحتی استان دمشق اختصاص یافته و اوضاع جغرافیایی، مقابر زیارتی و تاریخی، مساجد و مدارس و دارالقرآن‌های تاریخی را توصیف می‌کند.
در بخش دوم، تاریخ و اماکن سایر استان‌های سوریه: حلب، صفین، حمص، حماة و سویدا شرح داده می‌شود.

159- اماکن سیاحتی و زیارتی دمشق‌

اصغر قائدان، قم، نشر مشعر، 1376، 64 صفحه، پالتویی.
دمشق، از قدیمی‌ترین شهرهای آباد جهان و از مهمترین پایتخت‌های تمدّن قدیم محسوب می‌شود؛ از این رو از ابنیه و آثار تاریخی در خور اهمیتی برخوردار است که بخشی از آنها به اماکن و آثار بازمانده از دوره اسلامی اختصاص دارد.
آنچه در این کتاب می‌خوانید، نگاهی است گذرا به این آثار که از دو بُعد زیارتی و سیاحتی، مورد توجه قرار گرفته است.

ص: 91

160- زینب عقیله بنی‌هاشم‌

سید هاشم رسولی محلّاتی، نشر مشعر، بی‌تا، 115 صفحه، پالتویی.
مؤلّف در این کتاب بخش‌هایی از زندگی این بانوی بزرگ را به صورت فشرده و گویا نگاشته است.

161- شیرزن کربلا یا زینب دختر علی علیه السلام‌

عایشه بنت‌الشاطی، مترجم: سید جعفر شهیدی، قم، نشر مشعر، 1372، 127 صفحه، رقعی.
مؤلف کتاب، که اهل سنّت است، با تحقیق و تتبّعی نیکو مطالب گرانبهایی را فراهم آورده، هرچند اگر از دیدگاه معتقدات شیعی بخواهیم بدین کتاب بنگریم آن را بدون نقص نخواهیم یافت، ولی جای کتابی چنین در شرح حال آن بانوی بزرگوار خالی است.
مرحوم دکتر شهیدی به زبانی پخته و استوار آن را ترجمه کرده است.

162- شام سرزمین خاطره‌ها

مهدی پیشوایی، تهران، نشر مشعر، 1369، 231 صفحه، وزیری.
این کتاب برای آگاهی بخشی به راهنمایان و روحانیون کاروان‌ها تهیه شده و در مباحث ذیل با شما سخن می‌گوید:
1- معرفی سرزمین شام. 2- شام در مسیر تاریخ. 3- پیدایش نُصیریه. 4- جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل. 5- آثار تربیتی زیارت

ص: 92
و معرفی مزارهای بزرگانی چون سر یحیای شهید، بلال بن رباح، عبدالله بن جعفر، ام سلمه، ام حبیبه، اسماء همسر جعفر طیّار، ام کلثوم، حضرت سکینه، حضرت رقیّه، عبدالله فرزند حضرت امام زین‌العابدین علیه السلام، فضّه و محل سرهای شهدای کربلا.
در آخرین بخش به مبارزات تبلیغاتی امام سجاد علیه السلام و ذکر مقابر مقداد، حجر بن عدی، حضرت زینب (سلام‌اللَّه علیهم) پرداخته است.
ص: 93

عتبات عالیات عراق‌

163- اماکن زیارتی و سیاحتی عراق‌

محمد رضا قمی، قم، نشر مشعر، 1380، 96 صفحه، پالتویی.
این اثر پس از مقدمه در هفت فصل، شهرهای زیارتی عراق را در بخش‌های متعدد و گوناگون معرفی می‌نماید ابتدا نجف اشرف، سپس کوفه، کاظمین، بغداد و سامرا. بخش دوم و آخرین قسمت کتاب آثار باستانی عراق و برخی از تصاویر است. عراق دارای پیشینه تاریخی بسیار کهن و در جای جای آن آثار تاریخی و باستانی متعلق به دوره‌های گوناگون از هزاران سال پیش از تولد حضرت مسیح علیه السلام تا پس از ظهور اسلام را می‌توان دید.

164- ره‌توشه عتبات عالیات‌

جمعی از نویسندگان، قم، نشر مشعر، 1383، 503 صفحه، وزیری.
این اثر با همکاری پانزده تن از فضلای حوزه علمیه قم تدوین شده تا روحانیون کاروان‌های زیارتی و عموم زائران را در شناخت سرزمین عراق، کربلای معلی، نجف اشرف، کاظمین، سامرا، مراقد و آستان‌های مقدس امامزادگان و عارفان و عالمان بزرگ و مجاهدان تاریخ اسلام یاری دهد.
پس از صفحات آغازین کتاب که به عناوین «زیارت، تجدید عهد با خط امامت»، «احکام فقهی سفر زیارتی عتبات» و «سیری در تاریخ

ص: 94
و جغرافیای عراق» پرداخته شده، ادامه کتاب در شش فصل سامان یافته است: 1- نجف اشرف 2- کوفه 3- کربلا 4- کاظمین 5- سامراء 6- مدائن.
در زیرفصل‌های کتاب به شرح حال شش تن از ائمه معصومین به خاک سپرده شده در آن اماکن متبرکه پرداخته شده و درباره دیگر خفتگان در آن دیار مقدس از امامزادگان و عالمان بزرگ نیز این شیوه اعمال شده و به مختصری از شرح احوال آنان اشاره شده است.

165- عتبات عالیات‌

اصغر قائدان، قم، نشر مشعر، 1383، 280 صفحه، وزیری.
در این نوشتار، آثار و مکان‌های مقدس عراق که در اصطلاح از آن به «عتبات عالیات» یاد می‌شود ارائه و بررسی شده است. مجموعه عتبات شامل چهار منطقه است که در چهار فصل از آن سخن رفته است:
فصل اول: نجف اشرف شامل حرم امیرالمؤمنین علیه السلام و سایر آثار آن.
فصل دوم: شامل مسجد کوفه و مقابر و مقام‌های صحابه و یاران حضرت علی علیه السلام.
فصل سوم: کربلا، شامل حرم و مرقد مطهر امام حسین علیه السلام، شهیدان کربلا و نیز حضرت ابوالفضل علیه السلام.
فصل چهارم: کاظمین، شامل مرقد مطهر امام کاظم و امام جواد علیهما السلام و نیز بغداد و مدائن.
فصل پنجم: سامرا، شامل مرقد مطهر امام هادی و امام عسکری علیهما السلام و سرداب غیبت.

ص: 95

166- کربلا

جواد محدّثی، قم، نشر مشعر، 1378، 120 صفحه، پالتویی.
زیارت عتبات عالیات، حق آن امامان معصوم علیهم السلام برگردن شیعیان است، شناخت جایگاه زیارت، بویژه زیارت قبر امام حسین علیه السلام و آثار سازنده آن، فضای دل را برای پذیرش رحمت الهی و فیض علوی و حسینی آماده‌تر می‌سازد. کتاب حاضر به همین منظور نگاشته شده است.

167- کربلا کعبه دل‌ها

جواد محدثی، قم، نشر مشعر، 1375، 216 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر در پنج فصل به تحلیل و بررسی زیارت ائمه عراق و معرفی شهرهای مقدس آن کشور می‌پردازد: مکتب زیارت، کربلا قبله عشق، نجف کوی ولایت، کاظمین و سامرا، تحلیل محتوایی زیارتنامه‌ها، عناوین کتاب به شمار می‌آیند.

168- کربلا و حرمهای مطهّر

سلمان هادی آل طعمه، مترجم: حسین صابری، نشر مشعر، 1378، 360 صفحه، وزیری.
کربلا گهواره دو زیارتگاه پر اهمیّت است و مطالعه این کتاب می‌تواند صفحاتی درخشان از تاریخچه این دو مرقد شکوه مند و اطلاعات پیرامون آن را در اختیار خواننده محترم قرار دهد.

ص: 96

169- تخریب و بازسازی بقیع به روایت اسناد

سید علی قاضی عسکر، تهران، نشر مشعر، 1385، 168 صفحه، پالتویی.
کتاب حاضر ابتدا شرح حال مختصری از مدفون شدگان معروف در بقیع دارد و سپس به تاریخ تخریب بقیع و بقاع متبرکه مدینه و مکه می‌پردازد و آن‌ها را به روایت اسناد تاریخی گزارش می‌کند.

170- سرزمین پیامبران‌

سید ابراهیم علوی، تهران، نشر مشعر، 1385، 264 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر که در 12 فصل تدوین شده است خواننده را با سرزمین شام و کشور سوریه و ساختار اعتقادی مردم آن دیار و شهرهای تاریخی آن سرزمین و زادگاه پیامبران الهی که در آنجا مبعوث شده و همچنین آثار تاریخی قبل و بعد از اسلام و حوادث پیرامون ورود اهل بیت علیهم السلام پس از واقعه عاشورا به آن سرزمین و قبور شهدا و اصحابی که در آن دیار واقع است به طور خلاصه و مفید آشنا می‌سازد.

171- ابوطالب یزدی، شهید مروه‌

سید علی قاضی عسکر، تهران، نشر مشعر، 1384، 143 صفحه، پالتویی.
کتاب حاضر ماجرای به شهادت رسیدن زائر جوان ایرانی به واسطه جنجال آفرینی افراد نادان که پیشینه ذهنی اشتباه و خرافی نسبت به شیعه داشته‌اند را گزارش می‌کند و اسناد تاریخی این ماجرا را نیز منعکس کرده است.

ص:98

172- تاریخ مکه‌

احمد السباعی، محقق و مترجم: رسول جعفریان، تهران، نشر مشعر، 1385، 799 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر که تاریخ مکه مکرمه را از آغاز تا پایان حکومت اشراف و ورود وهابیان به مکه یعنی آغاز دهه پنجم قرن چهاردهم هجری- 1350 ق- در فصل‌های متعددی به بررسی نسبتاً جامع پرداخته است و مسائل و قضایای هر دوران را مطرح کرده است.
مترجم محترم هم با توضیحات لازم دسترسی و استفاده از کتاب را آسان نموده است.

173- احکام فقهی سفر زیارتی عتبات‌

محمد حسین فلاح زاده، قم، نشر مشعر، 1386، 60 صفحه، پالتویی.
مؤلف محترم، آنچه از مسائل فقهی که ممکن است زائر عتبات عالیات در طول سفر با آن مواجه باشد در این کتاب گرد آوری کرده است؛ از جمله: نماز مسافر، نماز جماعت، احکام عزاداری، آداب مسجد و ...

ص:100

فصل ششم: ادعیه و زیارات‌

اشاره

ص: 101

174- ادعیه و آداب حرمین‌

معاونت آموزش و تحقیقات بعثه مقام معظّم رهبری، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 448 صفحه، جیبی.
حج، سفری است الهی و زائران خانه خدا در این سفر بیش از هر زمان دیگر دل به دعا می‌سپارند. در این کتاب سعی شده است که اکثر دعاهای لازم در حرمین شریفین، به صورت دسته بندی شده و مرتّب تدوین شود و در هر مورد، اماکن متبرّکه به طور اختصار معرّفی گردد.

175- ادعیه و زیارات مدینه منوّره‌

علی حبیب‌اللهی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 176 صفحه، جیبی.
دعا و ارتباط با خداوند، پالایش روح از تیرگی‌ها و زیارت، عرض ادب و توسّل به اولیای بزرگ الهی است. مدینه منوّره و حرم مطهّر پیامبر خدا و قبور پاک ائمّه بقیع علیهم السلام بهترین مکان برای این ارتباط و زیارت است. کتاب حاضر مجموعه دعاها و زیاراتی است که زائران محترم در این اماکن متبرّکه به آن نیاز دارند.

ص: 102

176- ادعیه سعی‌

مرکز تحقیقات حج، قم، نشر مشعر، جیبی.
کتابچه‌های دعاهای هفت دور طواف خانه خدا و سعی بین صفا و مروه، با ترجمه فارسی در مجموعه‌های کوچک چاپ شده که می‌تواند در حال احرام همراه زائر باشد.

177- اعمال و آداب مکّه مکرّمه‌

علی حبیب‌اللهی، قم، نشر مشعر، 1379، 208 صفحه، جیبی.
ادعیه و اذکار در حج نقش مهمی دارد. گزیده‌ای از آن با نام «اعمال و آداب مکّه مکرّمه» جمع آوری گردیده است.

178- در طواف دل‌

مرکز تحقیقات حج، قم، نشر مشعر، 1379، 160 صفحه، نیم‌جیبی.
در این کتاب، زیارات مربوط به مکه و مدینه و ادعیه مورد نیاز زائران محترم گردآوری شده است.

179- دعای امام حسین علیه السلام در روز عرفه‌

مرکز تحقیقات حج، قم، نشر مشعر، 1376، 66 صفحه، جیبی.
دعای عرفه، دعای حضرت سیدالشهدا علیه السلام است که هر سال، روز عرفه، در عرفات و در دیگر نقاط خوانده می‌شود. این دعا، با ترجمه فارسی چند بار چاپ شده است.

ص: 103

180- زیارات حضرت رسول صلی الله علیه و آله و حضرت فاطمه علیها السلام و ائمه بقیع علیهم السلام‌

معاونت آموزش و تحقیقات بعثه مقام معظم رهبری، قم، نشر مشعر، 1371، 40 صفحه، جیبی.
جزوه حاضر، شامل سه زیارت نامه حضرت رسول، حضرت فاطمه و ائمه بقیع علیهم السلام است که همراه با ترجمه‌ی آن‌ها، برای سهولت کار زائران به چاپ رسیده است.

181- زیارت‌

جواد محدّثی، قم، نشر مشعر، 1371، 168 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر، با قلمی شیوا و دلنشین، مطالبی متنوع و آموزنده درباره سازندگی‌ها و آداب زیارت و نکات لازم در زیارت خانه خدا و حرم حضرت رسول و نمونه‌هایی از زیارت علما و اسوه‌های دین بیان کرده است.

182- منتخب الادعیه‌

علی حبیب‌اللهی، قم، نشر مشعر، 1425 ق، 360 صفحه، جیبی.
این اثر در یک مقدمه و 6 فصل تدوین شده است. مقدمه درباره ماهیت دعا، اهتمام به آن و شرایط استجابت است. فصل اول در تعقیبات نمازهای یومیه، فصل دوم دعای ایام هفته، فصل سوم در خصوص اعمال شب و روز جمعه، فصل چهارم درباره اقسام نمازهای واجب و برخی از نمازهای مستحبی، فصل پنجم در مناجات است و فصل ششم دربردارنده چند دعاست.

ص: 104

183- ادعیه و زیارات شام‌

علی حبیب‌اللهی، قم، نشر مشعر، 1377، 280 صفحه، جیبی.
این کتاب برای شیفتگان زیارت حضرت زینب کبری علیها السلام در دو بخش و یک خاتمه تدوین گردیده است. بخش اوّل شامل بعضی دعاهای شب و روز جمعه و زیارت‌های معصومین علیهم السلام و بخش دوّم آن مخصوص زیارات قبور مقدّسه شام و خاتمه آن به زیارت پیامبران، امامزادگان و علما اختصاص یافته است و توضیحات مختصری نیز در مورد بعضی از شخصیت‌های مدفون در آنجا آمده است.

184- زیارات شام‌

علی حبیب اللّهی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 64 صفحه، جیبی.
یکی از فرمان‌های انسان ساز اسلام، زیارت است. اولیای الهی، نه تنها در زمان حیات دنیوی خود، منشأ خیر و برکت و هدایتند، بلکه پس از مرگ نیز این ویژگی را دارند. از این رو درباره زیارت و آداب و سنن و ادعیه و زیارت‌نامه‌ها، روایات فراوانی از حضرت رسول و اهل بیت علیهم السلام به دست ما رسیده است.
یکی از مزارهای شیعه، زینبیه عقیله بنی هاشم علیها السلام است.
کتاب حاضر، مجموعه‌ای از آداب و زیارت نامه‌های حضرت زینب و حضرت رقیه علیهما السلام و چند دعا و زیارت نامه دیگر است.

ص: 105

185- زیارتنامه حضرت رقیّه علیها السلام‌

علی حبیب اللهی، قم، نشر مشعر، 1378، 32 صفحه، جیبی.
زیارت، کمترین حقی است که اولیای الهی بر شیفتگان مقام ولایت دارند و زیارتنامه‌ها، با محتوای ارزشمند خویش، شناخت و عرفان بسزایی نسبت به آنان می‌بخشد و از جمله آنها زیارتنامه حضرت رقیه، آن پیام رسان عاشورای حسینی است که با ترجمه شیوای فارسی در اختیار زائران شام قرار گرفته است. آینه آثار (فهرست آثار منتشر شده بعثه) ؛ ؛ ص105

186- زیارتنامه حضرت زینب علیها السلام‌

علی حبیب اللهی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 47 صفحه، جیبی.
زیارت زینب کبری علیها السلام، دختر بزرگوار امیر مؤمنان علیه السلام آرزوی همه علاقه‌مندان به خاندان ولایت علیهم السلام است و این زیارتنامه با ترجمه روان فارسی به این منظور تهیه و تدوین گردیده است.

187- ادعیه و زیارات عتبات عالیات‌

مرکز تحقیقات حج، قم، نشر مشعر، 1377، 424 صفحه، جیبی.
اثر حاضر مجموعه زیارت‌ها و دعاهای مورد نیاز زائران است، در مجموعه حاضر کوشش شده تا از کتب ادعیه معروف مثل مفاتیح برگرفته و تصحیح و منتشر گردد تا ره‌توشه‌ای معنوی همراه زائران کوی عشق و ایثار باشد و زیارت همراه معرفت و ارادت همراه شور و عشق و شعور و آگاهی تحقق پذیرد.

ص: 106
در این اثر علاوه بر آداب زیارت، متن زیارات نجف اشرف، کوفه و سهله، کربلای معلّی، کاظمین و مدائن و بغداد و سامرا و دعاهای مورد نیاز مثل دعای کمیل، ندبه، توسل و سمات نیز فراهم آمده است.

188- ادعیه و زیارات عتبات عالیات‌

(با ترجمه فارسی)
مرکز تحقیقات حج، قم، نشر مشعر، 1379، 526 صفحه، رقعی.
این کتاب مجموعه‌ای است از زیارات و ادعیه فراهم آمده از مفاتیح الجنان و دیگر کتب معتبر که می‌تواند حجّاج را از این فیض بزرگ بهره‌مند سازد.

189- دعای کمیل‌

مرکز تحقیقات حج، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 32 صفحه، جیبی.
این دعا با خطّی خوانا و ترجمه‌ای روان به چاپ رسیده است که در آخر آن، آداب دعا نیز به طور اختصار آمده است.

190- دعای مشلول‌

حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، تهران، نشر مشعر، بی‌تا، 42 صفحه، جیبی.
دعای مشلول دعایی است که حضرت علی علیه السلام آن را به جوانی تعلیم فرمود که به واسطه گناه و ستم در حقّ پدر خویش، شَل شده بود.
این کتاب با ترجمه‌ای روان به چاپ رسیده است.

ص: 107

191- ادعیه طواف و سعی‌

معاونت آموزش و تحقیقات بعثه مقام معظم رهبری، قم، نشرمشعر، 1383، 67 صفحه، جیبی.
در این کتاب حجّاج با دعاها و مستحباتی که در حین طواف و سعی وارد شده آشنا می‌شوند. این کتاب با خطی زیبا، نگارش شده است.

192- دعاهای طواف و سعی‌

مرکز تحقیقات حج، قم، نشر مشعر، 1386، جیبی.
این مجموعه، با خطّ خوب و إعراب گذاری به رنگ قرمز می‌باشد که با تفکیک دعاهای وارده در دورهای هفتگانه صفا و مروه، دورهای هفتگانه طواف و آوردن ترجمه‌ای روان، سیر اعمال حجّ تمتع و عمره و آداب و مستحبات دیگر، کمک شایانی به حجّاج نموده است.

193- دعای ندبه‌

مرکز تحقیقات حج، قم، نشر مشعر، 1384، 40 صفحه، جیبی.
دعا و زیارت به منزله دوبالی است که انسان به وسیله آن به سوی کمال پرواز می‌کند. از این روست که دعا، بخشی از آموزه‌های پیامبران الهی و امامان معصوم را تشکیل می‌دهد.
دعای ندبه، زمزمه‌ای عاشقانه با خورشید عالمتاب جهان هستی، حضرت مهدی علیه السلام می‌باشد که در سحرهای جمعه، مخصوصاً در مکه و مدینه، صفا و جلابخش سینه‌های مؤمنین خواهد بود.

ص: 108

194- نگاهی به دعاهای قرآنی‌

جواد محدّثی، قم، نشر مشعر، 1386، 40 صفحه، جیبی.
مؤلف محترم، برای دستیابی آسان به دعاهای قرآنی، در این کتاب دعاهایی را که به صورت پراکنده در قرآن مجید است جمع آوری و به صورت موضوع بندی در اختیار علاقه مندان قرار داده است.

195- ادعیه و آداب مکه مکرمه (با ترجمه فارسی)

مرکز تحقیقات حج، قم، نشر مشعر، 1386، 214 صفحه، جیبی.
از جمله چیزهایی که زائر خانه خدا باید به آن اهتمام ورزد، دعا ومناجات در اماکن مختلف مکه است. این مرکز با توجّه به نیاز زائر و با تتبّع در منابع اسلامی، دعاها و آداب خاص مکّه مکرمه را استخراج و دراختیار زائرین محترم قرار داده است. این کتاب در چهار بخش ذیل تدوین شده است:
بخش اول: اعمال و آداب حج؛
بخش دوم: زیارت مزارهای متبرّک؛
بخش سوم: اماکن متبرکه مکّه؛
بخش چهارم: اماکن مقدّسه بین راه مکّه و مدینه.

ص:110

فصل هفتم: سفرنامه‌ها و خاطرات‌

اشاره

ص: 111

196- سیمای حج در سال 70

مرتضی سرهنگی، عبداللَّه گیویان و هدایت‌اللَّه بهبودی، قم، نشر مشعر، 1371، 396 صفحه، وزیری.
حج سال 1370 برای مسلمانان ایرانی در وضعیتی غیر منتظره تحقّق یافت، چون نخستین حج پس از ارتحال حضرت امام قدس سره، و پس از سه سال ممنوعیت ورود زائران ایرانی به مراسم حج بود. کتاب حاضر، گزارشی از فعّالیّت بعثه مقام معظم رهبری است که به صورت روزانه تدوین شده است.
این مجموعه، از حکم مقام معظّم رهبری- حفظه‌الله- به مرحوم حاج احمد آقا، برای سرپرستی حجاج ایرانی آغاز و به ارائه گزارش جناب آقای ری‌شهری به مقام معظّم رهبری، پس از بازگشت از حج، پایان می‌پذیرد. پیام مقام معظّم رهبری درباره مراسم برائت از مشرکان، ضمیمه کتاب است.

197- با کاروان ابراهیم‌

رسول جعفریان و محمدعلی خسروی، قم، نشر مشعر، 1371، 357 صفحه، وزیری.

ص: 112
این کتاب گزارشی از فعالیت‌های بعثه مقام معظّم رهبری و سازمان حج و زیارت در سال 1371 است که در هشت فصل و با عناوین:
آهنگ راه، راویان حضور، میعاد با عشق، با یاد یاران، رنگ بی‌رنگی، در حرم دوست، در حاشیه حج، میقات در آینه و ... تدوین شده است.

198- با کاروان عشق‌

محمدعلی مهدوی راد و رسول جعفریان، قم، نشر مشعر، 1372، 452 صفحه، وزیری.
برگزاری حجّ مطلوب و پرشکوه، تشکیلاتی منسجم و نظارت یک دستگاه معتبر و نیرومند را می‌طلبد، از این رو سازمان حج و زیارت با رهنمودهای نماینده محترم مقام معظّم رهبری، این مسؤولیت عظیم را به عهده گرفته است. گزارشی که به همین عنوان تدوین شده، شامل نُه فصل است که هر فصل آن به بخشی از فعالیت‌های مربوط اختصاص پیدا می‌کند.

199- به سوی امّ‌القری‌

رسول جعفریان، قم، نشر مشعر، 1373، 343 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر شامل خاطرات شیرین و خواندنی و بعضی از مطالب تاریخی، جغرافیایی و سیاسی مؤلّف از حج سال 1373 شمسی است.
در این کتاب سفرنامه حج میرزا علی اصفهانی (1331 ه. ق.) و سفرنامه حج محمد ولی میرزای قاجار (1260) و «الوجیزة فی تعریف المدینة» از میرزا محمد مهندس (1294 ه. ق.) تصحیح و ضمیمه کتاب شده است.

ص: 113

200- با کاروان صفا

رسول جعفریان، قم، نشر مشعر، 1383، 600 صفحه، وزیری.
نوشته حاضر گزارش نسبتاً جامعی است برای نشان دادن بخشی از تلاش‌ها و کوشش‌هایی که برای رفاه حال حجاج صورت گرفته است. شالوده کتاب که گزارش عمومی از حج سال 1382 شمسی است بر پایه گزارش‌های تهیه‌شده واحدهای مختلف بعثه و تلاش نویسنده محترم، استوار است.
برخی از منابع تدوین کتاب، مصاحبه و شماری برگرفته از روزنامه‌های عربستان و بخشی هم مشاهدات و تحلیل‌های شخصی نویسنده است.

201- حجّ 25

رضا مختاری، تهران، نشرمشعر، 1425 ق، 696 صفحه، وزیری.
این نوشتار، گزارشی است از مراسم سیاسی- عبادیِ حجّ 1425 ق. که نویسنده محترم با حضور در مدینه منوره و مکه معظمه، از لحظه- لحظه وقایع، گزارش تهیه و آن را به ثبت رسانده است. اهمّ گزارش‌ها به شرح ذیل است:
- ویژگی‌های حج 25 در گفتگو با سرپرست حجاج ایرانی؛
- انفجارهای ریاض و جدّه؛
- دیدارهای نماینده ولیّ فقیه؛
- سمینار «آینده تاریخ و ظهور حضرت مهدی علیه السلام از نگاه قرآن»؛

ص: 114
- برگزاری مراسم برائت از مشرکین درعرفات؛
- ملاقات با مقام معظم رهبری و ...

202- حجّ 26

محمد حسین رجبی، تهران، نشر مشعر، 1385، 529 صفحه، وزیری.
گزارشی است از حجّ سال 1426 ق. که نگارنده محترم با حضور در اماکن زیارتی و مراحل مختلف حج، آن را به رشته تحریر در آورده است. نویسنده در این امر از حضور در برنامه‌های مختلف، ستاد خبری بعثه، نشریات بعثه مقام معظم رهبری، برخی روزنامه‌های سعودی و اسناد و مدارک و گزارش عملکرد بخش‌های مختلف بعثه، استعانت جسته و مجموعه‌ای کامل از تمام مراحل و وقایع حج؛ اعم از مقدّمات حج، مدینه منوره، مکه معظمه و برگشت از حج را به ثبت رسانده است.

203- حجّ 27

حسن مهدویان، تهران، نشرمشعر، 1386، 588 صفحه، وزیری.
ثبت وقایع و رخدادهای حج، چه به صورت سفرنامه و یا گزارش و چه در قالب کتاب، از جمله کارهایی است که می‌تواند تأثیرگذاری حج را ماندگارتر کند و به نسل‌های آینده منتقل سازد.
کتاب حاضر گزارشی است از آنچه در موسم عبادی سیاسی حج در سال 1427 ق. اتفاق افتاده است. بعضی از مقدّمات حج، قبل عزیمت و بعضی بعد از اعمال حج، مثل دیدار کارگزاران حج با مقام معظم رهبری نیز در این کتاب آمده است. در پایان کتاب نیز

ص: 115
گزارش‌هایی تصویری از بعضی مراسم و دیدارها، زیبایی خاصّی به کتاب داده است.

204- حجّ 28

رضا بابایی و علی‌اکبر جوانفکر، قم، نشر مشعر، 1387، 464 صفحه، وزیری.
حضور جهانی مسلمانان در حج، چنان اثرگذار است که هیچ عبادت و برنامه دیگری را نمی‌توان جایگزین آن کرد. مسلمانان جهان ضمن رایزنی درباره وضعیت جهان اسلام، از معارف و میراث معنوی این حرکت بهره‌مند می‌شوند. نگارش فعالیّت‌ها و گزارش‌های مرتبط با مناسک حج برای کسانی که در جمع حضور نداشته‌اند و هم‌چنین آیندگان، اطلاع‌رسانی مفیدی است و می‌تواند در آینده یک منبع مهم تاریخی باشد و به بهبود حج‌های آینده کمک شایانی کند.
مؤلفین محترم با این نگاه، کتاب را در چند بخش تدوین نموده‌اند:
- بخشی درباره ویژگی‌های مهم و برجسته حجّ 86.
- بخشی درباره فعالیّت‌ها و برنامه‌های پیش از حج.
- بخشی درباره آمار حجّ 86.
- بخشی در زمینه روزشمار حجّ 86.
و بخشی هم مربوط به خواندنی‌ها و اخبار پراکنده است.
در پایان کتاب، تصاویر مربوط به حجّ 86 ضمیمه شده است.

205- به سوی خدا می‌رویم‌

سید محمود طالقانی، قم، نشر مشعر، 1376، 295 صفحه، رقعی.
یکی از ثمرات و دستاوردهای سفر پر برکت حج، آشنایی با تاریخ

ص: 116
اسلام و اماکن و آثار اسلامی مکّه و مدینه است، آنها که سعادت این سفر را یافته و یافته خود را به صورت سفر نامه در اختیار دیگران قرار داده‌اند، زمینه این آشنایی را برای خوانندگان سفر نامه‌شان نیز فراهم ساخته‌اند و کتاب حاضر یکی از این رحله‌ها و سفرنامه‌ها است.

206- داستان باریافتگان‌

میرسید احمد هدایتی، به کوشش سید علی قاضی عسکر، قم، نشر مشعر، 1378، 300 صفحه، رقعی.
مؤلّف که از رجال علمی و سیاسی عصر قاجار است، در سال 1338 ق. عازم حج می‌شود و پس از ده ماه و نیم، به زادگاه خویش «شهر ری» باز می‌گردد و سپس گزارشی جامع و مفید، از آغاز تا پایان این سفر را به رشته تحریر درمی‌آورد.

207- در حریم حرم‌

جواد محدّثی، قم، نشر مشعر، 1375، 180 صفحه، رقعی.
این کتاب در جستجوی اهداف و حکمت‌های مراسم و اسرار حج و اماکن تاریخی آن است و در قالب سفرنامه است و بیشتر به رخدادهای اجتماعی و بایدهای این سفر عبادی، اجتماعی، سیاسی و تربیتی پرداخته است و گزارشی از حج این سال نیز به شمار می‌رود.

208- در راه خانه خدا

عز الدین قلوز، محقق و مترجم: سید جعفر شهیدی، قم، نشر مشعر، 1383، 144 صفحه، پالتویی.
سفرنامه حاضر با مقدمه‌ای از مترجم است که در آن مبحث،

ص: 117
خواننده با علت وجوب حج بر مسلمان مستطیع و این‌که استطاعت چیست، آشنا می‌شود. مترجم در این مقدمه هر جا که مناسب دانسته از اشعار فارسی و هر جا که واجب دانسته از احادیث اهل البیت علیهم السلام افزوده و کتاب را در حقیقت مطابق ذوق و سلیقه زائران فارسی‌زبان آراسته است. عناوین فصول کتاب عبارت است از احرام تا بازگشت (جده، مکه، عرفات، منا، مدینه) و در انتها، منابع مؤلف و مترجم آورده شده است.

209- سرزمین نور (خاطرات دانشجویان از سفر حج)

جمعی از دانشجویان، قم، نشر مشعر، 1381، 204 صفحه، جیبی.
به حج و عمره باید با این نگرش نگریست تا منشأ تحوّل روحی و اخلاقی گردد. نسل جوان و دانشجویان عزیز چند سالی است که این توفیق رفیقشان گردیده تا در سن جوانی، به عمره مشرف شوند و از برکات زیارت مکه و مدینه بهره‌مند گردند.
مجموعه حاضر که به همت جمعی از این عزیزان فراهم آمده بیانگر گوشه‌ای از این برکات است.

210- سفر عشق (خاطرات دانشجویی از سفر عمره)

جمعی از دانشجویان، قم، نشر مشعر، 1380، 115 صفحه، پالتویی.
بیان خاطرات معنوی از زبان و قلم دانشجویان زائر، بیانگر این حقیقت است که در فضای ملکوتی و عرفانی مکه و مدینه، این جوانان پرشور و شعور، حقایق درونی خود و رمز و راز پنهانی این سفر را از راه بینش و شهود، دریافته و ابراز نموده‌اند.

ص: 118
این کتاب که با همکاری ستاد عمره دانشجویی سامان یافته، لحظه‌های حضور دانشجویانی را که ایمان آمیخته با بینش و بصیرت را منش خود قرار داده‌اند در اختیار تمامی ره‌پویان و مشتاقان سفر عشق قرار می‌دهد.

211- سفرنامه مکه‌

سلطان مراد حسام‌السلطنه، به کوشش رسول جعفریان، قم، نشر مشعر، 1374، 360 صفحه، وزیری.
ادبیات سفرنامه نویسی در دوره قاجار رشد چشمگیری یافت.
یکی از زمینه‌های سفرنامه نویسیِ این دوره، سفرهای حج است.
حسام‌السلطنه فرزند عباس میرزا از جمله کسانی است که در سفر حج به سال 1297، وقایع و حوادث سفر خود را تقریر و یکی از ملازمانش آن را تحریر کرده است. وی کمابیش اوضاع اجتماعی و سیاسی شهرها و اماکنی چون مکه، مدینه، استانبول، سوریه، فلسطین و مصر را توصیف می‌کند. هر چند ثبت وقایع شخصی شاهزاده- که معمول بین درباریان در سفرنامه نویسی بوده- حجم بیشتر کتاب را به خود اختصاص داده است.

212- سفرنامه حاج علیخان، اعتماد السلطنه‌

اعتماد السلطنه علی بن حسین، به کوشش سیّدعلی قاضی‌عسکر، قم، نشر مشعر، 1379، 184 صفحه، وزیری.
سنّت سفرنامه نویسی از دیرباز، به شکل محدود، در بین اقوام و

ص: 119
ملل دنیا مرسوم بوده، لیکن در دو قرن اخیر توسعه و رواج قابل توجّهی یافته است. در این میان سفرنامه تنظیمی «حاج علیخان اعتماد السلطنه» حاوی اطلاعات تاریخی، جغرافیایی، علمی و دینی فراوان است که می‌تواند برای دانش پژوهان و به ویژه مورّخان مفید باشد.

213- سفرنامه حجاز

محمد لبیب البتنونی، مترجم: هادی انصاری، قم، نشر مشعر، 1381، 472 صفحه، وزیری.
مؤلف کتاب، چنانکه از سفرنامه‌های او آشکار می‌گردد، در دیوان دربار خدیویِ مصر «عباس پاشا حلمی دوم» مشغول خدمت بوده است، هنگامی که عباس پاشا در 29 ذی‌القعده 1327 هجری عزم سفر حج نمود، بتنونی را طی فرمانی به همراه سایر رجال درباری خود به سفر بُرد. پس از مراجعت کاروان، بتنونی سفرنامه ارزشمند و پرمحتوای خود را به نام «الرحلة الحجازیه» نگاشت که تاکنون چند بار چاپ شده و نگارش آن پیش از تألیف «مرآة الحرمین» ابراهیم رفعت پاشا بوده؛ زیرا نامبرده در کتاب خود بارها از سفرنامه بتنونی یاد کرده است.
بتنونی دو سفرنامه دیگر به نام «رحلة الاندلسی» و «الرحلة الی امریکا» دارد. از تاریخ تولد و یا وفات او آگاهی درستی در دست نیست.
لیکن به نظر می‌رسد که پس از سال 1350 هجری وفات کرده است.
در این سفرنامه، اطلاعات سودمندی از حرمین شریفین، تاریخ قوم عرب و جغرافیای جزیرة العرب، منعکس است.

ص: 120

214- سفرنامه منظوم حج‌

بانویی اصفهانی از دوره صفوی، به کوشش رسول جعفریان، قم، نشر مشعر، 1374، 160 صفحه، رقعی.
«سفر نامه منظوم حج» 1200 بیت مثنویِ روان و زیبایی است، که بانویی فرهیخته و دانشمند در دوره صفوی سروده است. وی نکته‌ها و آگاهی‌های جالبی از شهرها و بلاد، مردم آن سامان و خُلق و خوی‌شان بیان و تصویری از چگونگی حج گزاری مسلمانان، به ویژه شیعیان در قرن دوازدهم ارائه می‌دهد. سراینده این منظوم، تحت تأثیر شاعر بلند آوازه حکیم نظامی این اشعار را سروده است.

215- سفرنامه میرزا داود وزیر وظایف‌

داود بن علینقی، به کوشش سیّدعلی قاضی‌عسکر، قم، نشر مشعر، 1379، 264 صفحه، وزیری.
در این سفرنامه تلاش شده است تا چگونگی حج‌گزاری مسلمانان، کمبود و یا نبود امکانات و ویژگی‌های هر یک از اماکن دینی و مذهبی و به ویژه حرمین شریفین تشریح و ترسیم شود.

216- مرآةالحرمین‌

ابراهیم رفعت پاشا، مترجم: هادی انصاری، قم، نشر مشعر، 568 صفحه، وزیری.
یکی از سفرنامه‌های منحصر به فرد، همین کتابی است که سرلشکر ابراهیم رفعت پاشا- فرمانده پاسداران محمل مصری و امیرالحاج

ص: 121
مصر- به رشته تحریر در آورده است.
وی، جزئیات مسیر کاروان‌های حج و شهر مکه و ویژگی‌های مسجدالحرام و خصوصیاتی دقیق از حرم شریف نبوی و شهر مدینه و وضع فرهنگی و دیگر خصوصیات مردم آن شهر را به دقّت و تفصیل فراوان بیان کرده و میراث گرانبهایی را به ارث گذاشته است.

217- مکه و مدینه از دیدگاه جهانگردان اروپایی‌

جعفر خلیلی، مترجم: محمدرضا فرهنگ، قم، نشر مشعر، 1376، 193 صفحه، رقعی.
این کتاب مجموعه‌ای است از سرگذشت‌های جالب و خواندنی جهانگردان اروپایی که از مناطق دور، خود را به مکه و مدینه رسانده و اطلاعات شیرین و شنیدنی را از این سرزمین وحی، در دسترس مردمان بعد از خود قرار داده‌اند.

218- دلباختگان دیار نور

سمانه تقوی میلانی، تهران، نشر مشعر، 1385، 54 صفحه، پالتویی.
این نوشتار سفرنامه عمره مفرده می‌باشد که به طور خلاصه دیدار مدینه و مکه را روایت کرده است.

219- همراه با خلیل‌

سید علی قاضی عسکر، تهران، نشر مشعر، 1384، 102 صفحه، پالتویی.
کتاب حاضر گزارشی از سفر حج مرحوم آیت اللَّه کاشانی در سال

ص: 122
1331 شمسی می‌باشد که مؤلف با استفاده از خاطرات همسفران مرحوم آیت اللَّه کاشانی و اسناد تاریخی، آن را تهیه کرده است.

220- او و دیگر هیچ‌

سعید طاهریان، تهران، نشر مشعر، 1385، 120 صفحه، پالتویی.
کتاب حاضر به صورت سفرنامه نویسی با سبک داستانی، گزارشی از سفر به مدینه و مکه دارد و نسبتاً با قلمی روان و جذاب نگارش یافته است شاید بتوان گفت نویسنده از روش خسی در میقات جلال آل احمد سرمشق گرفته است.

221- صفا در صفا

سید منصور گتمیری، تهران، نشر مشعر، 1385، 166 صفحه، پالتویی.
کتاب حاضر خاطرات سفر حج به همراه هیأت پزشکی است و نویسنده علاوه بر این‌که پزشک بوده در کار روزنامه نگاری هم نیز دستی داشته و این وظیفه را هم انجام داده است و به همین سبک هم خاطره نویسی کرده است.

222- صبح اندیشه‌

حسین رمضانی فرخانی، تهران، نشر مشعر، 1384، 240 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر که در دو فصل تدوین شده است خاطره نویسی مؤلف است از سفر عمره و حج که با قلمی روان و احساسی نوشته شده و خواننده را همراه خود به سفر می‌برد و از مطالب مفیدی برخوردار

ص: 123
می‌باشد. در این کتاب نویسنده خاطرات جالب و خواندنی از دیگر زائرین نیز آورده است که خواندنی می‌باشد.

223- معبد ایمان‌

احمد عابدینی، قم، نشر مشعر، 1386، 407 صفحه، رقعی.
مجموعه حاضر، در قالب داستان، مناسک حج و امور تاریخی، اخلاقی و اجتماعی را در حدّ و اندازه‌ای که یک حاجی باید بداند، آموزش می‌دهد. این داستان به صورت گفتگو در یک خانواده صورت گرفته است. یکی از شخصیتهای داستان روحانی کاروان است که در طیّ مراحل داستان به آیات و روایات فروانی درباره حج اشاره می‌کند.

224- حج‌

یوسف رضائی، تهران، نشرمشعر، 1385، 192 صفحه، پالتویی.
سفرنامه‌ای است که مؤلف محترم آن را با آیات، روایات و اشعاری زیبا مزین نموده و با قلمی شیوا به رشته تحریر در آورده است.

225- خاطرات سفر

سیّد علی قاضی‌عسکر، تهران، نشرمشعر، 1386، 288 صفحه، رقعی.
در قرآن و روایات، نسبت به گردش و سیروسفر بر روی زمین تأکید شده است تا دراین راستا از محضرآیات و نشانه‌های الهی، درس‌ها وعبرت‌های خوبی را آموخت و به دیگران انتقال داد.
نویسنده محترم که خود همراه و همگام با آیةاللَّه ری شهری در سفر

ص: 124
به عربستان، کنیا و سودان حضور داشتند، تمامِ مراحل و وقایع این سفر را با قلم شیوا و رسای خود به رشته تحریر در آورده‌اند.
بعضی از دیدارها و وقایع مهم، به شرح ذیل است:
- دیدار با آقای عمری، پیشوای روحانی شیعیان مدینه؛
- دیدار با قاضی‌القضاة و جمعیت علمای مومباسا؛
- بازدید از دانشگاه جامعة القرآن الکریم و العلوم الإسلامیة در سودان؛
- شرکت در همایش مهدویت در سودان.
در پایان، گزارش تصویری زیبایی نیز ارائه شده است.
ص:126

فصل هشتم: حج در آینه شعر و ادب‌

اشاره

ص: 127

226- چلچراغ اشک‌

رحیم کارگر، قم، نشر مشعر، 1378، 342 صفحه، رقعی.
مؤلّف در این کتاب با گردآوری اشعاری برگزیده در سه بخش:
عرفانی، مراثی و مدایح، مداحان محترم خاندان نبوّت و مرثیه‌خوانان را در این امر مهم یاری می‌کند.

227- حج در آینه شعر فارسی‌

محمد شجاعی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 384 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر، شامل اشعار پارسی گویان از قرن سوم تا قرن دهم است که به صورت موضوعی گردآوری شده است.
گردآورنده، از زوایای گوناگون و تازه، به منظره زیبا و تماشایی حج نگریسته و از مناظر دلشگا و دل‌انگیز آن بهره‌مند گشته است.
در متن و پاورقی‌ها به عنوان مثال، به بُعد تاریخی حج نظر افکنده و هم به جغرافیای آن نگاه انداخته و نیز یک دوره آداب و اسرار حج را بررسی و تحقیق کرده و به نکات نگفته و نهفته بسیاری رسیده است.

ص: 128

228- حج در ادب فارسی‌

خلیل اللَّه یزدانی، قم، نشر مشعر، 1379، 407 صفحه، وزیری.
حج، عشق و تعبّد و بسیج توحیدی برای ایجاد ارزش‌های انسانی الهی در حج‌گزار و محو اخلاق شیطانی از او است. در این باره در حدیث و سنّت سخن بسیار است. ادیبان با دستمایه قرار دادن آنها، در شعر و ادب فارسی، آثار ادبی ارزشمندی آفریده و در این زمینه میراث گرانبهایی از خود به جای گذارده‌اند. کتاب حاضر گزیده‌ای از آنها را ارائه می‌دهد.

229- داستان‌ها و حکایت‌های حج‌

رحیم کارگر، قم، نشر مشعر، 1376، 224 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر، بیان داستان‌ها و حکایت‌هایی است که برای حاجیان در سفر حج رخ داده و در نه بخش تنظیم گردیده است.
داستان‌هایی درباره حج خاندان وحی، حج عارفان، حج عالمان، دیدار با صاحب‌الأمر، جوانان حج گزار، بانوان و حج و ...

230- صفای مدینه‌

محمود تاری، قم، نشر مشعر، 1383، 48 صفحه، جیبی.
کتاب حاضر مجموعه اشعاری است که در ارتباط با مدینه تدوین شده است.

ص: 129

231- گلچین شعر حج‌

سعید سمنانیان و الهه منفرد، قم، نشر مشعر، 1381، 337 صفحه، وزیری.
ناصرخسرو، الهی قمشه‌ای، مولوی، جامی، حلاج، سعدی، سنایی غزنوی، فرخی سیستانی، خوشدل تهرانی، فیاض لاهیجی، پروین اعتصامی، امام خمینی، از جمله شاعرانی هستند که گلچینی از اشعار آن‌ها همراه با مختصری از شرح حالشان در این کتاب آمده است.

232- شبنم احساس‌

محمد شجاعی، تهران، نشر مشعر، 1384، 448 صفحه، وزیری.
گردآورنده مجموعه‌ای از اشعار شعرای گذشته و معاصر را که از نظر سبک و قالب وزین و روان بوده است با موضوع مدینه منوره و گوهرهای ششگانه آن به ترتیب قرنهایی که شاعران در آن زندگی می‌کرده‌اند جمع آوری کرده است که مجموعه خواندنی و قابل استفاده در دسترس عموم قرار داده است.

233- زمزم یاد

مرکز تحقیقات حج، قم، نشر مشعر، 1384، 204 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر مجموعه اشعار جمعی از شعرا می‌باشد که به مناسبت مسابقه بزرگ شعر حج چاپ شده است و اشعار گوناگون در موضوعات مرتبط با مدینه منوره و مکه معظمه و سفر حج جمع آوری شده که اشعار جالب و خواندنی را در خود جای دارد.

ص:132

فصل نهم: نشریاتِ امور اجرایی حج‌

اشاره

ص: 133

234- آتش‌نشانی، ویژه کاروان‌های حج‌

[جمعی از محققان]، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 40 صفحه، رقعی.
آتش سوزی، از حوادث تلخی است که گاهی در این سفر عبادی، سیاسی و اجتماعی رخ می‌دهد. خدمتگزاران حج باید روش فرونشاندن آن را بیاموزند و با به کار بردن اصول علمی، بتوانند آتش را خاموش و یا از بروز آن جلوگیری کنند. به همین منظور این کتاب با استفاده از تجارب کاری و روش‌های تخصّصی نوشته شده است.

235- آشنایی با مقرّرات عربستان‌

سید عبدالوهاب طالقانی، قم، نشر مشعر، 1375، 96 صفحه، رقعی.
این کتاب در شش فصل، اطلاعات لازم را در مورد مقررات کشور عربستان و مواردی از قبیل آشنایی با مؤسسه‌های حج عربستان، وظایف ستادها و هیأت پزشکی و ... در اختیار مدیران و معاونان محترم کاروان‌ها قرار می‌دهد.

236- پرسش و پاسخ ویژه آزمون‌های حج‌

سازمان حجّ و زیارت، تهران، نشر مشعر، 1375، 388 صفحه، وزیری.
مجموعه حاضر برای آموزش مدیران و عوامل خدماتی کاروان‌ها

ص: 134
تهیّه شده است تا برای آنان در زمینه کاربردی و عملی مفید واقع شود و حدّاقل بر اطلاعات عمومی آنان بیفزاید.

237- شرح وظایف و دستور العمل‌های مدیران و عوامل خدماتی‌

حوزه نمایندگی ولیّ فقیه در امور حج و زیارت، قم، نشر مشعر، 1375، 123 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر با این هدف تحریر شده، تا بدین وسیله مدیران و عوامل خدماتی، از وظایف و دستورالعمل‌های اجرایی سازمان مطلع شوند و در جهت رفع نواقص برنامه‌ریزی و خدماتی کاروان‌ها بکوشند.
از مباحث کتاب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: آشنایی با بخش‌های مختلف سازمان حج و زیارت، ضوابط و شرایط گزینش عوامل خدماتی، مسائل پزشکی و حوادث، تأمین و حفظ سلامت حجاج ...

238- کمک‌های اوّلیه، ویژه حجّ کاروان‌های خدماتی‌

حوزه نمایندگی ولیّ فقیه در امور حج و زیارت، قم، نشر مشعر، 1375، 127 صفحه، رقعی.
این کتاب آگاهی‌های مفیدی در چهار فصل برای یاری رساندن به حجّاج آسیب دیده ارائه داده است که به ترتیب عبارتند از: علائم حیاتی، گرمازدگی، مسمومیّت، خفگی و ایست قلبی و در هر فصل، راه کمک‌های اولیه را تا رسانیدن بیمار به مراکز درمانی به صورتی مفید بیان می‌کند.

ص: 135

239- مدیریت در کاروان‌های حج‌

حوزه نمایندگی ولیّ فقیه در امور حج و زیارت، قم، نشر مشعر، 1375، 88 صفحه، رقعی.
در عصر حاضر، به دلیل افزونی نیازهای انسان و پیچیدگی امور، مدیریت صحیح، از ضرورت‌های زندگی اجتماعی است. مدیریت کارآمد می‌تواند کار مجموعه را ارتقا بخشد و زمینه اجرای صحیح امور را فراهم گرداند و این امور حاصل نمی‌آید مگر با آموزش مدیریت و این کتاب، چنین هدفی را پی‌می‌گیرد.
کتاب در این چهار فصل فراهم آمده: مدیریت علمی، مدیریت بحران، اخلاق مدیریت و مباحث تکمیلی.

240- توصیه‌ها و رهنمودها (بروشور)

حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، تهران، نشر مشعر، بروشور.
این نوشتار بخشی از مهمترین توصیه‌ها، راهنمایی و تجربیات ارزشمند سفر حج است.

ص:138

فصل دهم: آثار متفرقه‌

اشاره

ص: 139

241- میقات حج (فارسی)

فصلنامه فرهنگی، هنری، سیاسی و اجتماعی
صاحب امتیاز: حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.
مدیر مسؤول: سید علی قاضی عسکر.
مدیر داخلی و ویراستار: علی ورسه‌ای.
میقات حج، که به صورت فصلنامه منتشر می‌شود، کوششی است در جهت شناخت دقیق و همه جانبه تاریخ، فرهنگ و آیین حج و هر آنچه به گونه‌ای به حج و سرزمین مکّه و مدینه پیوستگی داشته باشد.
در حوزه نشریات و مطبوعات دینی جای خالیِ نشریه و مجله‌ای در زمینه حرمین شریفین و بررسی‌های تاریخ کعبه، مسجد الحرام و مسجدالنبی و تحوّلات و حوادث سرزمین وحی احساس می‌شد تا به نگرش‌ها، باورها، آیین‌های مختلف در باب حج، زیارت خانه خدا در میان ملت‌ها، قوم‌ها و نژادهای گوناگون بپردازد، فصلنامه «میقات حج» با یاری خداوند توفیق یافت در ابعاد گوناگونِ عرفانی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و فقهی گام‌های بلندی بردارد و مقالات ارزشمندی در این راستا ارائه کند.
فصلنامه حاضر، نخستین شماره خود را در پاییز 1371

ص: 140
خورشیدی با کاستی‌هایش، که لازمه گام‌های آغازین هر تلاش و حرکتی است، با مقالاتی مانند: «استطاعت چیست؟»، «حج در قلمرو فرهنگ جامعه»، «جایگاه حج در اندیشه اسلامی»، «اسامی کعبه در قرآن» و ... آغاز کرد و از سومین شماره به بعد، مقالات خود را در عناوین: «اسرار و معارف حج»، «فقه حج»، «تاریخ و رجال»، «اماکن و 14 آثار»، حج در آینه ادب فارسی»، «گفتگو»، «خاطرات»، «نقد و معرفی کتاب»، «جاری‌های حج»، «بهداشت در حج»، «از نگاهی دیگر» و «اخبار حج» جای داد.
در هر شماره، گزیده‌ای از سخنان یا پیام‌های حضرت امام راحل قدس سره و مقام معظم رهبری- مدّ ظلّه العالی- آمده است.
و این همه، با صاحب امتیازی «حوزه نمایندگی ولیّ فقیه در امور حج و زیارت» و مدیر مسؤولی حضرت حجةالاسلام و المسلمین سید علی قاضی عسکر و همکاری و همراهی بی دریغ اعضای هیأت تحریریه، حضرات آقایان: رسول جعفریان، جواد محدثی، رضا مختاری و سید جواد ورعی و با ویرایش آقای علی ورسه‌ای سامان یافته و به زیور چاپ آراسته شده است.
گفتنی است، امروزه با انتشار 64 شماره از این فصلنامه، احساس می‌کنیم همچنان در آغاز راهیم ونیازمند راهنمایی‌ها، پیشنهادها و همراهی‌های پژوهشگران در رسیدن به مقصود، در ابعادی گسترده و محتوایی غنی هستیم و دست یاری تمامی پژوهشگران و اصحاب قلم را می‌فشاریم. به جهت پیش‌گیری از تکرار و موازی کاری پژوهشگران محترم، فهرست مقالات از
ص: 141
آغازین شماره تا شماره چهل در شماره چهلم و فهرست مقالات شماره 41 تا 50 را در شماره 50 و از شماره 51 تا شماره 60 در شماره 60 آمده است.

242- اطلس مدینه منوّره‌

محمّد شوقی بن ابراهیم مکّی، مترجم: پرویز اذکایی، نشر مشعر، 1375، 46 صفحه، رحلی.
مؤلّف در این اطلس، عناوین زیر را با شرحی کوتاه، همراه با نقشه‌هایش آورده است:
مکان شناسی، آب و هوا، خاکشناسی، زمین شهری، وضع طبیعی، زمین شناسی، املاک وقفی، کوی‌های مدینه، مدینه و مناطق آن، رشد جمعیت، نمودار جمعیت، تراکم جمعیت، رشد عمرانی مدینه منوّره، توسعه مدنی مدینه منوره، بازارها، مکان‌های بارز اسلامی در مدینه، صنعت‌ها و پیشه‌ها و رشد منطقه مرکزی.

243- پازل مکّه معظّمه‌

قطع 35* 25.
پازل مکّه، نقشه‌ای است کامل از مسجدالحرام و کعبه که با جایگزین ساختن هر یک از مربّع‌های مختلف آن در جایگاه خاصّ خود، نقشه تکمیل می‌گردد و بدین ترتیب، نوجوانان وکودکان، ضمن سرگرمی وبازی با آنها، تا حدودی با این دو مکان مقدّس آشنا می‌گردند.

ص: 142

244- مکه و مدینه، تصویری از توسعه و نوسازی‌

عبیداللَّه محمدامین کردی، مترجم: حسین صابری. قم، نشر مشعر، 1380، 312 صفحه، وزیری.
این کتاب، برگردانی از دو اثر عربی به نام «الکعبة المعظمة والحَرَمان الشریفان عمارةً و تاریخاً» و «قصّة التوسعة الکبری» است که به ترتیب به قلم «عبیداللَّه محمد امین کردی» و «حامد عباس» تألیف شده است. محتوای کتاب در چهار بخش، آگاهی‌هایی روزآمد درباره عربستان سعودی، مکه، مدینه، مسجدالحرام و مسجدالنبی به دست می‌دهد و در واقع، گزارش جامعی از نوسازی‌ها و توسعه‌های حرم‌های مکه و مدینه در طول تاریخ و به ویژه در دهه‌های اخیر است.
برخی از عناوین و فصل‌های کتاب چنین است: چند نکته خواندنی درباره کعبه، فهرست برخی از حوادث تاریخی که بر کعبه گذشته است، تاریخچه زمزم، تأمین برق حرم نبوی و ...
کتاب حاضر به تصویرهایی چند نیز آراسته شده و اطلاعاتی از کتاب «قصة التوسعه» در پاورقی‌های کتاب آمده است.

245- آیینه رمضان، مناسبت‌ها، احکام، آداب‌

[جمعی از محققان]، قم، نشر مشعر، 1377، 280 صفحه، رقعی.
کتابی است شامل اطّلاعات مفید که در چهار بخش تدوین شده و خوانندگان را با اهمیّت و عظمت ماه ضیافة اللَّه، مناسبت‌ها، احکام ودعاها و آداب این ماه بزرگ آشنا می‌سازد.

ص: 143

246- تاریخ گسترش تشیع در ری‌

رسول جعفریان، قم، نشر مشعر، 1371، 126 صفحه، رقعی.
تحوّل مذهبی در شهر «ری» یک تحول تدریجی بوده که هفت قرن به درازا کشیده است. این تحول از ناصبی‌گری آغاز و به تشیع امامی خاتمه یافته است.
توجه به تقابل اساسی این دو نگرش و در نظر گرفتن این که این تحول براثر شرایط درونی و علل طبیعی بوده، می‌تواند به عنوان یک تجربه باارزش در بررسی تحولات مذهبی مطرح باشد. در این نوشتار تحوّلات مذهبی شهر ری، گسترش تشیع و دلایل آن و گوشه‌ای از تلاش‌های فرهنگی شیعیان ری در ادوار مختلف تاریخی ارائه می‌شود.

247- سیمای تقواپیشگان‌

حسین اوسطی، قم، نشر مشعر، 1376، 294 صفحه، رقعی.
مؤلّف در این کتاب، درس‌هایی را که از خطبه همام، درباره تقوا می‌توان گرفت در 28 درس، تبیین کرده است و بدین ترتیب تقواجویان را در این جهاد نفس یاری می‌دهد.

248- عاشورا حماسه جاویدان‌

سید محمد شفیعی مازندرانی، قم، نشر مشعر، 1381، 391 صفحه، وزیری.
تاریخ‌سازان عاشورا و رهبر آن نهضت و حامیان و یاورانش را باید بهتر شناخت و یاد و خاطره آن عزیزان را گرامی داشت و پیامشان را به نسل‌های بعد انتقال داد. با این اهتمام و انگیزه و در عناوین کلی زیر، این کتاب تدوین شده است:

ص: 144
تاریخ‌سازان عاشورا، حوادث پس از عاشورا، پرسش‌ها و پاسخ‌ها درباره قیام عاشورا.

249- فاطمه علیها السلام دختر محمّد صلی الله علیه و آله‌

سیدجعفر شهیدی، قم، نشر مشعر، 1382، 132 صفحه، جیبی.
زندگانی حضرت زهرا علیها السلام از این رو باید مورد بحث و مطالعه قرار گیرد که برای بانوان اجتماع امروز ما درس‌های پرفایده‌ای دارد. تحلیل شخصیت آن بانوی بانوان، ما را از اثرِ شگفت‌انگیز تعلیمات اسلام در عصر اول این دین مطلع می‌سازد. این کتاب، گوشه‌هایی از زندگانی و مظلومیت این بانوی بزرگ را ترسیم نموده است.

250- فاطمه زهرا علیها السلام‌

محمد عبده یمانی، مترجم: محمدتقی رهبر، قم، نشر مشعر، 1378، 280 صفحه، وزیری.
زندگی فاطمه زهرا علیها السلام، الگوی زنان و سرور بانوان دو جهان، که در تأسیس بزرگترین مکتب حیات‌بخش یعنی اسلام نقش آفرین بود، در این کتاب به گونه‌ای جالب به تصویر کشیده شده است.

251- کتابنامه حج‌

محمد حسن بکائی، قم، نشر مشعر، 1374، 392 صفحه، رقعی.
شناخت آثار منتشر شده در باره حج، دستیابی به پژوهش و تحقیق ژرف را هموار می‌سازد. «کتابنامه حج» فهرست و مشخصات کتاب‌ها و نشریاتی که درموضوع حج به زبان‌های عربی، فارسی و اردو

ص: 145
نگاشته شده را به ترتیب حروف الفبا ارائه می‌دهد. فهرست موضوعی این آثار نیز در پایان کتاب آمده است.

252- مروارید حکمت از دریای عصمت‌

محمدباقر بن محمد کمره‌ای، قم، نشر مشعر، 1372، 171 صفحه، رقعی.
سخنان و کلمات حکمت‌آمیز حضرت علی علیه السلام که در غایت بلاغت و فصاحت از ضمیر پاک ایشان برخاسته، بهترین دستمایه زندگی است.
و به دلیل عربی بودن این متون، امکان دسترسی همه شیعیان فارسی زبان بدانها وجود ندارد. برای ایجاد زمینه آشنایی فارسی زبانان با کلمات و حکمت‌های حضرت امیر علیه السلام، گزیده کلمات قصارِ آن حضرت ترجمه شده و به صورت کتاب حاضر در آمده است. در این کتاب 455 حکمت توضیح و تفسیر شده است.

253- هم نفس با کربلا

محمود تاری (یاسر)، تهران، نشر مشعر، 1385، 279 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر مجموعه شعر عاشورایی است که سروده‌های شاعر را در وقایع مختلف حرکت امام حسین علیه السلام و یاران و اصحابش جمع‌آوری کرده است.

254- اخلاق نبوی‌

جواد محدثی، تهران، نشر مشعر، 1386، 96 صفحه، پالتویی.
کتاب حاضر در یازده بخش تنظیم شده که اخلاق و سیره پیامبر

ص: 146
گرامی اسلام را در ابعاد مختلف مورد بررسی قرار داده و در هر بخش از جنبه‌های گوناگون از روش پیامبر گرامی اسلام درس‌های اخلاقی و روش زندگی برداشت شده است. با این‌که کتاب مختصر است ولی خواننده و زائر مدینه می‌تواند با خواندن آن با اخلاق و روش پیامبر اسلام به‌طور اجمالی آشنا شود و الگو برداری نماید.

255- ره توشه مبلغ‌

محمد تقی رهبر، تهران، نشر مشعر، 1384، 204 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر که در هشت فصل تدوین شده است در حقیقت بحث اساسی آن تبیین تبلیغ و محتوای آن و شناخت مخاطب و راهبردهای تبلیغ و ابزار آن و ... می‌باشد و اشاره‌ای هم به مسأله ارتباط حج و کار تبلیغ در موسم حج را دارد، کتاب برای آشنایی مبلغین و روحانیون کاروان‌ها با مسائل تبلیغی مناسب به نظر می‌رسد.

256- مشق عشق‌

احمد ناطقی، تهران، نشرمشعر، 1384، 240 صفحه، خشتی‌بزرگ.
امروزه نقش عکاسی در گستره زندگی بشر، غیر قابل انکار است.
عکس‌ها در مقابل چشمان حیرت زده ما خاطرات تلخ و شیرین را زنده می‌کنند. زیبایی یک دورنما، سنگدلی و عطوفت بشر و عجایب آشکار و پنهانِ عالم هستی، همه و همه از دریچه دوربین قابل مشاهده و انتقال است. عکّاس و مؤلف این مجموعه، با هنرمندی واستادی خاصّی، بهترین عکس‌ها را، از معنوی‌ترین مکان‌های دنیا به تصویر

ص: 147
کشیده است که کبوتر دل هر بیننده را با تک‌تک عکس‌ها به مدینه منوره و مکّه مکرمه پرواز می‌دهد.

257- چگونه زیستن‌

سید حسین اسحاقی، قم، نشرمشعر، 1386، 192 صفحه، رقعی.
از آنجا که حس کمال جویی و ویژگی الگو پذیری، امری فطری و ذاتی است، معمولًا انسان برای رسیدن به سر منزل مقصود، در جستجوی اسوه‌های مطلوب است. مؤلف محترم، با نقل درسهایی از چشمه‌سار حکمت و دانایی امام علی علیه السلام که از منابع شیعه و سنی آورده است، سعی در معرفی الگویی بی‌بدیل برای خوانندگان محترم نموده است.

258- دوازده گفتار

(درباره دوازدهمین حجّت خدا حضرت مهدی علیه السلام)
حسین اوسطی، تهران، نشر مشعر، 1386، 295 صفحه، وزیری.
خداوند متعال، بعد از پیامبر اکرم اسلام که آخرین رسول وحی بود به جهت اینکه حجت کاملًا بر بشریت تمام گردد و دین مبین اسلام نیز کامل شود؛ دوازده امام پاک و معصوم را برای هدایت بشریت معرفی کرد. در کتاب حاضر اجمالی از زندگی حضرت مهدی علیه السلام، با رویکرد بحث اعتقادی، آمده است. از اهمّ مباحث است:
- اثبات وجود حضرت مهدی از دیدگاه عقل؛
- استغاثه و توسل به خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام؛
- پیرامون طول عمر حضرت مهدی علیه السلام؛
- وقایع قبل از ظهور؛
- ویژگی‌های حکومت حضرت مهدی علیه السلام؛

ص: 148

259- آشنایی با کشورهای اسلامی‌

حسن روحانی، قم، نشر مشعر، 1387، 268 صفحه، رقعی.
جهان اسلام با داشتن بیش از یک پنجم جمعیت جهان، پنجاه و هفت کشور و سرزمین‌های وسیع که از شرق آسیا تا غرب آفریقا را دربرگرفته است، مجموعه متنوع و توانمندی را تشکیل می‌دهد که شناخت اجمالی جای جای آن، که همراه با فرهنگ و آداب خاصّی است، مفید است.
مجموعه حاضر، کوششی در جهت فراهم ساختن زمینه‌های آشنایی هر چه بیشتر، با مسلمانان برخی از کشورهای مهمّ جهان اسلام است.

260- کتابشناسی زیارت‌

سیّد رضا باقریان موحّد، قم، نشر مشعر، 1387، 400 صفحه، رقعی.
تمام انبیا و اولیای الهی، در انجام و آموزش آموزه دینی «زیارت» کوشا بودند و پیروان خود را به انجام آن تشویق و ترغیب می‌کردند.
در میان علما و محققین شیعه نیز، نشر فرهنگ زیارت و زیارتنامه‌نویسی، مورد توجّه و عنایت بوده و هست. به طوری که ما امروزه میراث‌دار صدها اثر گرانبها در این زمینه هستیم. امروزه با توجّه به شبهات ایجاد شده و دشمنی‌های مخالفانِ اندیشه‌های اهل‌بیتی، اشاعه فرهنگ زیارت، ضروری‌تر به نظر می‌رسد.
مؤلف محترم در این کتاب، تمامی نوشته‌ها و کتبی که از گذشته تا حال، در راستای موضوع «زیارت» نوشته شده را فهرست کرده و در بعضی مواقع با توضیحاتی نافع، در اختیار علاقه‌مندان قرار داده است.

ص:150

فصل یازدهم: کتب و نشریات به زبان‌های خارجی (غیر فارسی)

اشاره

این کتب در چند بخش می‌باشد:
کتابهای اردو
کتابهای انگلیسی
کتابهای ترکی
کتابهای عربی

ص: 151

کتاب‌های اردو

261- احد

ترجمه اردوی بروشور «احد»، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 24 صفحه، پالتویی.
262- حاجیون کی لیی مصور رهنما
ترجمه اردوی راهنمای مصور حجّاج، قم، نشر مشعر، 1413، 110 صفحه، رقعی.
263- عمره مفرده‌کی تصویری مناسک
قم، نشر مشعر، 1414، 128 صفحه، جیبی.
درباره عمره مفرده، به صورت مصوّر است.

264- مکه اور مدینه کی مقدس مقامات‌

رسول جعفریان، ترجمه اردوی آثار اسلامی مکه و مدینه، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 188 صفحه، رقعی.

265- مناسک حج (اردو)

سیّد علی خامنه‌ای، مترجم: قلبی حسین رضوی، تهران، نشرمشعر، 1386، 220 صفحه، وزیری. آینه آثار (فهرست آثار منتشر شده بعثه) ؛ ؛ ص

152
ص: 152
با گسترش دین مبین اسلام به جای جای دنیای امروزی، یکی از نیازهای ضروری مسلمانان ترجمه متون اسلامی است. کتاب حاضر ترجمه مناسک حجّ مقام معظم رهبری است به زبان اردو، تا مقلّدان ایشان که اردو زبان هستند، بتوانند به راحتی به فتواهای ایشان دسترسی پیدا کنند.

266- شیعه قرآن و سنت کی روشنی مین‌

(اردو)
سیدذاکر حسین جعفری، تهران، نشرمعشر، 2006 میلادی، 233 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر که به زبان اردو (پاکستانی) نوشته شده است، پیرامون شیعه بحث می‌کند.
- چگونگی پیدایش شیعه، با استفاده از آیات و روایات؛
- پیروان حضرت علی علیه السلام و شیعه بودن آن‌ها؛
- اذیت و آزار شیعه و مظلومیّت‌های آن‌ها از بدو پیدایش؛
- حوادث و اتفاقات صدر اسلام؛ مانند آتش‌زدن درب خانه علی علیه السلام، از مباحث عمده این کتاب می‌باشد.

ص: 153

کتاب‌های انگلیسی‌

267- دعا

(خ) قم، نشر مشعر، بی‌تا، 63 صفحه، پالتویی.
این کتاب شامل دعاهای صباح، کمیل و مشلول می‌باشد.

268- مناسک حج‌

)jjah eht fo slautir ehT(
محمدحسین فلاح زاده، مترجم: احمد حنیف، قم، نشر مشعر، 155 صفحه، رقعی.

269- برکات سرزمین وحی‌

)noitaleaeR of dnal eht fo sgnisselB(
محمد محمدی ری شهری، مترجم: مصطفی اوجی، قم، نشرمشعر، 1382، 102 صفحه، رقعی.
خاطراتی که از برکات سرزمین وحی در این مجموعه آمده است، حاصل گزارش‌هایی است که در مکّه یا مدینه، بی‌واسطه برای مؤلف محترم نقل شده و ایشان آن را به رشته تحریر درآورده‌اند.
کرامات سرزمین وحی، در واقع دلایل تجربی توحید است که نشر آن می‌تواند موجب پیش رفت دینی افراد جامعه به خصوص جوانان شود. این اثر که به انگلیسی ترجمه شده است جهت نشر معارف اسلامی به خارج از مرزهای جهان اسلام است.

ص: 154

270- دعای مکارم الأخلاق (انگلیسی- عربی)

)stiarT laroM elboN on noitacilppuS(
مرکز تحقیقات حج، مترجم: ویلیام چیتیک، قم، نشرمشعر، 1384، 41 صفحه، پالتویی.

271- دعای عرفه‌

)HAFARA AUD(
مرکز تحقیقات حج، مترجم: ویلیام چیتیک، قم، نشرمشعر، 1384، 95 صفحه، پالتویی.

272- دعای کمیل (انگلیسی- عربی).

( The supplication of Kamail ).
مرکز تحقیقات حج، مترجم: ویلیام چیتیک، قم، نشر مشعر، 1384، 51 صفحه، پالتویی.

273- مناسک مصور حج‌

)JJAH EHT FO slautiR EHT(
محمد حسین فلاح زاده، مترجم: احمد حنیف، تهران، نشرمشعر، 155 صفحه، پالتویی.
مؤلف محترم جهت استفاده مسلمانان انگلیسی زبان، مناسک حج را تدوین کرده است که جهت فهم درست و صحیح، آن را به تصاویر ضمیمه کرده است.
این کتاب ترجمه، مناسک مصور حج است که با سبکی جدید و

ص: 155
نثری روان همراه با تصاویر کمکی برای آموزش بهتر احکام حج تدوین شده است افزون بر اینکه دارای دسته بندی‌های مفید و منظّمی که زائران را برای فراگیری مسائل مورد نیازشان کمک می‌کند. متن فارسی این کتاب مورد استقبال فراوان زائران قرار گرفته است و اکنون به چندین زبان از جمله انگلیسی، ترجمه شده است.
ترجمه این کتاب توسط دانشمند محترم جناب آقای احمد حنیف انجام شده است.
ص: 156

کتاب‌های ترکی‌

274- آیه تطهیر

)ITEYA RIHTET(
علّامه عسکری، مترجم: شادمان اراوغلو، نشر مشعر، 54 صفحه، جیبی.

275- مصحف‌

)FAHSUM(
علّامه عسکری، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 32 صفحه، جیبی.

276- بداء

)ADEB(
علّامه عسکری، مترجم: اسماعیل بنددریا، نشر مشعر، 31 صفحه، جیبی.

277- حج رساله سی‌

)ISELASIR CAH(
مترجم: میرزا رسول اسماعیل‌زاده، قم، نشر مشعر، 1371، 56 صفحه، رقعی.
رساله‌ای است درباره احکام حج که در آن فتاوای مراجع شیعه به ترکی استامبولی بازگردانیده شده و برای ترک زبانان آن سامان قابل استفاده است.

ص: 157

278- حیات ائمه‌

)TMAMI IKINO NITEMM(
علّامه عسکری، مترجم: اسماعیل بنددریا، نشر مشعر، 51 صفحه، جیبی.

279- سنّت صلوات بر محمد صلی الله علیه و آله و آل او.

( HZ, MUHAMMED) S. A. A )Ve AL'INE- SOYUNA- SALAVAT GETIRME SNNETI (.
علّامه عسکری، مترجم: اسماعیل بنددریا، نشر مشعر، 24 صفحه، جیبی.

280- عدالت صحابه‌

)ITELADA NINEBAHHAS(
علّامه عسکری، مترجم: اسماعیل بنددریا، نشر مشعر، 47 صفحه، جیبی.

281- قضا و قدر

)REDAK EV AZAK(
علّامه عسکری، مترجم: اسماعیل بنددریا، نشر مشعر، 39 صفحه، جیبی.


ص: 158

282- مکه و مدینه‌

)ENIDEM EV EKKEM(
ترجمه ترکی استانبولی بروشور مکّه و مدینه، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 32 صفحه، پالتویی.

283- مسجدالنبی‌

)V. A. S( iben-/ nu-/ dicseM
ترجمه ترکی استانبولی مسجدالنبی صلی الله علیه و آله، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 21 صفحه، پالتویی.

284- احُد

)duhU(
ترجمه ترکی استانبولی بروشور احد، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 18 صفحه، پالتویی.

285- بقیع‌

)yikaB(
ترجمه ترکی استانبولی بقیع، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 28 صفحه، پالتویی.

286- نعمت پیامبر

)ITEMIN REBMAGYEP(
علّامه عسکری، مترجم: اسماعیل بنددریا، نشر مشعر، 112 صفحه، جیبی.
در مورد عصمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و دیگر انبیا علیهم السلام می‌باشد.

ص: 159

287- نکاح متعه‌

)IHAKIN ATUM ICIEC(
علّامه عسکری، مترجم: اسماعیل بنددریا، نشر مشعر، 102 صفحه، پالتویی.

288- گریه بر مرده در اسلام‌

)KAMALGA EYL ad malsI(
علّامه عسکری، مترجم: اسماعیل بنددریا، نشر مشعر، 33 صفحه، جیبی.

ص: 160

کتاب‌های عربی‌

289- آل البیت علیهم السلام و حقوقهم الشرعیة

جعفر سبحانی، قم، نشرمشعر، 1386، 110 صفحه، جیبی.
نویسنده و محقق گرامی حضرت آیةاللَّه سبحانی، با توجّه به مطالعه کتابی با نام اهل بیت علیهم السلام و حقوقهم الشرعیة، پی به نواقص و کاستی‌های آن می‌برد. با تألیف این کتاب سعی در رفع نواقص و روشنگری افکار در رابطه با اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام دارد.

290- آیة التطهیر فی مصادر الفریقین‌

السید مرتضی العسکری، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 56 صفحه، جیبی.
عصمت، والاترین مقامی است که آیه شریفه تطهیر، برای اثبات آن نازل شده و اصحاب کساء هنگام نزول آیه، مصادیق آن بوده‌اند. این کتاب با نقل روایات مختلف، از منابع معتبر شیعه و سنی به این مسأله مهم می‌پردازد.

291- احد

ترجمه عربی بروشور احد، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 22 صفحه، پالتویی.

292- ادعیه و آداب الحرمین‌

معاونت آموزش و تحقیقات بعثه مقام معظم رهبری، تعریب: دکتر محمدحسن تبرّائیان، قم، نشر مشعر، 1413 ق، 432 صفحه، جیبی.

ص: 161
یکی از اعمال مهم در حج، استفاده از محیط معنوی مکه و مدینه، از طریق دعا و زیارت است. کتاب حاضر، مجموعه‌ای از دعاهای مأثور است که برای سهولت کار زائران حرم کبریایی چاپ شده و زبان آن عربی است و برای زائران کشورهای عربی قابل استفاده است.
در ضمن این کتاب در قطع رقعی نیز به چاپ رسیده است.

293- ادعیة وآداب الحرمین فی العمرة المفردة

مرکز تحقیقات حج، تعریب: محمد حسن تبرائیان، قم، نشرمشعر، 1383، 399 صفحه، جیبی.
با توجّه به اهمّیت دعا و رعایت آداب در حرمین شریفین، مرکز تحقیقات حج، کتابی را با عنوان «ادعیه و آداب حرمین درعمره مفرده» به چاپ رسانده است، که در حرکت بعدی، برای استفاده دیگر مسلمانان- که عرب زبان هستند- به زبان عربی ترجمه شده است.

294- استقصاء النظر فی البحث عن القضاء والقدر

العلّامة الحلّی، تحقیق: فارس تبریزیان، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 63 صفحه، جیبی.
مسأله جبر و اختیار انسان، از مسائلی است که از قدیم مورد بحث علما بوده است. گروهی، انسان را در اعمال خود مجبور می‌دانند و برخی آزاد. شیعه، در این موضوع به چیزی بین این دو معتقد است؛ یعنی انسان را نه مختار کامل می‌داند و نه مجبور دائم. از این مسأله، سوء استفاده‌های فراوانی شده و با توسّل به آن، ظلم‌ها و جنایات

ص: 162
فراوانی در طول تاریخ رخ داده است.
علمای بزرگوار شیعه، در تبیین صحیح این موضوع، از دید کلام و فلسفه و عرفان و ... کتاب‌های زیادی را تألیف کرده‌اند. کتاب حاضر، یکی از آن کتاب‌ها است که با وجود کم حجمی، به دلیل جامعیّت مؤلّف آن شامل مهم‌ترین و دقیق‌ترین دلیل‌های این مسأله است.

295- الأئمّة الإثنا عشر

جعفر السبحانی، قم، نشر مشعر، 1413 ق، 176 صفحه، رقعی.
پژوهشی است مختصر و در عین حال جامع درباره زندگانی و شخصیت ائمه دوازده‌گانه شیعه.

296- الاحتفال بذکری الأنبیاء و عباده الصالحین‌

السید مرتضی العسکری، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 16 صفحه، جیبی.
بزرگداشت یاد و خاطره پیامبران و بندگان شایسته الهی، در حقیقت اظهار محبّت و گرایش به سیره و شیوه‌ای است که آنان در مسیر سیر إلی اللَّه پیموده‌اند و تبرّک جستن به آثار آنان، نشانه‌ای است از این محبّت و احترام، چنانکه عمده اعمال مناسک حج، همان تکرار سیره و اعمال ابراهیم خلیل علیه السلام و هاجر است و نیز تبرّک جستن به قدمگاه ابراهیم (مقام ابراهیم) و نمازگزاردن در آن نیز از آن جمله است. کتاب حاضر، با تکیه بر آیات و روایات، به تبیین و اثبات این مسأله می‌پردازد.

ص: 163

297- الأخوة الإسلامیة فی منظار أئمة أهلِ البیت علیهم السلام‌

باقر شریف القرشی، تهران، نشرمشعر، 1386، 56 صفحه، جیبی.
در این مجموعه سعی شده است حقوق برادران مسلمان را با استفاده از آیات و روایات مورد ارزیابی قرار داد واین مهمّ اساسی را به مسلمانان جهان گوشزد کند که ما باید با وحدت و انسجام اسلامی، در همه عرصه‌ها یار و یاور یکدیگر باشیم.

298- الأدعیة والزّیارات‌

[جمعی از محققان]، قم، نشر مشعر، 1407 ق، 502 صفحه، جیبی.
حج سفری است الهی و دعا و زیارت بهترین ره توشه این سفر معنوی است. این مجموعه، ادعیه و زیارات لازم برای زائران محترمی است که سعادت و توفیق چنین سفری را پیدا می‌کنند.

299- البداء

السید مرتضی العسکری، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 24 صفحه، جیبی.
بداء، در اصطلاح، دگرگونی مسیر طبیعی سرنوشت یک انسان در پرتو رفتار صالح و پسندیده وی است. مسأله بداء یکی از فرازهای بلند مکتب پویای تشیع است.
از دیدگاه قرآن، انسان در برابر سرنوشت خود، هیچ‌گاه دست بسته نیست، بلکه راه سعادت برای او باز است و می‌تواند بارفتار شایسته، مسیر فرجام زندگی خود را دگرگون سازد.
این حقیقت، برخاسته از منطق وحی و سنّت پیامبر وکاوش عقل

ص: 164
سلیم است. متأسّفانه، گروهی از غیر شیعیان، از بداء برداشت نادرستی کرده و به شیعه تهمت زده‌اند که آنها قائل به جهل خدا هستند!
کتاب حاضر، مسأله بداء را از دیدگاه قرآن، روایات اهل سنّت و شیعه بررسی کرده است.

300- البدعة و آثارها الموبقة

جعفر السبحانی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 135 صفحه، رقعی.
این اثر که به زبان عربی تدوین شده بحث گسترده‌ای درباره بدعت و پاسخی به بد اندیشان و دشمنان است. این اثر در ده فصل در معنای بدعت، نصوص کتاب و سنت، تحدید مفهوم و مقوّمات بدعت، بدعت‌های جدید در تفسیر بدعت، اسباب نشو و نماهای بدعت‌ها، انواع بدعت‌ها و ترسیم خطوط و معیارهایی برای پیشگیری از بدعت‌ها و راه مبارزه با آنهاست.

301- البقیع‌

ترجمه عربی بروشور بقیع، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 31 صفحه، پالتویی.

302- البکاء علی المیّت علی ضوء السنّة والسیرة

محمّدجواد الطبسی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 103 صفحه، جیبی.
أدلّة جواز البکاءِ علی المیّت، شبهات و ردود حول البکاء، فضیلة البکاء علی آل‌الرسول، موارد البکاء علی النبیّ والشهداء والصالحین فصل‌های چهارگانه این کتاب‌اند که مؤلفّ طی این فصول، مسأله

ص: 165
مشروعیّت گریه بر میّت را با ارائه دلایلی از حدیث و سیره به اثبات رسانده است.

303- البناء علی القبور واتّخاذها مساجد وأماکن للعبادة

السید مرتضی العسکری، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 45 صفحه، جیبی.
همانگونه که زیارت قبور اولیای الهی، نوعی اظهار محبّت و تعظیم آنها است، ساختن بنا بر قبور آنان نیز نوعی احترام و ارج نهادن به مقام والای آن بزرگواران است و نماز و عبادت در آنها، عبادت الهی است و هیچ گونه شائبه شرک در آن نیست. مؤلّف محترم در این کتاب، این مسأله را به استناد قرآن و سنّت اثبات می‌کند.

304- التبرّک‌

علی الأحمدی المیانجی، تهران، نشر مشعر، 1422 ق، 388 صفحه، وزیری.
«تبرک» اثر گرانسنگ مرحوم آیت‌اللَّه احمدی میانجی در پاسخ به پندار باطل کسانی است که تبرک جستن به آثار انبیا و صُلَحا را، منافی و مباین با توحید پنداشته‌اند و آن را کفر و شرک و عبادت غیرخدا انگاشته‌اند. کتاب حاضر در دو فصل سامان‌یافته است:
فصل اول: تبرک الصحابة والتابعین بآثار النبی صلی الله علیه و آله والصالحین،
هل هو شرک فی الدین أو دلیل ایمان ویقین؟
فصل دوم: بحث حول مسألة التقبیل شرعاً «جوازاً او منعاً».

305- التبرک والتوسل و الصلح مع العدوالصهیونی‌

فتح‌اللَّه بن نقی النجار، تهران، نشر مشعر، 1428 ق، 215 صفحه، جیبی.

ص: 166
کتاب حاضر مباحثه علمی در دو مسئله اساسی بین آیةاللَّه شیخ محمد واعظ زاده خراسانی ریاست سابق مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و شیخ عبدالعزیز بن عبداللَّه بن باز، مفتی سابق عربستان سعودی می‌باشد که قبلًا در مجله مجمع جهانی تقریب بین مذاهب اسلامی چاپ شده است و آقای سید حسن بن علی سقاف از علمای شافعیه اردن نقدی بر نظریات شیخ بن باز داشته و در آن مجله چاپ شده و دکتر نجار این مباحثه علمی را همراه با نقد و حاشیه آقای سقاف و اضافه کردن نظریات آیت اللَّه جعفر سبحانی به صورت یک کتاب جداگانه جمع آوری نموده است. در حقیقت جوابی بر یکی از اصلی‌ترین اعتراضات وهابیون بر شیعیان و دیگر مذاهب می‌باشد.

306- التقیّة، مفهومها، حدّها، دلیلها

جعفر السبحانی، تهران، نشر مشعر، بی‌تا، 92 صفحه، جیبی.
«تقیه» از مفاهیم اصیل اسلامی است که با حکم عقل و روح اسلام و شریعت هماهنگ است و مشروعیت آن را می‌توان از قرآن کریم و سنت شریف نبوی احراز کرد.
از آنجا که در فهم درست این واژه و مراد از آن افراط و تفریطهایی شده شناخت درست آن از ابعاد مختلف لغوی، اصطلاحی، تاریخی و حد و حدود و دلیل و انگیزه آن، یک ضرورت است؛ رساله حاضر به همین منظور تدوین شده است.
برخی از اهم عناوین رساله عبارتند از: تقیه در لغت، اصطلاح و تاریخ، تقیه در عصر رسول خدا صلی الله علیه و آله هدف از تشریع تقیه در اسلام، تقیه

ص: 167
در قرآن، تقیه در سنت نبوی، تقیه در کلمات علما، شبهاتی پیرامون تقیه و پاسخ به آنها، تقیه و حفظ وحدت امت اسلامی.

307- التوسّل مفهومه و أقسامه و حکمه فی الشریعة الغرّاء

جعفر السبحانی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 120 صفحه، رقعی.
التوسّل بأسمائه و صفاته، التوسّل بالقرآن الکریم، التوسّل بدعاء الرسول الأکرم فی حیاته، التوسّل بدعاء الأخ المؤمن، التوسّل بدعاء النبیّ فی حیاته البرزخیة، التوسّل بالأنبیاء والصالحین أنفسهم، التوسّل بحقّ الصالحین وحرمتهم ومنزلتهم، التوسّل بمقام النبی و منزلته عند اللَّه، والتوسّل بالنبی متواتراً اجمالًا، بحث‌هایی است که در این کتاب مطرح شده و بررسی گردیده است.

308- الحج عَبْر الحضارات والأمم (دراسة مقارنة بین الحج فی الإسلام وطقوس الدیانات الأخری)

ماجدة آل مرتضی المؤمن، محسن الأسدی، تهران، نشر مشعر، 1422 ق، 288 صفحه، وزیری.
موضوع کتاب، نگرشی است مقایسه‌ای بین حج در اسلام و حج در فرهنگ‌ها، ملت‌ها و دیگر ادیان در گذر تاریخ که در ده فصل بدین ترتیب تدوین شده است:
1- معنا و مفهوم و مقصود حج، 2- تاریخ حج، 3- ابراهیم خلیل علیه السلام نخستین آموزگار حج، 4- حج در دیانت یهود، 5- حج در آیین مسیح، 6- قدس در تاریخ انبیا، 7- حج در اسلام، 8- اهمیت و افضلیت حج در

ص: 168
اسلام، 9- حج در نگرش و تطبیق که به مشترکات و اختلافات موجود بین حج آسمانی و غیره پرداخته است.

309- الحجّ فی السنّة

[جمعی از محققان] قم، نشر مشعر، 1417 ق، 412 صفحه، وزیری.
خداوند در قرآن نوعاً به بیان اصول و کلّیات احکام اکتفا کرده و تعیین حدود و شرایط و فروع هر واجب شرعی را به پیامبر وانهاده است. از این رو احادیث پیامبر و اهل بیت علیهم السلام دارای ارزش والایی برای شناخت اسلامند. بدین سبب، علمای بزرگوار اسلام، در جمع و تدوین احادیث سعی وافر کرده‌اند. کتاب حاضر- در 25 فصل- تلاشی است نو برای تنظیم موضوعی احادیث مربوط به حج.

310- الحجّ فی القرآن‌

[جمعی از محققان] قم، نشر مشعر، 1414 ق، 616 صفحه، وزیری.
این کتاب گردآمده احادیثی است که در ذیل آیات حج وارد شده است. تنظیم آن بر اساس سوره‌ها از بقره تا نصر است.

311- الحج فی الکتاب و السنة

مرکز تحقیقات حج، قم، نشرمشعر، 1407 ق، 496 صفحه، وزیری.
اجرای صحیح و دقیق اعمال و عبادات، نیازمند آشنایی با علوم و معارف دینی است. منبع اصلی این شناخت قرآن و احادیث است. محققین محترم در این کتاب ضمن تحقیق در آیات حج، در

ص: 169
یازده فصل، مراتب مختلف حج را در روایات، مورد بررسی قرار داده‌اند.

312- الحج والعمرة ومعرفة الحرمین الشریفین‌

علی الافتخاری الگلپایگانی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 280 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر برای شناخت حج و عمره از دیدگاه‌های مختلف به تحقیق و بررسی پرداخته و احکام، فضائل، تاریخ، اماکن و آثار آن دو را تبیین کرده است.

313- الحقیقة کماهی‌

جعفرالهادی، 64 صفحه، جیبی.
در کتاب حاضر حقایقی از عقائد شیعه به صورت اجمال آمده است که هدف از آن روشنگری و رفع شبهات وارده است.

314- الخاتمیّة فی الکتاب والسنّة والعقل الصریح‌

جعفر السبحانی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 94 صفحه، جیبی.
امّت اسلامی از همان ابتدا تا کنون، بر این اعتقادند که پیامبرشان، آخرین پیامبر و دین آنان خاتم ادیان الهی است و برای تمام زمان‌ها و مکان‌هاست.
درباره این اعتقاد، شبهاتی از سوی مستشرقان مطرح شده است.
این شبهات برخی اصل مسأله را انکار می‌کنند و بعضی دیگر اعتراض‌شان به شیعه است که با وجود کتاب علی و مصحف فاطمه علیهما السلام

ص: 170
و روایات ائمه اطهار علیهم السلام چگونه تشیّع ادّعای ختم نبوت می‌کند؟ کتاب حاضر، هر دو نوع شبهه را با کتاب و سنّت و عقل، جواب کافی داده است.

315- الرّدالوجیز علی کتاب «للَّه ثم للتاریخ»

الشیخ علی آل محسن، رقعی.
کتاب حاضر جوابیه‌ای مختصر بر کتاب «للَّه ثم للتاریخ» می‌باشد.
مؤلف پس از تألیف کتاب مفصلی با نام (للَّه وللحقیقه) پاسخ به اراجیف آن مؤلف ساختگی و دروغ پرداز داده است و این کتاب را به درخواست دوستانش به طور خلاصه نوشته است.

316- الرد علی الفتاوی المتطرفة فی خطبة الجمعة للشیخ صلاح البدیر فی المسجد النبوی الشریف لموسم الحج- سنة 1422 هجریة

علی الکورانی، بی‌جا، نشر مشعر، بی‌تا، 160 صفحه، رقعی.
این اثر در رد تُرّهاتی است که در خطبه‌های نماز جمعه مسجدالنبی در موسم حج سال 1422 قمری مطرح شده و خطیب، شیعیان را به شرک و گمراهی متهم نموده و برخلاف برخی از احکامی که همه مسلمانان بر آن اجماع و اتفاق دارند سخن رانده است.
مؤلف رساله ابتدا متن خطبه‌ها را آورده آنگاه به نقد آن پرداخته است. عناوین دهگانه رساله به ترتیب عبارت است از:
1- معنی الاحداث فی المدینة المنورة.
2- زعم الخطیب ان زیارة قبر النبی صلی الله علیه و آله غیر مستحبة.

ص: 171
3- زعمه ان المشی لزیارة النبی صلی الله علیه و آله حرام.
4- زعمه ان تکرار زیارة قبر النبی صلی الله علیه و آله حرام.
5- زعمه ان التوسل بالنبی صلی الله علیه و آله شرک باللَّه.
6- زعمه ان الدعاء عند قبر النبی صلی الله علیه و آله وسیلة للشرک.
7- زعمه ان مراسم احترام قبر النبی صلی الله علیه و آله بدعة.
8- زعم [ابن تیمیة] ان القبة النبویة الشریفه بدعة یجب هدمها ویجب اخراج قبر النبی صلی الله علیه و آله من المسجد.
9- تحریمهم التبرک باماکن النبی وآله وآثارهم.
10- الرد علی نهی البدیری عن زیارة عالم المدینة المنورة.

317- الرُّدود المحکمة

علی آل محسن، تهران، نشر مشعر، 1427 ق، 132 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر جوابیه‌ای است متقن از طرف محقق وارسته شیخ علی آل محسن در ردّ مقالاتی مانند: تقیه چیست، ناصبی کیست، تحریف قرآن و ... که به‌عنوان ویژه نامه همراه با روزنامه المدینه چاپ عربستان سعودی در سال 1425 منتشر شده است و جواب‌هایی متین و مستدل به این شبهات داده است که قابل استفاده می‌باشد.

318- الزواج المؤقّت فی الإسلام‌

مرتضی عسکری، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 79 صفحه، جیبی.
این کتاب نهمین شماره از سلسله «علی مائدة الکتاب والسنّة» به زبان عربی و با استناد به معتبرترین کتاب‌های اهل سنت است. این اثر

ص: 172
در موضوعات: متعه در مصادر مکتب خلفا، ازدواج موقت در فقه امامیه، نکاح متعه در قرآن کریم، در سنت پیامبر صلی الله علیه و آله، مسأله حرام کردن متعه در عهد خلفا و کسانی که به حرمت آن قائلند، مسأله نسخ حکم جواز و اتباع خلفا و ... بحث می‌کند و پاسخ مناسبی به شایعات دشمنان اسلام بر ضدّ تشیّع و اسلام راستین است.

319- الزیارة

عبدالحسین الأمینی، تهیه: محمّد الحسّون، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 263 صفحه، رقعی.
زیارت اهل بیت علیهم السلام و اصحاب و تابعین پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و نیز انتقال جنازه أموات به اماکن غیر از محلّ وفات از جمله مسائلی است که مرحوم علامه امینی، به بررسی استدلال مخالفان و اثبات نظر شیعه پرداخته است. تهیه کننده این مجموعه، این دو مسأله را به خاطر اهمیّت آنها، از «الغدیر» تفکیک و به صورت مستقل ارائه نموده است.

320- السجود علی الأرض‌

علی الأحمدی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 145 صفحه، جیبی.
سجده یکی از ارکان نماز، از نظر تمام مذاهب اسلامی است ولی نقطه مورد اختلاف میان آنان، چیزی است که می‌توان بر آن سجده کرد؛ از نظر شیعه سجده بر خاک، سنگ و آنچه از زمین می‌روید، به شرط آنکه مأکول و ملبوس نباشد، صحیح است، ولی در دیگر مذاهب، سجده بر هر چیز جایز است. مؤلّف محترم در این کتاب به اثبات نظر اهل بیت علیهم السلام در این زمینه پرداخته است.

ص: 173

321- الشفاعة فی الکتاب والسنّة

جعفر سبحانی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 110 صفحه، رقعی.
شفاعت به استناد آیات و روایات، از ضروریات مکتب تشیّع شمرده می‌شود، ولی چنین نیست که هرکس بتواند با اتّکای به آن، از عمل به مسؤولیت‌های مذهبی سرباززند، بلکه دارای حدود و شرایطی است که با توجّه به آنها، آثار سازنده‌اش آشکار می‌گردد و همین مطلب موضوع این کتاب ارزشمند است.

322- الشیعة فی موکب التأریخ‌

جعفر السبحانی، قم، نشر مشعر، 1413 ق، 140 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر، تلاشی است مستند برای اثبات این که تشیع جز استمرار رهبری رسول اللَّه صلی الله علیه و آله نیست. بنا بر این برای تشیع، تاریخی پیدا نمی‌کنیم مگر تاریخ صدر اسلام و منشأیی نمی‌یابیم جز فرمایش جناب رسول اللَّه صلی الله علیه و آله.

323- الصحابی وعدالته‌

السید مرتضی العسکری، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 31 صفحه، جیبی.
«صحابی»، از دیدگاه اهل سنّت و شیعه، از دو تعریف جداگانه برخوردار است و نیز معیار عدالت در این دو مذهب متفاوت است، ولی آیا کدام یک از این دو دیدگاه می‌تواند با ملاک‌های قرآنی و روایی منطبق باشد؟ سؤالی است که این کتاب با بیانی فشرده و در عین حال رسا به پاسخ آن می‌پردازد.

ص: 174

324- الصحیفة السجادیة للإمام علی بن الحسین علیهما السلام‌

نعمان النصری، قم، نشر مشعر، 1419 ق، 319 صفحه، جیبی.
صحیفه سجادیه که از آن با تعابیری چون «اخْت القرآن» و «زبور آل محمد» یاد شده است، مجموعه دعاهایی است که از امام سجاد علیه السلام وارد شده است و آیة اللَّه شهید سید محمدباقر صدر در مقدّمه کتاب، از آن به عنوان تجسّم روح عبودیّت و اخلاص، مشعل هدایت انسان‌ها در گذر زمان و میراث بی رقیب خاندان علوی یاد کرده است.

325- الصلاة علی محمد و آل محمد

سید مرتضی عسکری، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 22 صفحه، جیبی.
این جزوه سومین سلسله از سریِ «علی مائدة الکتاب والسنة» از علامه عسکری است که از مآخذ و مصادر اهل‌سنت فراهم آمده تا گامی در مسیر وحدت فرهنگی، ملی و اسلامی باشد. این جزوه درباره صلوات، دو نکته را مدّ نظر دارد:
الف) فضل‌الصلاة علی‌النبی صلی الله علیه و آله،
ب) کیفیة الصلاة علی‌النبی صلی الله علیه و آله.

326- الصّوارم المهرقة فی نقد الصّواعق المحرقة

قاضی نوراللَّه تستری، تهران، نشر مشعر، 1427 ق، 587 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر یک کتاب کلامی می‌باشد که در موضوع امامت و خلافت بحث می‌کند که مؤلف آنرا در جواب کتاب (الصواعق المحرقه)

ص: 175
تألیف ابن حجر هیتمی نگاشته است هر چند به تمام آنچه در آن کتاب آمده است جواب نداده بلکه به یک مسئله اساسی که مبحث خلافت ابابکر است پرداخته که در حقیقت ردّ بر کل کتاب می‌باشد. و در اول کتاب رساله فیض‌الاله فی ترجمة القاضی نوراللَّه رحمه الله آورده شده که قابل استفاده می‌باشد.

327- العبادة حدّها و مفهومها

جعفر سبحانی، قم، نشر مشعر، 1416 ق، 64 صفحه، جیبی.
عبادت، عملی است که باید از روی خلوص و برای تقرّب به پروردگار جهانیان انجام پذیرد، ولی گاهی بعضی اعمال مانند بوسیدن ضریح پیامبران و امامان علیهم السلام که شیعه از روی علاقه انجام می‌دهد از سوی بعضی از مسلمانان عبادت غیر خدا و شرک تلقّی می‌شود.
کتاب حاضر با بیان مفهوم و حدود عبادت، به ردّ این اتّهام بی‌اساس می‌پردازد.

328- العربیة المعاصرة فی‌التحدّث والمحادثة

محمد الحیدری، قم، نشر مشعر، 1374، 559 صفحه، وزیری.
کتاب‌های بسیاری در آموزش زبان عربی به نگارش در آمده است. کتاب حاضر، تلاشی دیگر در این زمینه است.
این کتاب از چهار بخش اصلی و ده درس تشکیل شده است.
بخش سوم این کتاب، در باره مسائل عقلی و اعتقادی است. بیش‌تر این

ص: 176
مباحث، مطالبی است که هر فرد مسلمان در سفر حج، به هنگام معاشرت با برادران دینی اش نیاز دارد.

329- الفوائد الثمینة

(من کتاب اخبار المدینة)
سیّدمحمدرضا حسینی جلالی، تحقیق: عبداللَّه غفرانی، تهران، نشرمشعر، 1386، 152 صفحه، رقعی.
یکی از چیزهایی که برهرامتی لازم است، حفظ آثار و تاریخ گذشتگان است و هم ثبت وقایع زمان خویش برای استفاده ملّت‌های آینده؛ زیرا تاریخ همیشه درس‌ها و عبرت‌های خوبی برای بشر داشته است. کتاب حاضر نکات قابل ملاحظه‌ای را از صدر اسلام، به رشته تحریر در آورده که برای محققین در خور دقت و توجّه است. از موضوعات مهمّ مطرح شده دراین کتاب، تاریخ خلفا می‌باشد.

330- المحاورات الیومیة فی موسم الحج‌

خادمعلی سالاریان و سیدجواد رجائی، قم، نشر مشعر، 1376، 96 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر، گفت وگوهای لازم برای یک حاجی در ایام حج را در بردارد. مضامین این گفت‌وگوها، معمولی و اعتقادی و سیاسی است که به دو صورت عربی فصیح و لهجه عامیانه تدوین شده است.

331- المساجد والأماکن الأثریّة، المجهولة لزائر المدینة المنوّرة

عبدالرحمن خویلد، قم، نشر مشعر، 1420 ق، 96 ص، رقعی.

ص: 177
کتاب حاضر به معرّفی مجموعه‌ای از مساجد و اماکن تاریخی این شهر مقدّس می‌پردازد.

332- المصحَف فی الروایات والآثار

السیّد مرتضی العسکری، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 24 صفحه، جیبی.
مُصْحَف، همان قرآن کریم است، یا قرآن به ضمیمه شأن نزول و تفسیر آن؟ و آیا مصحف فاطمه زهرا علیها السلام یکی از این دو بوده؟ این‌ها پرسش‌هایی است که پاسخ آنها در این کتاب، به طور مستدل داده شده است.

333- المناسک المصوّرة للعمرة المفردة

مناسک مصوّر عمره مفرده، تعریب: محمّد عبدالمنعم الخاقانی، قم، نشر مشعر، 1372، 132 صفحه، پالتویی.

334- الوهابیون والبیوت المرفوعة

محمد علی بن حسن الهمدانی السنقری، تحقیق: لجنة من العلماء، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 128 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر در سه بخش، با مطالبی مستدل، عقیده غیر اسلامی وهابی‌ها را تبیین کرده است. ابتدا ثابت می‌کند که دعا و استعانت از غیر، شرک نیست. آن‌گاه نشان می‌دهد که اولیای الهی دارای مقام شفاعت‌اند، چه در این دنیا باشند و چه نباشند و سپس دلایل گوناگونی از کتاب و سنّت و اجماع مسلمانان بر وقوع استشفاع وتوسل می‌آورد.

ص: 178

335- الوهابیة دعاوی و ردود

نجم الدین الطبسی، قم، نشر مشعر، 1420 ق، 271 صفحه، وزیری.
تبلیغات وهابی‌گری، که جهان اسلام و به‌ویژه بلاد شام از سال 698 ق. دچار آن شد، علمای اسلام را به مقابله و پاسخ‌گویی در قالب سخنرانی‌ها و تألیفات ارزشمندی واداشت و این کتاب که مجموعه سخنرانی مؤلّف است به نوبه خویش اقدامی در این جهت به حساب می‌آید.

336- الوهابیة وأصول الاعتقاد

محمدجواد بلاغی، تهیه: محمد علی حکیم، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 74 صفحه، جیبی.
کتاب حاضر پاسخی است مستند به آیات و روایات، به «عبداللَّه بن بلهید» قاضی القضاة حجاز که بعضی مسائل مورد اعتقاد و عمل شیعه را زیر سؤال برده و بر اساس آن فتوا داده است.
فصل‌های پنجگانه این کتاب به ترتیب عبارتند از: توحید اللَّه فی العباده، توحید اللَّه فی الأفعال، البناء علی القبور، الصلاة عند القبور و إیقاد السُرج علیها، فی الذبائح والنذور.

337- أسرار الحج فی حوار بین الإمام زین العابدین علیه السلام والشّبلی‌

[جمعی از نویسندگان] قم، نشر مشعر، بی‌تا، 15 صفحه، جیبی.
کتاب حاضر که تبیین اسرار حج در بیان حضرت سید الساجدین علیه السلام

ص: 179
است، برای فراگیری و آشنایی با همین اسرار و معارف تدوین گردیده است.

338- أضواء علی عقائد الشیعة الإمامیّة وتاریخهم‌

جعفر السبحانی، قم، نشر مشعر، 1421 ق. 774 صفحه، وزیری.
بسیاری از نویسندگان قدیم و جدید بر این باورند که: تشیع مانند سایر مذاهب اسلامی ساخته و پرداخته درگیری‌های سیاسی است. و حال‌آنکه گروه دیگری معتقدند که مذهب تشیع نتیجه بحث کلامی و فکری است. مطالعه کننده کتاب، این حقیقت را به‌روشنی در می‌یابد که پایه و اساس تشیع همان امتداد حقیقی تفکر و عقیده اصیل اسلامی است.

339- أُکذوبة تحریف القرآن بین‌الشیعة والسنّة

رسول جعفریان، قم، نشر مشعر، 1413 ق، 139 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر، به طور مستند، روایات و اقوال تحریف قرآن را آورده و عالمانه نقد و بررسی کرده و تحریف ناپذیری قرآن را به اثبات رسانده است.

340- برکات ارض الوحی‌

محمد محمدی ری‌شهری، تعریب: جواد علی کسّار، تهران، نشر مشعر، 1423، 166 صفحه، پالتویی.
«بَرکات أرض الوحی» مجموعه‌ای از خاطرات شیرین و

ص: 180
مشاهدات جالب و آموزنده‌ای از برکات و کرامات سرزمین وحی است.
مؤلف ارجمند کتاب به دلیل مسؤولیت خود و ارتباط با زائران خانه خدا به گزارش‌های فراوانی از کرامات این سرزمین مقدس دست یافته که بخشی از آن را در این مجموعه گرد آورده است. این اثر در بخش کتب فارسی با تفصیل بیشتری معرفی شد.

341- بقیع الغرقد فی دراسة شاملة

محمد أمین الأمینی، تهران، نشرمشعر، 1386، 480 صفحه، وزیری.
طبیعی است هر جامعه‌ای نسبت به حفظ آثار و تمدن گذشتگان خود حسّاس می‌باشد. در صورتی که این آثار و تمدن به عقاید و مذهب آن‌ها برگردد، سعی و تلاش آن‌ها در حفظ ونگهداری آن چند برابر می‌گردد. بقیع نیز از جمله مکان‌هایی است که یادآور تاریخ و تمدن اسلامی است. مؤلف محترم با بررسی تاریخ بقیع و افرادی که در آن دفن شده‌اند، سعی در زنده نگه داشتن این میراث غنی و تمدّن اسلامی- شیعی دارد.

342- تحفة الکرام فی تاریخ مکة و بیت اللَّه الحرام‌

سید محمد مهدی بحرالعلوم، تهران، نشر مشعر، 1425 ق، 344 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر شرح تاریخ بنای کعبه و اماکن مسجدالحرام و مکه مکرمه و مواقف می‌باشد که علامه بحرالعلوم این کتاب را احتمالًا در آن دو سالی که در مکه معظمه اقامت کرده برای تعیین حدود مواقف حج به رشته تحریر در آورده است.

ص: 181

343- ثلاث رسائل فی الحج والعمرة

الشهید الثانی، زین الدین بن علی العاملی، تحقیق: رضا مختاری، قم، نشر مشعر، 1378، 87 صفحه، رقعی.
شهید ثانی از معدود عالمان موفّقی است که در مدّت کوتاه عمر پر بارش، آثار ارزنده‌ای از خود به یادگار گذاشت، شمار تألیفات این عالم فرزانه به حدود 70 کتاب و چهل رساله در موضوعات مختلف می‌رسد؛ از جمله آنها، این اثر ارزشمند است که در آن ابعاد فقهی و عرفانی حج و عمره، به صورت مختصر و رسا مطرح گردیده است.

344- حجّ الأنبیاء والأئمّة

[جمعی از نویسندگان] قم، نشر مشعر، 1416 ق، 544 صفحه، وزیری.
کعبه در طول تاریخ، زیارتگاه خدا باوران و در پیشاپیش آنها، پیامبران و سپس امامان معصوم علیهم السلام بوده است و این کتاب شامل مجموعه اخبار و احادیثی است که در مورد حج این پیشوایان به‌حق، وارد شده و از کتب و مصادر شیعه و سنی بهره گرفته است.

345- حواراتٌ حول شؤون الحج خاصّ لمسؤولی قوافل الحج والعمرة ومساعدیهم‌

خادمعلی سالاریان و سید جواد رجائی، قم، نشر مشعر، 1375، 90 صفحه، پالتویی.
آشنایی با زبان و گفتگوی عربی، موفقیّت مدیران کاروان‌ها و دیگر

ص: 182
عوامل اجرایی و خدماتی را به میزان بسیاری افزایش می‌دهد. در این‌باره کلاس‌های آموزش زبان عربی، برای مدیران و معاونان حج، در سال 73 در دفتر حج خراسان برگزار گردید و کتاب حاضر دروس تدریس شده این کلاس‌ها است.

346- دراسة حول الجبر والتفویض والقضاء والقدر

سید مرتضی العسکری، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 24 صفحه، جیبی.
در این کتاب، مسأله قضا و قدر، تجزیه و تحلیل شده و حقّانیت نظر شیعه (أمرٌ بین الأمرین) به اثبات رسیده است.

347- دفاع عن الحقیقة

جعفر السبحانی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 84 صفحه، جیبی.
در این رساله کوتاه به برخی از فتاوای «ابن جبرین» اشاره و پاسخ گفته شده است و در حقیقت نمونه‌ای از ستمی که بر شیعه رفته است ارائه گردیده است. برخی از عناوین کتاب عبارتند از: ما هو میزان التوحید والشرک؟ العلم بالغیب فی الکتاب العزیز، عدالة الصحابة فی الذکر الحکیم، الصحابة فی السنة النبویة.

348- دفع الشبهة عن الرسول صلی الله علیه و آله والرسالة

الحُصینی الدّمشقی، ابو بکر بن محمّد، تحقیق: جماعة من العلماء، قم، نشر مشعر، 1418 ق، 256 صفحه، وزیری.
تبلیغات گسترده‌ای که تحت پوشش طرفداری از مذهب حنبلی،

ص: 183
از عقاید خرافی «ابن تیمیّه» در عصر مؤلّف رواج داشته و مردم عوام و احیاناً طیفی از افراد کم‌مایه را تحت تأثیر قرار می‌داده، انگیزه تألیف این کتاب است. مؤلّف در این کتاب با دلایلی متّکی بر قرآن و سنّت، به نقد نقطه نظرهای گمراه‌کننده او پرداخته است.

349- دلیل الحجّاج المصوّر

راهنمای مصوّر حجّاج، تعریب: محمّد حسن تبرائیان، قم، نشر مشعر، 1416 ق، 108 صفحه رقعی.
این کتاب راهنمای خوبی برای زائران عرب زبان می‌باشد.

350- دلیل المرشدین إلی الحقّ الیقین‌

جعفر سبحانی، قم، نشر مشعر، 1426 ق، 563 صفحه، وزیری.
نویسنده محترم که خود از علما و محققین طراز اول شیعه به شمار می‌آید، جهت تقریب مذاهب، وحدت هر چه بیشتر بین مذاهب اسلامی و روشن شدن افکار عمومی مسلمانان، بعضی از موضوعات مهمّی که موجب اختلاف و تفرقه بین مسلمین بود را مورد بررسی محققانه قرار داده است. این کتاب به فارسی نیز ترجمه شده است (ر. ک: سیمای شیعه).
اهمّ موضوعات به شرح ذیل است:
- شیعه و چگونگی پیدایش آن؛
- معیار توحید و شرک در پرستش؛
- زیارت قبور؛
- امامت نزد شیعه و اهل سنت و ...

ص: 184

351- دور الشیعة فی بناء الحضارة الإسلامیة

جعفرالسبحانی، قم، نشر مشعر، 1413 ق. 144 صفحه، رقعی.
زندگی بشر، تمدن‌های بسیاری را به چشم دیده است، تمدن چین و مصر و بابل و یونان و روم و ایران و ... از تمدن‌های بزرگ بشرند، اما هیچ تمدّنی به پای تمدّن اسلامی نمی‌رسد؛ زیرا، این تمدن، در گسترش علوم و فنون و ... اهتمام فراوان کرده است.
کتاب حاضر، به طور مستدل، نقش شیعه و دانشمندان آن را در پیشرفت فرهنگ و ادب و علوم و فنون تمدن اسلامی بیان کرده است.

352- رسالة فی ردّ مذهب الوهابیّة

السید محمد العصّار، تحقیق: الشیخ نُعمان النّصری، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 1420 ق، 190 صفحه، رقعی.
مؤلّف در این رساله با بیانی علمی و با استفاده از آیات و روایات، به ردّ مذهب وهابیّت می‌پردازد و در این راستا برداشت‌های خاص وهابیون را از مفاهیمی چون توحید، شرک و شفاعت به نقد و بررسی می‌نشیند و سرانجام دیدگاه واقعی اسلام را درباره آنها بیان می‌کند.

353- رؤیة اللَّه فی ضوء الکتاب والسنة والعقل الصریح‌

جعفر السبحانی، بی‌جا، نشر مشعر، بی‌تا، 136 صفحه، رقعی.
رؤیت خداوند، هماره معرکه آراء بوده و هست؛ در تفسیر و توضیح مفهوم رؤیت خداوند، این کتاب با استفاده و استناد به قرآن

ص: 185
کریم و سنت و عقل فراهم آمده و اهم عناوین آن عبارتند از:
1- حقیقة التجسیم والتشبیه والجهة والرؤیة.
2- الرؤیة فی منطق الطم والعقل.
3- موقف ذکر الحکیم من امر الرؤیة.
4- دراسة أدلة النافین.
5- دراسة ادلة المثبتین.
6- رؤیة اللَّه فی الأحادیث النبویة.
7- الرؤیة القلبیة.
مؤلف محترم در پایان رساله نتیجه می‌گیرد که نفی رؤیت، شعار ائمه اهل‌بیت علیهم السلام است.

354- سبع مسائل فقهیّة

جعفر السبحانی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 128 صفحه، رقعی.
مؤلّف با تحقیق و پژوهش در مورد هفت مسأله اختلافی میان شیعه و اهل سنّت، کوشیده است تا به کشف احکام واقعی آنها نزدیک شود و به این اختلاف نظریه‌ها پایان دهد.

355- سلامة القرآن من التحریف وتفنید الإفتراءات علی الشیعة الإمامیة

فتح اللَّه المحمدی (نجارزادگان)، قم، نشر مشعر، 1424 ق، 758 صفحه، وزیری.
این کتاب در دو بخش تنظیم شده است:
در بخش اول، با بررسی آیات و روایات و اقوال علماء شیعه اثبات می‌کند که قرآن به‌هیچ وجه تحریف نشده است و در بخش دوم آرای

ص: 186
دکتر ناصر بن علی قفاری، احسان الهی‌ظهیر، محمد مال‌اللَّه و دیگران و کتاب‌های آنان را نقدی عالمانه می‌کند.

356- شفاء السِّقام فی زیارة خیر الأنام‌

السُّبکی، تقی‌الدین، قم، نشر مشعر، 1419 ق، 432 صفحه، وزیری.
این کتاب در ابواب ده‌گانه زیر، شبهه عدم مشروعیّت زیارت را پاسخ گفته است:
1- احادیثی که درباره زیارت آمده است.
2- احادیثی که دلالت بر زیارت دارد، گرچه لفظ زیارت در آنها به صراحت نیامده است.
3- آنچه درباره سفرهای زیارتی آمده است.
4- سخنان دانشمندان درباره استحباب زیارت.
5- اثبات اینکه زیارت موجب تقرب الی اللَّه است.
6- سفر به خاطر زیارت، موجب تقرب الی اللَّه است.
7- دفاع از شبهات.
8- در توسل و استغاثه.
9- زندگی ائمه.
10- در شفاعت.

357- صحبة الرسول صلی الله علیه و آله بین المنقول و المعقول‌

محمد علی نجفی، تهران، نشر معشر، 1383، 144 صفحه، پالتویی.
نویسنده محترم این کتاب را در جواب کسانی که علیه صحابه

ص: 187
مطالب نوشته بودند، نگاشته است. وی کوشیده تا اهمّ شبهات درباره صحابه را پاسخ دهد. همچنین، صحابه و افعال آن‌ها در مقاطع مختلف زندگانی پیامبر صلی الله علیه و آله مورد ارزیابی قرار گرفته است.

358- صیانة الآثار الإسلامیة

جعفر السبحانی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 87 صفحه، رقعی.
آثار اسلامی، نشانگر هویّت پر افتخار گذشته ماست و هرگونه تردیدی را در مورد اصالت و قدمت تمدّن اسلامی، تخریب آنها، نتیجه معکوس به بار خواهد آورد. کتاب حاضر، در فصل‌های چهار گانه خود به مسائل مهمّی در این راستا پرداخته است.

359- ظاهرة الافتراء علی الشیعة عبر التاریخ‌

جعفر السبحانی. بی‌جا، نشر مشعر، بی‌تا، 80 صفحه، جیبی.
کتاب حاضر به برخی از افترائاتی که در طول تاریخ به شیعه نسبت داده شده پاسخ گفته است. عمده مباحث کتاب در پاسخ به کسانی است که یهود را با شیعه مقایسه کرده‌اند و معتقدات شیعه و یهود را همانند هم دانسته‌اند!

360- ظاهرة التحریف فی التراث الإسلامی‌

جعفر السبحانی. بی‌جا، نشر مشعر، بی‌تا، 80 صفحه، جیبی.
اثر حاضر، نمونه‌هایی از تحریف در کتب حدیث و تاریخ و غیره را

ص: 188
با مقایسه چاپ‌های قدیم و جدید آنها ارائه کرده است.
فهرست برخی از عناوین آن تحریفات عبارتند از:
تفسیر طبری و تحریف حدیث «یوم الدار»، کتاب «حیاة محمد» و تحریف حدیث «یوم الدار»، فتوحات مکیه و حذف نام‌های ائمه اطهار علیهم السلام از آن، صحیح بخاری و تحریف حدیث «وهو ولیکم بعدی»، صحیح مسلم و تحریف حدیث «خیر نساء العالمین أربع»، صحیح مسلم وتحریف حدیث «المهدی وهو من ولد فاطمة»، و ...

361- عصمة الأنبیاء والرسل‌

سید مرتضی العسکری، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 80 صفحه، جیبی.
از دید شیعه، تمامی انبیا، از آدم تا خاتم علیهم السلام معصوم بوده‌اند. بر این مطلب، آیات و روایات بسیاری دلالت می‌کند. با این وجود، در قرآن آیاتی مشاهده می‌شود که ظاهر آنها، لغزش انبیاست. در جوامع روایی نیز، روایاتی بر معصوم نبودن انبیا و اوصیا وجود دارد.
کتاب حاضر، به بررسی آیات و روایات پرداخته و با پژوهشی منتقدانه، ضعف آن روایات و معنای حقیقی آیات را روشن کرده است.

362- عمدة عیون صحاح الأخبار

حافظ ابن البطرق، تحقیق: الشیخ مالک المحمودی والشیخ ابراهیم البهادری، قم، نشر مشعر، 1412 ه. ق، 570 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر، اخبار صحیح اهل سنت مبنی بر مکانت و والایی

ص: 189
حضرت علی علیه السلام را از صحاح و سنن و مسانید آن‌ها به طور بدیعی جمع‌آوری کرده است و منبع جامعی در این باره است.

363- عید الغدیر فی الإسلام والتتویج والقُرُبات یوم الغدیر

عبدالحسین الأمینی، تهیه: فارس تبریزیان، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 128 صفحه، جیبی.
روز غدیر خم که شیعه آن را عیدی بزرگ تلقّی می‌کند، از جمله مسائلی است که تحت تأثیر تعصّبات مذهبی از سوی مخالفان بدعت شمرده شده و گروهی پا فراتر نهاده و به مباح بودن خون شیعه، به خاطر این عقیده، فتوا داده‌اند. از این رو مرحوم علامه در این زمینه به دفاع از شیعه پرداخته و این اتّهامات، از «الغدیر» تفکیک و به خاطر اهمیّت آن، جداگانه چاپ شده است.

364- غدیریّات‌

عبدالحسین الأمینی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 175 صفحه، جیبی.
بازتاب مسأله ولایت امیر مؤمنان علیه السلام در اشعار عرب، از همان لحظه طرح آن در غدیر توسّط پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و ادامه آن تا قرن یازدهم به وسیله 105 شاعر عرب، مطلبی است که بخش غدیریات کتاب ارزشمند «الغدیر» را تشکیل می‌دهد و اینک در این مجموعه به صورت مستقل ارائه شده است.

ص: 190

365- فصل الخطاب من کتاب اللَّه وحدیث الرسول وکلام العلماء فی مذهب ابن عبدالوهّاب‌

سلیمان بن عبدالوهاب، تحقیق: لجنة من العلماء، قم، نشر مشعر، 176 صفحه، وزیری.
پس از ظهور فرقه وهابیت، نخستین کسانی که به ردّ این مذهب ساختگی پرداختند، پدر و برادر خود بنیانگذار وهابیت بودند. آنان، قبل از ظهور و گسترش وهابیت، به مخالفت شدید با آن پرداختند و سستی و نادرستی تفکرات و عقاید محمّد بن عبدالوهاب را نمایاندند.
این کتاب، در روشنی اذهان مسلمانان، تأثیر زیادی داشته و بسیاری را از وهابیت روی‌گردان کرده است. وهابی‌ها، خود را پیرو مذهب حنبلی می‌دانند و چون نویسنده این کتاب یکی از بزرگان حنابله است، اهمیت آن دو چندان می‌شود.
مؤلّف، از دید یک فقیه حنبلی، مسائلی مانند تکفیر و توسّل و شرک را تبیین کرده و جواب شبهات ابن‌تیمیه و ابن‌قیم و برادرش محمّد بن عبدالوهاب را داده است.

آینه آثار (فهرست آثار منتشر شده بعثه) ؛ ؛ ص190

366- فی ظلال التوحید، دراسة مُبسّطة حول التوحید والشرک وتحدید معالمهما

جعفر السبحانی، قم، نشر مشعر، 1421 ق. 712 صفحه، وزیری.
مؤلف محترم، بحث جامع و کاملی در رابطه با توحید و شرک در این کتاب ارائه داده و با توجه به اهمیت دادن مسلمانان به مسأله توحید

ص: 191
از صدر اسلام تاکنون حدود و ثغور شرک و مصادیق آنها را در این کتاب به‌نحو شایسته و بایسته پیاده کرده است.

367- قاموس الحرمین الشریفین‌

محمد رضا نعمتی، قم، نشر مشعر، 1418 ق. 291 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر برای شرح و توضیح اعمال و مناسک و اماکن واقع در مدینه و مکه به نگارش در آمده تا هرنوع آگاهی را در باره سفر حج به آسانی در اختیار خواننده قرار دهد.
در این کتاب اصطلاحات و اسامی به ترتیب الفبا نوشته شده تا دسترسی به آنها آسان باشد. در پایان، فهرست آیات، روایات، منابع و موضوعات کتاب نیز به دست داده شده است.

368- قدسیة الحرم وامنه‌

عبداللَّه جوادی آملی، قم، نشرمشعر، 1408 ه. ق، 44 صفحه، رقعی.
در این کتاب با توجه به اهمّیت وحدت اسلامی، این موضوع با آیات مربوط به آن و به طور مستدل، مورد بررسی قرار گرفته است و در بخش دیگری ازکتاب، درباره قداست کعبه و امنیّت حرم سخن به میان آمده است. این کتاب بعد از واقعه خونین 1366 شمسی که در آن عدّه‌ای از حجّاج به خاک و خون کشیده شدند، نگاشته شده است.

369- کنت أمیریّاً

محمّد عبدالمحسن آل الشیخ، قم، نشرمشعر، 1386، 64 صفحه، جیبی.

ص: 192
این کتاب ارزشمند، داستان مردی است که بعد از این که در دوران جوانی، درسایه ظلمت و نادانی و دوری از حق، مدّتی را سپری کرد، خداوند متعال با نعمت هدایت، راه حق و حقیقت را بر روی وی گشود.

370- للَّه‌و للحقیقة، ردّ علی کتاب «للَّه ثمّ للتاریخ»

علی آل‌محسن، تهران، نشر مشعر، 1424 ق، 717 صفحه، وزیری.
کتابی که چند سال پیش با عنوان «للَّه ثم للتاریخ»: کشف الاسرار وتبرئة الأئمة الأطهار» از نویسنده‌ای با نام مستعار سیدحسین موسوی چاپ شده و در آن برخی شبهات و شکوک در خصوص تاریخ شیعه و عقاید و احکام از نظر آنان مطرح شده است، نویسنده ضمن بررسی دقیق و موشکافانه مدعیات مطرح شده در کتاب، با مراجعه به متون و منابع اصیل و مورد وثوق، حقیقت را در باب هریک از آنها مطرح می‌کند.
اتقان در تحلیل عمیق مطالب و استنتاج منطقی و یکدستی ارجاعات، از ویژگی‌های این کتاب است. در این اثر که به عنوان کتاب سال شناخته شد به پندارهای نویسنده کتاب «للَّه ثم للتاریخ» درباره انتساب شیعه به اهل‌بیت علیهم السلام و نقش عناصر بیگانه در تکون تشیع و مسأله انتظار پاسخ داده شده است.

371- لماذا الاختلاف فی الوضوء

سید علی شهرستانی، تهران، نشر مشعر، 1426 ق، 102 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر بحث نسبتاً مبسوطی درباره وضو و سرّ اختلاف بین مسلمین در چگونگی وضوی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله را در بر دارد.

ص: 193

372- مرجعیة أهل البیت علیهم السلام‌

ابراهیم امینی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 32 صفحه، جیبی.
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله برای هدایت و رهبری امّت در تمام زمینه‌های سیاسی، اجتماعی و دینی، برانگیخته شد و او به خاطر نیاز دائمی جامعه به رهبر، در همه زمان‌ها و زمینه‌ها، اهل بیت خویش را که شایستگی کامل داشتند، به عنوان پیشوایان پس از خویش، به جامعه شناساند. از آنجا که انگیزه مؤلّف، بررسی مرجعیت و رهبری دینی اهل‌بیت علیهم السلام بوده، در این کتاب تنها به تبیین این مسأله پرداخته است.

373- مسائل خلافیة والرأی الحق فیها

علی آل محسن، تهران، نشر مشعر، 1424 ق، 308 صفحه، وزیری.
وجود مسائل اختلافی بین شیعه و سنی جای انکار نیست و همه کسانی که به دور از تعصب در پی یافتن رأی درست و مذهب حق‌اند، مشتاقانه جویای پاسخ‌های درستی هستند که حقیقت را برای آنان کشف کند. کتاب حاضر با این رویکرد در هفت فصل و با این عناوین تدوین شده است:
1- پیشوایان دوازده‌گانه کیانند؟
2- چه چیزی صحت خلافت ابی‌بکر را توجیه می‌کند؟
3- چرا اهل سنت به اهل بیت علیهم السلام تمسک نمی‌جویند؟
4- چرا مذاهب اهل سنت چهار تاست؟
5- نزد اهل سنّت کدامیک از شعائر اسلامی صحیح باقی مانده است؟

ص: 194
6- پیشوای مسلمانان در عصر حاضر کیست؟
7- فرقه ناجیه کدام فرقه است؟

374- مع الدکتور السّالوس فی آیة التطهیر

السید علی الحسینی المیلانی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 132 صفحه، رقعی.
دلالت آیه 133 سوره احزاب بر عصمت اصحاب کساء و عدم شمول آن نسبت به همسران پیامبر خدا صلی الله علیه و آله، موضوعی است که مورد نقد و مناقشه «دکتر سالوس» و هم فکران او قرار گرفته و مؤلّف این کتاب با دلایل محکم به اثبات نظریه شیعه و ردّ دکتر می‌پردازد.

375- مع الشیعة الإمامیّة فی عقائدهم‌

جعفر السبحانی، قم، نشر مشعر، 1413 ق. 216 صفحه، رقعی.
برای آگاهی از اعتقادات پیروان هر مذهب، باید به جای اعتماد به نوشتار و گفتار مخالفان آنها که موجب بی اعتمادی و اختلافات مذهبی است، به کتاب‌ها و منابع اعتقادی آنان مراجعه کرد و این کتاب که آن را یکی از عالمان بزرگ شیعه نگاشته می‌تواند منبع مطمئنّی برای اطلاع از عقاید شیعه امامیه به حساب آید.

376- معجمُ ما کتِبَ فی الحج والزیارة والمعالم المشرفة فی الحجاز

عبدالجبار الرّفاعی، تهران، نشر مشعر، 1385، 376 صفحه، وزیری.
کتاب حاضر فهرستی از آثار فارسی و عربی است که در رابطه با حج و مکه مکرمه و مدینه منوره و اماکن متبرکه و زیارتی حجاز

ص: 195
می‌باشد که (3222) عنوان کتاب را نام برده است و فقط اسم کتاب و نام نویسنده و سال و محل نشر را ذکر کرده است.

377- مفاد حدیث الغدیر

عبدالحسین الأمینی، تهیه: نعمان النصری، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 174 صفحه، جیبی.
واژه «مولی» که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله، در پیام غدیر برای اعلام ولایت امیر مؤمنان علی علیه السلام مطرح کرد، چیزی نبود که بتوان به انکار آن پرداخت، از این رو به تحریف مفهوم آن پرداختند.
مؤلّف بزرگوار در این بخش از کتاب ارزشمند «الغدیر» که دارای اهمّیت فراوان است و اخیراً به صورت جداگانه چاپ گردیده، به اثبات معنی و مفهوم مورد نظر آن می‌پردازد.

378- مفرّحة الانام فی تأسیس بیت‌اللَّه‌الحرام‌

زین‌العابدین حسینی کاشانی، قم، نشر مشعر، 1386، 136 صفحه، رقعی.
این کتاب رساله‌ای است درباره تأسیس کعبه که در سال 1039 در اثر سیل ویران شده بود. مؤلف که در بنای مسجد خانه کعبه خود بعنوان یک کارگر فعالیت داشته شرحی از این بازسازی به دست داده است.
متن فارسی این رساله که آن هم به قلم خود زین‌العابدین کاشانی بود در مجله میقات فارسی و متن عربی نیز در المیقات عربی چاپ و منتشر شد. أخیراً متن عربی تحقیق شده آن با توجه به اهمیت آن به‌طور مستقل نیز چاپ شده است.

ص: 196

379- مکالمه عربی‌

(ویژه سفرهای زیارتی)
یحیی معروف، قم، نشرمشعر، 1386، 280 صفحه، رقعی.
امروزه اهمّیت سفر به اماکن زیارتی، مثل مکه، مدینه و عتبات عالیات برکسی پوشیده نیست. از آن جایی که مردم این کشورها عرب زبان هستند آموختن مکالمات روزمره عربی برای زائرین ضروری به نظر می‌رسد. این کتاب زائرین محترم و حتّی کسانی را که به کشورهای عربی سفر می‌کنند، کمک می‌کند تا بتوانند نیازهای ضروری خود را با استفاده ازآن برطرف سازند. ضمناً تصاویر کتاب حاضر، دستاورد سفر مؤلف به کشورهای عربی است.

380- مکّة والمدینة

تعریب بروشور مکّه و مدینه، قم، نشرمشعر، بی‌تا، 22 صفحه، پالتویی.

381- مناسک الحج (لسماحة ولی امر المسلمین آیة اللَّه العظمی السید علی الحسینی الخامنئی)

سید علی حسینی خامنه‌ای، قم، نشر مشعر، 1426 ق، 204 صفحه، جیبی.
شامل یک مقدّمه و دو باب است، باب اوّل: در حجّةالإسلام و حج نیابی است که طی دو فصل آمده. باب دوّم: در اعمال حج و عمره است که در دو بخش تنظیم گردیده: بخش اوّل در اعمال عمره و بخش دوّم در اعمال حج.

ص: 197

382- من حدیث النبی صلی الله علیه و آله یکون لهذه الأمّة إثنا عشر قیماً

السیّد مرتضی العسکری، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 40 صفحه، جیبی.
حضرت رسول صلی الله علیه و آله در هر زمان و مکانی که مناسبت ایجاب می‌کرد، درباره پس از خودش، سخن به میان آورده و وظیفه امّت اسلامی را مشخص کرده است. یکی از سخنان حضرت، بیان عدد امامان و خلفای خویش است. در حدیثی آمده است که جانشینان رسول اللَّه دوازده تن هستند که همگی از قریش‌اند.
این حدیث، مورد مناقشه بعضی از علمای اهل سنّت قرار گرفته است. کتاب حاضر، بحثی است جامع و مختصر درباره صحّت این حدیث و معنای آن.

383- من سنن النبی صلی الله علیه و آله البکاء علی المیّت‌

السید مرتضی العسکری، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 24 صفحه، رقعی.
گریه بر مرده به نظر بعضی از مذاهب اسلامی جایز نیست، مؤلّف در این اثر، با استفاده از روایات وارده از منابع معتبر اهل سنّت، جواز آن را به اثبات رسانده و سیره پیامبر خدا صلی الله علیه و آله را در این مورد بیان کرده است.

384- من هو خلیفة المسلمین فی هذا العصر؟

علی آل محسن، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 150 صفحه، رقعی.
از مسلّمات مسلمانان جهان، اعمّ از شیعه و سنّی داشتن امام و رهبری است که اطاعت از او شرعاً واجب و لازم است که به این مطلب

ص: 198
در روایات عامّه و خاصه اشاره شده است. مؤلف محترم در این کتاب به بررسی عللِ اختلافِ نظر، درمورد لزومِ بودن امام در هر عصری و چگونگی انتخاب وی پرداخته است. بدیهی است که یکی از موضوعات کتاب درباره حیات، ظهور، قیام و حکومت عدل حضرت مهدی علیه السلام می‌باشد.

385- میقات الحج‌

دو فصلنامه فرهنگی، فقهی، سیاسی و اجتماعی، صاحب امتیاز و مدیر مسؤول: آیةاللَّه محمدی ری‌شهری، رییس هیأت تحریریه: سید علی قاضی عسکر، مدیر داخلی: محمدعلی مقدادی.
موضوع حج و موضوعات پیرامون آن یکی از مطالب پر جاذبه و گرانسنگ در حوزه منشورات و مطبوعات دینی به شمار می‌آید.
از آن‌جا که مخاطبین حج و عمره و زیارت در ایران اسلامی و کشورهای عربی، بسیارند و نیاز به نشر مجله‌ای تخصصی در حوزه حج و زیارت کاملًا مشهود بود، معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبری تصمیم گرفت تا پاسخ مناسبی به این نیاز مبرم داده شود.
از سوی دیگر عدم آشنایی برادران اهل سنت، با فقه اهل بیت علیهم السلام و نیز آثار مکتوب شیعه امامیه در زمینه ابعاد مختلف حج، از قبیل:
مفاهیم سیاسی حج، فقه حج، جغرافیای حج، عرفان حج، اماکن مقدسه در حرمین شریفین، و ...، تمامی این نکات باعث شد تا دو فصلنامه عربی «میقات الحج» در سال 1415 هجری قمری با انتشار اولین شماره خود، پا به میدان تلاش و کوشش مستمر در این امر خطیر و میدان واسع بگذارد، و با ارائه مقالاتی مفید و سودمند، به جایگاه خوبی

ص: 199
در حوزه مطبوعات دینی دست یابد.
اکنون پس از سیزده سال تلاش و نشر بیش از 7000 صفحه مطالب علمی و پژوهشی در حوزه حج و زیارت و همکاری مستمر نویسندگان و پژوهشگران، هنوز فضاهای خالی برای تحقیق و پژوهش در این حوزه مشاهده می‌شود. شماره 29 این دو فصلنامه، اخیراً چاپ و منتشر شد؛ امید است محققان و فرزانگان با ارائه مقالات و پژوهش‌های ارزشمند در این راستا ما را در ارائه خدمت هر چه بهتر یاری رسانند.
هر شماره از مجله مزین به سخنان و یا پیام‌های حضرت امام خمینی قدس سره و مقام معظم رهبری مدّظله العالی بوده است. توجه کافی و مستمر به ایجاد وحدت اسلامی و پرهیز از نشر مسائل احساسی و تنش‌زا یکی از اهداف این مجله بوده و همچنان این راه مقدس را ادامه می دهد. فهرست مقالات این دو فصلنامه‌ها تا شماره 20 در شماره بیستم به تفصیل آمده است.

386- نظرة فی کتاب البدایة والنهایة

عبدالحسین امینی، تهیه: احمد الکنانی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 136 صفحه، جیبی.
این اثر کوچک و پرمحتوا، نقد عالمانه علّامه امینی رحمه الله بر بخشی از کتاب «البدایه والنهایه» ابن کثیر است. احادیثی که معمولًا ابن کثیر تحریف و یا تضعیف کرده و به تحریف تاریخ پرداخته: حدیث مؤاخات، حدیث الطیر، حدیث الساقی علی الحوض، حدیث أوّل من أسلم، مأة کلمة فی انّ الامام علی اوّل من اسلم؛ نصوص النبویه، کلمات

ص: 200
الامام علی و ... است.

387- نظرة فی کتاب الصراع بین الإسلام والوثنیّة

عبدالحسین الأمینی، تهیه: محمّد الحسون، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 123 صفحه، جیبی.
عبداللَّه قصیمی برای ردّ شیعه، به خرافات و مطالب پوچ و بی‌اساس تمسّک کرده و کتابی به نام الصراع بین الإسلام والوثنیّة نوشته است.
کتاب حاضر، پاسخ علّامه امینی رحمه الله به مطالب آن کتاب است.

388- نظرة فی کتاب الفصل فی الملل و الأهواء و النّحل لابن حَزْم الظاهری‌

عبدالحسین الأمینی، تهیه: محمّد الحسّون، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 152 صفحه، جیبی.
ابن حَزْم از نویسندگان بی‌تعهّدی است که نوشتار او از صداقت و امانت در نقل تهی است، چنانکه در کتاب «الفصل من الملل والأهواء والنِّحَل» شیعه را فرقه‌ای غیر اسلامی و پدیده سال بیست و پنجم پس از رحلت پیامبر خدا صلی الله علیه و آله معرفی می‌کند. مرحوم علامه امینی در کتاب «الغدیر» به نقد نظریات او پرداخته و آن، در این مجموعه به صورت جداگانه در اختیار خوانندگان قرار گرفته است.

389- نظرة فی کتاب الوشیعة لموسی جار اللَّه‌

عبدالحسین الأمینی، تهیه: احمد الکنانی، قم، نشر مشعر، بی‌تا،

ص: 201
119 صفحه، جیبی.
مرحوم علامه امینی در این کتاب دو اشکال مطرح شده از سوی «موسی جار اللَّه» در مورد نیاز جامعه به امام معصوم و نیز ازدواج موقّت، به صورتی مستدل، پاسخ گفته است.

390- نظرة فی کتاب منهاج السنّة النبویة

عبدالحسین الأمینی، تهیه: أحمد الکنانی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 200 صفحه، جیبی.
کتاب منهاج السنّة النبویة از تألیفات ابن تیمیّه در ردّ شیعه است. این کتاب، از همان ایّام تألیف، مورد نقد و اعتراض علمای همه مذاهب قرار گرفته است. کتاب حاضر، پاسخ علّامه امینی به آن کتاب است.

391- نظرة فی کتاب السُّنّة والشیعة، لمحمّد رشید رضا

عبدالحسین الأمینی، تهیه: احمد الکنانی، قم، نشر مشعر، 1417 ق، 64 صفحه، جیبی.
«السنّة والشیعه» کتابی است که محمّد رشید رضا، صاحب تفسیر «المنار» در آن به تکرار اتّهاماتی بی‌پایه که از گذشته‌های دور بر شیعه وارد می‌کردند، پرداخته است، گر چه از سوی علمای شیعه بارها به آنها پاسخ داده شده ولی مرحوم علامه امینی با تعهّدی که برای دفاع از حریم تشیّع احساس می‌کرده، با نگاهی تازه در «الغدیر» به نقد آن پرداخته است.

ص: 202

392- نقد الحدیث بین الاجتهاد والتقلید، المهدی فی أحادیث المسلمین حقیقة ثابتة

السید محمدرضا الحسینی الجلالی، قم، نشر مشعر، 1417 ق، 155 صفحه، جیبی.
عقیده به حضرت مهدی علیه السلام مورد اجماع و اتفاق همه فرقه‌های مسلمانان و مشهور بین روایات فریقین است. حجم وسیعی از روایات از مهدی آخرالزمان و این که خروج او دنیا را پر از عدل و داد می‌کند، سخن گفته است، لیکن اخیراً گروه اندکی از غرب‌زدگان و خود باختگان در برابر بیگانگان می‌کوشند شبهه پراکنی کنند و با نام و عناوینی فریبنده چون نقد عقلی حدیث، سمپاشی و تفرقه افکنی کنند.
مؤلّف در این کتاب به طور منطقی و مستدل به بررسی نقد حدیث و ظهور حضرت مهدی آل محمد (عج) و ارائه دیدگاه صحیح در این زمینه می‌پردازد.

393- نهایة الدرایة، شرح الوجیزة للشیخ البهائی‌

السید حسن الصدر العاملی الکاظمی، تحقیق: الشیخ مجید الغرباوی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 712 صفحه، وزیری.
وجیزه شیخ بهایی از معدود کتاب‌های ارزشمندی است که به صورت مختصر و به شیوه‌ای نوین درباره «علم درایه» به رشته تحریر درآمده و شرح آن به وسیله محقّق دانشمند، مرحوم سید حسن صدر، بر

ص: 203
ارزش علمی آن افزوده است.

394- وضوء النبی صلی الله علیه و آله من خلال ملابسات التشریع‌

علی الشهرستانی، قم، نشر مشعر، بی‌تا، 399 صفحه، رقعی.
کیفیّت وضوی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله از مسائل اختلافی میان شیعه و اهل سنّت است، مؤلّف در این زمینه کتابی نگاشته که دارای یک مقدّمه و سه بخش است و از آنجا که مقدّمه آن از بحث‌های مهمّ تاریخی برخوردار بوده، به صورت کتابی مستقل چاپ شده است و شامل سه باب است:
باب اوّل: وضو در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و خلفا.
باب دوّم: وضو در عصر اموی.
باب سوّم: وضو در عصر نخست عباسی.

395- وضوء عبداللَّه بن عباس و دورالسیاسة فی اختلاف النقل عنه‌

سید علی شهرستانی، تهران، نشر مشعر، 1426 ق، 152 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر که با مناقشه در اسناد روایاتی که چگونگی وضو را از ابن عباس نقل می‌کند، شروع می‌شود و بعد به مسائل اختلافی دیگری مانند: متعه، صلاة التراویح، الصلاة بین الطلوعین و قبل المغرب، المسح علی الخفین و ... می‌پردازد. مطالعه این کتاب خواننده را با بسیاری از بدعت‌هایی که وارد اسلام شده و در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله وجود نداشته آشنا می‌کند.

ص: 204

396- وضوء عثمان بن عفّان من النّشأة الی الانتشار

سید علی شهرستانی، تهران، نشر مشعر، 1426 ق، 257 صفحه، رقعی.
کتاب حاضر یک بررسی تحقیقی درباره اسناد روایاتی است که وضوی بر مذهب اهل سنت، از زمان عثمان مرسوم شده را نقل و آن را نقد عالمانه می‌کند. این کتاب برای محققین، کتاب مفیدی می‌باشد.

ص: 205
فهرست کتابها
(به صورت الفبایی)
1- القرآن الکریم 13
295- الائمّة الإثنا عشر 162
234- آتش‌نشانی، ویژه کاروان‌های حج 133
128- آثار اسلامی مکه و مدینه 75
129- آثار اسلامی مکه و مدینه 75
8- آداب سفر حج 19
78- آراء المراجع فی الحج 49
9- آشنایی با اسرار عمره، ویژه دانشجویان 19
259- آشنایی با کشورهای اسلامی 148
235- آشنایی با مقرّرات عربستان 133
289- آل البیت علیهم السلام و حقوقهم الشرعیة 160
274- آیه تطهیر (ترکی) 156
290- آیة التطهیر فی مصادر الفریقین 160
80- آیین وهابیت 53
245- آیینه رمضان، مناسبت‌ها، احکام، آداب 142
ص: 206
10- ابعاد سیاسی و اجتماعی حج 20
171- ابوطالب یزدی، شهید مروه 96
115- اتحاد ملی و انسجام اسلامی (در سپهر فکری امام قدس سره و رهبری) 67
130- احد 76
261- احد (اردو) 151
284- احُد (ترکی) 158
291- احد (عربی) 160
59- احکام دین (مطابق با فتاوای مراجع بزرگ تقلید) 43
52- احکام عمره مفرده (مطابق با فتاوای حضرت آیة اللَّه العظمی فاضل لنکرانی) 39
51- احکام فقهی- اجرایی حج 39
173- احکام فقهی سفر زیارتی عتبات 97
53- احکام ویژه بانوان در حج 40
131- اخبار مدینه (ترجمه خلاصة الوفاء بأخبار دار المصطفی) 76
254- اخلاق نبوی 145
11- اخلاق و آداب در حج و زیارت 20
292- ادعیه و آداب الحرمین (عربی) 160
174- ادعیه و آداب حرمین 101
195- ادعیه و آداب مکه مکرمه (با ترجمه فارسی) 108
183- ادعیه و زیارات شام 104
187- ادعیه و زیارات عتبات عالیات 105
188- ادعیه و زیارات عتبات عالیات (با ترجمه فارسی) 106
175- ادعیه و زیارات مدینه منوّره 101
ص: 207
176- ادعیه سعی 102
191- ادعیه طواف و سعی 107
293- ادعیة وآداب الحرمین فی العمرة المفردة 161
54- استفتاآت ویژه حج 40
55- استفتاآت ویژه حج 41
294- استقصاء النظر فی البحث عن القضاء والقدر 161
50- اسرار عرفانی حج 35
156- اطلس اماکن مکه مکرمه و مدینه منوره 88
242- اطلس مدینه منوّره 141
177- اعمال و آداب مکّه مکرّمه 102
99- افشای یک توطئه 60
81- الحیاة البرزخیة 53
124- الخمس مشروعیة و أحکامه فی الشریعة الإسلامیة 71
163- اماکن زیارتی و سیاحتی عراق 93
159- اماکن سیاحتی و زیارتی دمشق 90
220- او و دیگر هیچ 122
337- أسرار الحج فی حوار بین الإمام زین العابدین علیه السلام والشّبلی 178
338- أضواء علی عقائد الشیعة الإمامیّة وتاریخهم 179
339- أُکذوبة تحریف القرآن بین‌الشیعة والسنّة 179
2- با قرآن در سرزمین وحی 13
197- با کاروان ابراهیم 111
200- با کاروان صفا 113
ص: 208
198- با کاروان عشق 112
82- بحث‌هایی از فقه تطبیقی 54
276- بداء (ترکی) 156
299- البداء 163
300- البدعة و آثارها الموبقة 164
340- برکات ارض الوحی 179
12- برکات سرزمین وحی 20
269- برکات سرزمین وحی (انگلیسی) 153
83- بزرگداشت اولیای خدا 54
133- بقیع 77
285- بقیع (ترکی) 158
301- البقیع (عربی) 164
341- بقیع الغرقد فی دراسة شاملة 180
302- البکاء علی المیّت علی ضوء السنّة والسیرة 164
303- البناء علی القبور واتّخاذها مساجد وأماکن للعبادة 165
97- بهائیان 60
199- به سوی امّ‌القری 112
205- به سوی خدا می‌رویم 115
243- پازل مکّه معظّمه 141
108- پاسخ به شبهات در شبهای پیشاور 64
114- پاسخ جوان شیعی به پرسش‌های وهابیون 67
98- پاسخ‌های ما 60
ص: 209
84- پاسخ‌های ما (پاسخ به چند پرسش فقهی و اعتقادی) 55
6- پدیده قرآنی 15
236- پرسش و پاسخ ویژه آزمون‌های حج 133
120- پژوهشی درباره خمس و پاسخ به شبهات آن 69
47- پلی به سوی ملکوت (راهنمای معنوی زائران) 34
7- پیمان پارسایی 15
134- تاریخ حرم ائمه بقیع علیهم السلام و آثار دیگر در مدینه منوره 77
246- تاریخ گسترش تشیع در ری 143
135- تاریخ مدینه منوره 78
172- تاریخ مکه 97
136- تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره 79
158- تاریخ و اماکن سیاحتی و زیارتی سوریه 90
85- تاریخ وهّابیان 55
110- تأملی در معنای مناسک حج 65
304- التبرّک 165
305- التبرک والتوسل و الصلح مع العدوالصهیونی 165
86- تجلّی وحدت (تبیین حکم امام قدس سره بر حضور شیعیان در نمازهای حرمین شریفین) 55
5- تحریف ناپذیری قرآن 14
342- تحفة الکرام فی تاریخ مکة و بیت اللَّه الحرام 180
169- تخریب و بازسازی بقیع به روایت اسناد 96
137- تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ 79
306- التقیّة، مفهومها، حدّها، دلیلها 166
ص: 210
307- التوسّل مفهومه و أقسامه و حکمه فی الشریعة الغرّاء 167
116- توسل و رابطه آن با توحید 68
240- توصیه‌ها و رهنمودها (بروشور) 135
343- ثلاث رسائل فی الحج والعمرة 181
72- جامع الفتاوی (مناسک حج) 47
13- جرعه‌ای از بیکران زمزم 21
14- جرعه‌ای از صهبای حج 21
113- جرعه‌های رسالت 67
60- جشن تکلیف 43
257- چگونه زیستن 147
226- چلچراغ اشک 127
16- چهل حدیث حج 22
17- چهل حدیث حج 23
262- حاجیون کی لیی مصور رهنما 151
296- الاحتفال بذکری الأنبیاء و عباده الصالحین 162
18- حج 23
201- حجّ 11325
202- حجّ 11426
203- حجّ 11427
204- حجّ 11528
224- حج 123
138- حجاز در صدر اسلام 79
ص: 211
56- حج از دیدگاه مذاهب اسلامی 41
44- حج از میقات تا میعاد 33
344- حجّ الأنبیاء والأئمّة 181
57- حج بانوان (مطابق با فتاوای حضرت آیة اللَّه العظمی امام خمینی قدس سره با حواشی مراجع عظام تقلید) 42
227- حج در آینه شعر فارسی 127
45- حج در آیینه عرفان 33
228- حج در ادب فارسی 128
19- حج در اندیشه اسلامی 23
3- حج در قرآن 13
277- حج رساله سی (ترکی) 156
20- حجّ عارفان 24
308- الحج عَبْر الحضارات والأمم (دراسة مقارنة بین الحج فی الإسلام وطقوس الدیانات الأخری) 167
309- الحجّ فی السنّة 168
310- الحجّ فی القرآن 168
311- الحج فی الکتاب و السنة 168
21- حجّ مقبول 24
15- حج، نماز بزرگ 22
312- الحج والعمرة ومعرفة الحرمین الشریفین 169
4- حج و حرمین شریفین در تفسیر نمونه 14
106- حج و عمره در قرآن و حدیث 63
ص: 212
313- الحقیقة کماهی 169
145- حمزه سید الشهداء علیه السلام 83
345- حواراتٌ حول شؤون الحج خاصّ لمسؤولی قوافل الحج والعمرة ومساعدیهم 181
278- حیات ائمه (ترکی) 157
314- الخاتمیّة فی الکتاب والسنّة والعقل الصریح 169
225- خاطرات سفر 123
109- خمس 65
119- خمس فریضه‌ای الهی 69
297- الأخوة الإسلامیة فی منظار أئمة أهلِ البیت علیهم السلام 163
206- داستان باریافتگان 116
229- داستان‌ها و حکایت‌های حج 128
346- دراسة حول الجبر والتفویض والقضاء والقدر 182
22- در بارگاه نور 24
123- در پرتو شریعت 70
207- در حریم حرم 116
23- در حریم کعبه 25
24- در راه برپایی حجّ ابراهیمی 25
208- در راه خانه خدا 116
87- در ساحل تقریب 56
178- در طواف دل 102
76- دروس احکام و مناسک حج 48
ص: 213
267- دعا (ترکی) 153
192- دعاهای طواف و سعی 107
179- دعای امام حسین علیه السلام در روز عرفه 102
271- دعای عرفه (انگلیسی) 154
189- دعای کمیل 106
272- دعای کمیل (انگلیسی- عربی) 154
190- دعای مشلول 106
270- دعای مکارم الأخلاق (انگلیسی- عربی) 154
193- دعای ندبه 107
298- الادعیة والزّیارات 163
347- دفاع عن الحقیقة 182
348- دفع الشبهة عن الرسول صلی الله علیه و آله والرسالة 182
218- دلباختگان دیار نور 121
349- دلیل الحجّاج المصوّر 183
350- دلیل المرشدین إلی الحقّ الیقین 183
258- دوازده گفتار (درباره دوازدهمین حجّت خدا حضرت مهدی علیه السلام) 147
351- دور الشیعة فی بناء الحضارة الإسلامیة 184
25- راهنمای حجّاج بیت‌اللَّه الحرام 26
39- راهنمای حرمین شریفین (جلد اول) 31
43- راهنمای حرمین شریفین (جلد پنجم) 32
42- راهنمای حرمین شریفین (جلد چهارم) 32
40- راهنمای حرمین شریفین (جلد دوم) 31